Πώς χρεοκόπησε το Πουέρτο Ρίκο
Διαφθορά, σπατάλη, δάνεια για έργα υποδομής, αλλά και για να πληρωθούν μισθοί και συντάξεις, ελλιπής δημοσιονομικός έλεγχος.
Το ερώτημα πού πήγαιναν τόσα χρήματα απασχολούσε πολλούς από τους κατοίκους του Πουέρτο Ρίκο πολλά χρόνια προτού το νησί καταλήξει να ζητήσει προστασία από τους πιστωτές του και να αποτελέσει τη μεγαλύτερη πτώχευση στην ιστορία της αμερικανικής ηπείρου. Τα χρέη συσσωρεύονταν πάνω σε άλλα χρέη, ακόμα και όταν η οικονομία πήγαινε καλά. Κανείς δεν γνωρίζει τι ακριβώς γινόταν με τα χρήματα. Το Πουέρτο Ρίκο δεν έχει συμπληρώσει κανένα επίσημο έγγραφο για τα οικονομικά του μετά το 2014. Την περασμένη δεκαετία, 18 κρατικές υπηρεσίες εξέδιδαν ομόλογα, και την ευθύνη είχαν οι διορισμένοι από την κυβέρνηση, που εναλλάσσονταν κάθε τέσσερα χρόνια, όταν άλλαζε ο κυβερνήτης της πολιτείας. Με τα χρήματα από τις εκδόσεις ομολόγων πληρώνονταν σχολεία, νοσοκομεία, δημόσια πάρκα και κυβερνητικά κτίρια, γήπεδα και σύγχρονα στάδια. Εκδίδονταν ομόλογα για να πληρωθούν μισθοί, να καλυφθούν τρύπες στον προϋπολογισμό και να χρηματοδοτηθούν οι συντάξεις του δημόσιου τομέα. Ετσι, από το 2006 έως σήμερα έχει διπλασιασθεί το χρέος του Πουέρτο Ρίκο, φθάνοντας στο 107% του ΑΕΠ (έναντι 29% της Νέας Υόρκης). Σήμερα, το Πουέρτο Ρίκο, που έχει συγκεντρώσει χρέη 74 δισ. δολαρίων, η οικονομία του συρρικνώνεται επί μία δεκαετία, η ανεργία είναι στο 11,5% και οι μισοί κάτοικοί του ζουν σε καθεστώς φτώχεια, έχει κοινά στοιχεία με την Ελλάδα: χιλιάδες άνθρωποι, πολλοί εκ των οποίων είναι καλά καταρτισμένοι, το εγκαταλείπουν και πηγαίνουν στις ΗΠΑ. Το Πουέρτο Ρίκο δεν διαθέτει κεντρική υπηρεσία που να εποπτεύει με ποιον τρόπο δαπανώνται τα έσοδα από τις εκδόσεις ομολόγων. Τα τελευταία χρόνια αποδέχθηκαν την ενοχή τους για διαφθορά και δωροδοκία τα στελέχη δύο ανεξάρτητων υπηρεσιών, της Αρχής Αυτοκινητοδρόμων και της Υπηρεσίας Υδρευσης. Περίπου 17,6 δισ. δολάρια που αντλήθηκαν από ομόλογα κάλυψαν κενά του προϋπολογισμού και αποπλήρωσαν παλαιότερο χρέος. Και περίπου 3 δισ. δολάρια ήταν η αξία ομολόγων που πουλήθηκαν για να καλύψουν το κόστος των συντάξεων του δημόσιου τομέα. Οι αναλυτές εκτιμούν πως τουλάχιστον τα μισά από αυτά απλώς δαπανήθηκαν σε τρέχοντα έξοδα. Η υπηρεσία υποδομών Prifa δαπάνησε 14 εκατ. δολάρια για την κατασκευή μεγάρου-πολιτιστικού κέντρου και σκηνής παραστάσεων στο Χουμακάο, μια πόλη 60.000 κατοίκων στην ανατολική ακτή του νησιού. Το εν λόγω κέντρο έχει σχεδιαστεί για παραστάσεις τύπου Μπρόντγουεϊ. Στην προσπάθειά τους να τονώσουν την οικονομία της περιοχής Μαγιαγκουέζ, μιας φτωχής περιοχής στη δυτική πλευρά του νησιού, οι Αρχές αντέγραψαν τους Αθλητικούς Αγώνες Κεντρικής Αμερικής και Καραϊβικής. Η Prifa εξέδωσε ομόλογα 479 εκατ. δολαρίων για να χρηματοδοτήσει την κατασκευή σταδίου 13.000 θέσεων και μιας έκτασης με πολλές πισίνες. Το έργο υπερέβη τον προϋπολογισμό του και το 2016 μόλις 1.327 άτομα παρακολούθησαν αθλητικούς αγώνες. Οπως τονίζει ο καθηγητής Γκαρσία, «στο Πουέρτο Ρίκο κάθε πόλη έχει έναν καινούργιο χώρο για ποδόσφαιρο, καθώς όλοι οι δήμαρχοι χρησιμοποίησαν τα κεφάλαια που είχαν προκύψει από τον δανεισμό για την ανέγερση εγκαταστάσεων που θα χρησιμοποιούνταν ελάχιστα». Η εταιρεία ηλεκτρικής ενέργειας έχει συσσωρεύσει χρέη 9 δισ. δολαρίων, αλλά δεν έχει να επιδείξει έργα που να κατασκευάστηκαν από αυτά τα χρήματα. Γενικά, όσα έργα έγιναν επισκιάζονται από το χρέος, τη διαφθορά και τα ελλείμματα. Οπως επισημαίνει ο Μαρκ Τζόφε, σύμβουλος της Public Credit Sector Solutions του Σαν Φρανσίσκο, ο δανεισμός με σκοπό τη χρηματοδότηση έργων υποδομής, όπως είναι οι γέφυρες και τα αποχετευτικά δίκτυα, είναι σωστός και έχει μακροπρόθεσμα οφέλη. Ο δανεισμός για την κάλυψη εξόδων της τρέχουσας καθημερινότητας οδηγεί σε αρνητικά αποτελέσματα.