Η 21η Απριλίου και οι ευθύνες
Μ ε καθυστέρηση, ομολογώ, διάβασα το άρθρο σας για την 21η Απριλίου 1967. Δεν είναι όμως νομίζω αργά για τη διατύπωση ορισμένων σχολίων, με δεδομένο ότι το ενδιαφέρον όλων των Ελλήνων για το πραξικόπημα της 21-4-1967 είναι και πρέπει να είναι διαχρονικό. Θαύμασα την επιμέλεια, με την οποία προσπαθήσατε να εμφανίσετε το πραξικόπημα των Συνταγματαρχών ως μία καθαρά «ελληνική υπόθεση», ενώ ήταν μια πέρα για πέρα αμερικανική υπόθεση, χωρίς βέβαια αυτό να σημαίνει έλλειψη ευθυνών και από ελληνικής πλευράς. Θα μπορούσα να αναφερθώ αποκλειστικά και μόνο στο βιβλίο του Λόρενς Στερν «The wrong horse», όπου και ανάγλυφα αναδεικνύεται ότι το εγχείρημα των κατά τα λοιπά αστείων πραξικοπηματιών ήταν μέρος της αμερικανικής επιχείρησης βίαιης «νατοποίησης» της Κύπρου, η οποία είχε τεθεί σε εφαρμογή αμέσως μετά την οριστική απόρριψη του σχεδίου Ατσεσον από την κυβέρνηση Γεωργίου Παπανδρέου και ιδίως μετά την απόλυτη ταύτιση του Ανδρέα Παπανδρέου με την πολιτική γραμμή του Μακάριου για απόλυτη άρνηση παραχώρησης ως ανταλλάγματος στην Τουρκία εδαφικού τμήματος της Νήσου με καθεστώς «κυριαρχίας».
Είναι αλήθεια ότι Αμερικανοί αξιωματούχοι, όπως σίγουρα ο πρέσβης Τάλμποτ και ίσως και ο σταθμάρχης της CIA Τζον Μόρι, αναζήτησαν για κάποιο διάστημα και άλλες «πολιτικές» λύσεις, φοβούμενοι ότι ένα στρατιωτικό πραξικόπημα θα έθετε σε κίνδυνο την «ελληνική Μοναρχία», που τη θεωρούσαν τότε ως τον ασφαλέστερο αγωγό επιβολής της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής στην Ελλάδα, αλλά ο πρόεδρος Τζόνσον είχε ξεκαθαρίσει (με απότομο μάλιστα τρόπο ) στους Ρασκ, Μπολ και Ατσεσον, ότι δεν επρόκειτο σε καμιά περίπτωση να υποχωρήσει από τη γραμμή των επιστολών του προς τον βασιλιά και τον Παπανδρέου, με τις οποίες τους γνώριζε ότι η παραχώρηση «κατά κυριαρχίαν» εδαφικού ανταλλάγματος στους Τούρκους ήταν αναπόφευκτη.
Η λύση του Παπαδόπουλου κ.λπ. ήταν λύση «συμβιβαστική». Επικράτησε η άποψη ότι αν ο βασιλιάς και οι στρατηγοί του δεν είχαν άμεση ανάμειξη στο πραξικόπημα, με την επιθυμητή βίαιη λύση της διχοτόμησης-νατοποίησης να δίνεται από μια παρένθεση κατώτερων ακροδεξιών αξιωματικών σε ρόλο «προθύμων ηλιθίων», θα ήταν δυνατή σε εύθετο χρόνο η επιστροφή και πάλι στο καθεστώς ενός «powerful Greek Crown with the politicians acting as its puppets».
Εκτιμήθηκε ακόμη, ότι η βίαιη διχοτόμηση της Κύπρου θα μπορούσε να δημιουργήσει απρόβλεπτους κινδύνους στρατιωτικού χαρακτήρα στην περιοχή και γι’ αυτό κρίθηκε απαραίτητη η ανάμειξη και του 2ου Γραφείου του Πενταγώνου. Το Πεντάγωνο ζήτησε κατόπιν αυτού «ειδικό σύνδεσμο» με τη CIA και προτάθηκε από το Λάνγκλεϊ ο Γκαστ Αβράκωτος, με συνέπεια ο Τάλμποτ, ο Μόρι, αλλά και ο Τζορτζ Ιωαννίδης να βγουν από το κάδρο των τεκταινομένων και να γίνει έτσι τελικά η επιλογή από τον Αβράκωτο της συνωμοτικής ομάδας Παπαδόπουλου κ.λπ. σε συνδυασμό με την ΕΕΝΑ των Πατίλη και Ιωαννίδη.
Ας πάψουμε επιτέλους να θεωρούμε το πραξικόπημα της 21ης Απριλίου ως μια «ελληνική υπόθεση», ανεξάρτητα από τις βαριές ευθύνες γι’ αυτό και Ελλήνων παραγόντων, αποδίδοντας ιστορικά τα του Καίσαρος τω Καίσαρι. ΚΩΣΤΑΣ ΚΩΝΣΤΑΣ Επίτιμος Δικηγόρος