Τα μυστικά του Δία έρχονται σταδιακά στο φως
Τα στοιχεία από το διαστημικό σκάφος «Juno» ανατρέπουν την εικόνα του πλανήτη
Ο Δίας διαθέτει στους πόλους του γιγάντιους κυκλώνες που φθάνουν σε διάμετρο τα 1.400 χιλιόμετρα, ένα μαγνητικό πεδίο με δεκαπλάσια ισχύ σε σχέση με αυτό της Γης και ένα πολικό σέλας που δεν μοιάζει με το γήινο.
Αυτά είναι τα τρία κυριότερα έως τώρα ευρήματα από την ανάλυση των πρώτων στοιχείων που έστειλε από τον Δία το διαστημικό σκάφος «Juno» (Ηρα) της Αμερικανικής Διαστημικής Υπηρεσίας (NASA), το πρώτο που έχει περάσει πάνω από τους μυστηριώδεις και εξωτικούς στην όψη πόλους. Οι επιστήμονες, με επικεφαλής τον δρα Σκοτ Μπόλτον του Νοτιοδυτικού Ερευνητικού Ινστιτούτου του Τέξας, που μελέτησαν τα νέα δεδομένα έκαναν δύο κεντρικές δημοσιεύσεις στο περιοδικό Science και άλλες 44 στο περιοδικό γεωφυσικής Geophysical Research Letters. Ηδη, από τα πρώτα στοιχεία των οκτώ επιστημονικών οργάνων του διαστημικού σκάφους προκύπτει σταδιακά μια εικόνα διαφορετική για τον γίγαντα του ηλιακού μας συστήματος σε σχέση με αυτήν που είχαν έως τώρα οι επιστήμονες.
Το κόστους 1,1 δισ. δολαρίων
Κυκλώνες
διαστημικό σκάφος που κινείται με ηλιακή ενέργεια εκτοξεύθηκε το 2011 και έκανε το πρώτο κοντινό πέρασμα πάνω από τον Δία τον Αύγουστο του 2016. Ακολουθώντας μια άκρως ελλειπτική τροχιά γύρω από τον μεγαλύτερο πλανήτη του ηλιακού μας συστήματος, έχει έως τώρα κάνει πέντε περάσματα πάνω από τους πόλους του Δία, σε απόσταση έως 3.400 χιλιομέτρων από την κορυφή των νεφών του.
Η πρώτη ανακάλυψη είναι ότι, αντίθετα με τους πόλους του Κρόνου, στους πόλους του Δία επικρατεί ένα χαοτικό σκηνικό διάσπαρτο από φωτεινούς οβάλ σχηματισμούς. Αυτά τα οβάλ που μοιάζουν με κρατήρες στην πραγματικότητα είναι τεράστιοι κυκλώνες και αντικυκλώνες, μερικοί από τους οποίους έχουν διάμετρο 1.400 χιλιομέτρων και σχεδόν ο ένας αγγίζει τον άλλο. Παραμένει προς το παρόν άγνωστο πώς δημιουργούνται και πόσο διαρκούν στην ατμόσφαιρα. Δεν έχουν πάντως σχέση με τη «μεγάλη ερυθρά κηλίδα» του Δία, που βρίσκεται σε πολύ χαμηλότερο γεωγραφικό πλάτος.
Εξάλλου, οι μετρήσεις της γιγάντιας μαγνητόσφαιρας του πλανήτη δείχνουν ότι το μαγνητικό πεδίο κοντά στον Δία είναι περίπου δύο φορές πιο ισχυρό από ό,τι προέβλεπαν οι επιστήμονες, ενώ κατά τόπους παρουσιάζει απρόσμενα δραματικές αυξομειώσεις.
Ενα άλλο εύρημα είναι ότι το πολύ φωτεινό σέλας τόσο στον βόρειο όσο και στον νότιο πόλο του πλανήτη δεν φαίνεται να σχηματίζεται με παρόμοιο μηχανισμό με αυτόν της Γης. Ακόμη, εντοπίσθηκε ένα
Το μαγνητικό πεδίο κοντά στον πλανήτη είναι περίπου δύο φορές πιο ισχυρό από ό,τι προέβλεπαν οι επιστήμονες, ενώ κατά τόπους παρουσιάζει αυξομειώσεις.
«ποτάμι» αμμωνίας να διατρέχει την ατμόσφαιρα του Δία, σε μήκος τουλάχιστον 350 χιλιομέτρων από το ανώτερο στρώμα της προς το εσωτερικό του πλανήτη. Επίσης, για πρώτη φορά έγινε αντιληπτό ότι γύρω από τον Δία υπάρχει ένας δακτύλιος σκόνης.
Προς το παρόν πάντως, τα στοιχεία του «Juno» είναι ανεπαρκή για να απαντηθεί το μεγάλο ερώτημα: αν έχει στερεό πυρήνα ο Δίας ή αποτελείται μόνον από αέρια (κυρίως υδρογόνο και ήλιο).
Το επόμενο κοντινό πέρασμα του «Juno» πάνω από τον Δία θα γίνει στις 11 Ιουλίου, οπότε το σκά- φος θα πετάξει ακριβώς πάνω από την εμβληματική «μεγάλη ερυθρά κηλίδα», η οποία είναι διπλάσια από τη Γη.
Η αποστολή του σκάφους καταρχήν έχει προγραμματισθεί να διαρκέσει έως τον Φεβρουάριο του 2018, χωρίς να αποκλείεται μια παράτασή της.
Ο Δίας έχει διάμετρο 11 φορές μεγαλύτερη της Γης και μάζα 300 φορές μεγαλύτερη. Χρειάζεται 12 γήινα χρόνια για να κάνει μία πλήρη περιφορά πέριξ του Ηλίου (το έτος του) και δέκα γήινες ώρες για μία πλήρη περιστροφή γύρω από τον εαυτό του (η ημέρα του).