Η δημοσιογραφία και η κριτική
Ηελευθερία του ανθρώπου είναι άρρηκτα δεμένη με την ίδια την ανθρώπινη υπόσταση. Αντικατοπτρίζεται δε σε κάθε επαφή του με τον εξωτερικό κόσμο και βρίσκει τη δικαιική της αναγνώριση στα Συντάγματα όλων σχεδόν των χωρών, καθώς και στα διάφορα νομοθετήματα, που ρυθμίζουν την κοινωνική συμβίωση.
Μία από τις εκδηλώσεις του υπέρτατου αυτού αγαθού της ελευθερίας είναι και η ελευθερία της γραπτής και προφορικής εκφράσεως, δηλαδή η πνευματική ελευθερία, η οποία χάρις στην επίδραση των διδαγμάτων στης Σχολής του Φυσικού Δικαίου αναβίωσε σε ολόκληρο τον κόσμο.
Σήμερα, η επιστήμη του Δικαίου πρεσβεύει ότι δεν υπάρχουν απόλυτα δικαιώματα. Υπό αυτό το πρίσμα της σχετικότητας των δικαιωμάτων και της κοινωνιολογικής αξιολογήσεως των δικαιικών αγαθών, αναγνωρίστηκε παγκοσμίως η ανάγκη της επιβολής ακόμα και ποινικών κυρώσεων κατ’ εκείνου που θα διατύπωνε, προφορικώς ή γραπτώς, σκέψεις κολάσιμες, κατά κατάχρηση ασκήσεως του δικαιώματος της πνευματικής ελευθερίας. Και είναι γνωστό ότι ο δημοσιογράφος, ο κατεξοχήν εκφραστής των συμφερόντων της κοινωνικής ολότητας και ως συνήγορος του κοινού κατά την άσκηση του λειτουργήματός του, είναι πολλές φορές υποχρεωμένος να προχωρήσει σε κρίσεις με τις οποίες θίγεται η τιμή ή η υπόληψη φυσικών ή και νομικών προσώπων. Ετσι, η δημόσια κριτική, ακόμα και αυστηρή, για πρόσωπα τα οποία θέλουν να έχουν ή διατείνονται ότι έχουν δημόσιο λόγο, αναγνωρίζεται ότι εμπίπτει στον κύκλο των καθηκόντων του δημοσιογράφου. Ευλόγως, επομένως, τίθενται τα ερωτήματα. Μέχρι ποιo σημείο φτάνει η ελευθερία του δημοσιογράφου; Ποια είναι τα όρια μέχρι τα οποία πρέπει να φτάσουν η διατύπωση και οι χαρακτηρισμοί στη σύνταξη ενός άρθρου της εφημερίδας; Η συναίσθηση της δυνάμεως του Τύπου, δύναμη που δεν μπορεί να την αμφισβητήσει κανένας σήμερα, πρέπει άραγε να οπλίζει τον αρθρογράφο της εφημερίδας με το πνεύμα του ανεξέλεγκτου, της ασυδοσίας και της ανευθυνότητας; Μήπως όμως η δύναμη αυτή θα πρέπει να του γεννά έντονη και μόνιμη την ιδέα της βαριάς ευθύνης και του ιερού καθήκοντος, που έχει απέναντι του αληθινού και του δικαίου, απέναντι της κοινωνίας και των συμφερόντων της; Λαμβανομένου υπόψη ότι ο Τύπος αποτελεί το σπουδαιότερο μέσο της διαδόσεως των ιδεών και των αντιλήψεων για το αναγνωστικό, αλλά και το ευρύτερο κοινό και το αποτελεσματικώτερο μέσο της κομματικής «προπαγάνδας», η δε κοινή γνώμη, κατά μεγάλο ποσοστό, οδηγείται και προσανατολίζεται προς τις απόψεις του Τύπου.
Η δημόσια κριτική αναγνωρίζεται, ότι εμπίπτει στον κύκλο των καθηκόντων του δημοσιογράφου, άλλως θα ομιλούσαμε για «δημοκρατικό έλλειμμα», για «προσβολή της κυριαρχίας του έθνους». Η ευπρέπεια όμως και το ήθος του δημοσιογραφικού λόγου, ο σεβασμός της ουσιαστικής αλήθειας των γεγονότων και η συμμόρφωση προς τις υποχρεώσεις, που υπαγορεύουν η τιμιότητα και η καλή πίστη, πρέπει να αποτε- λούν το περίγραμμα της ασκήσεως του δημοσιογραφικού λειτουργήματος, μέσα στο οποίο πρέπει να κινείται. Η συναίσθηση δηλαδή της δυνάμεως αυτής του Τύπου δεν θα πρέπει να παρασύρει και να οπλίζει τους λειτουργούς του με το πνεύμα του ανεξέλεγκτου και της ασυδοσίας.
Ευτυχώς, υπάρχουν λειτουργοί του Τύπου, οι οποίοι κρατούν σε υψηλό βαθμό το επίπεδο του δημοσιογραφικού λόγου. Σε αυτό το «περίγραμμα» του δημοσιογραφικού λόγου πιστεύω ότι κινείται σχεδόν το σύνολο των λειτουργών της αιωνόβιας «Καθημερινής», εφημερίδας με σημαντική πολιτική ακτινοβολία. ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΚΩΝ. ΡΙΖΟΣ Εφέτης επί τιμή