Ενα Μέγαρο καταρρέει
Ηταν πράγματι εύστοχη η ανάδειξη στην «Καθημερινή» (στήλη Αθηναϊκά Plus) της 10ης/5 του προβλήματος με τη διαφαινόμενη κατάρρευση του Μεγάρου Πρόκες Οστεν στην οδό Φειδίου. Ισως θα ήταν χρήσιμο για τους αναγνώστες της εφημερίδας να προσθέσω, με την ευκαιρία αυτή, δύο ειδικότερες επισημάνσεις, που δείχνουν, πιστεύω, την αξία αυτού του κτιρίου, αλλά και τις χαμένες ευκαιρίες για την αξιοποίησή του:
Εν πρώτοις, το δημοσίευμά σας μου θύμισε ένα σημείο από ένα έργο του γνωστού μας για τις παραμυθένιες ιστορίες του Χανς Κρίστιαν Αντερσεν, όταν επισκέφθηκε την Ελλάδα το 1841. Τις ταξιδιωτικές του εντυπώσεις από αυτό το ταξίδι ο Αντερσεν τις κατέγραψε στο βιβλίο του «Οδοιπορικό στην Ελλάδα», που μεταφράσθηκε από τα δανικά στα ελληνικά από τον Allan Lund με τη συνεργασία της Λουκίας Θεοδώρου και εκδόθηκε από το «Βιβλιοπωλείον της Εστίας» περί το 1988 ή και νωρίτερα (δεν αναγράφεται στο βιβλίο χρονολογία έκδοσης). Εκεί λοιπόν, και συγκεκριμένα στη σελ. 89 επ., ο Αντερσεν περιγράφει μια επίσκεψή του στο Μέγαρο Πρόκες Οστεν. Παραθέτω κάποια αποσπάσματα: «Ενα απ’ τα κτίρια στην άκρη της Αθήνας προς την Πάρνηθα είναι μια απλή, γεμάτη αρχοντιά βίλα. Οι γυάλινες πόρτες ανοίγουν και τότε αφήνεις πίσω σου την πλατιά ερημιά, τα ψηλά περήφανα βουνά και νομίζεις, βλέποντας την καλογυαλισμένη σκάλα με το χαλί από πάνω ώς κάτω, πως βρίσκεσαι σ’ έναν εξοχικό πύργο κοντά στην αυτοκρατορική πόλη του Δούναβη. Οταν μπεις μέσα στα καλόγουστα δωμάτια, θα δεις σύγχρονες rococo κουνιστές καρέκλες, θαυμάσιους καθρέφτες και ζωγραφιές […] Βρισκόμαστε στο σπίτι του Prokesch - Οsten και της καλλιεργημένης και πανέξυπνης γυναίκας του. Τίποτε δεν θυμίζει εδώ πως η Αθήνα γεννιέται τώρα. Εδώ μέσα η Αθήνα είναι στο ίδιο επίπεδο με τη Νάπολη, τη Βιέννη και την Κοπεγχάγη…».
Κατά δεύτερον, θα ήθελα να σας μεταφέρω με επιφυλάξεις μια πληροφορία, που, εάν αληθεύει, δείχνει πόσο επιπόλαια χειριζόμαστε την εθνική μας κληρονομιά: Περί το 1990, όταν προχώρησε η συνένωση των δύο Γερμανιών, η γερμανική κυβέρνηση βρέθηκε να έχει στην κατοχή της ένα μεγάλο κτίριο που χρησιμοποιείτο έως τότε ως πρεσβεία της Ανατολικής Γερμανίας (δεξιά στον δρόμο που ανηφορίζει προς το Κολλέγιο Αθηνών, στο Ψυχικό) και που της ήταν πλέον άνευ αντικειμένου. Πρότεινε, λοιπόν, να αποκτήσει το ήδη τότε ερειπωμένο κτίριο της οδού Φειδίου 3 (Μέγαρο Πρόκες Οστεν), που θα χρησίμευε ως επέκταση στο παραδίπλα ευρισκόμενο Γερμανικό Αρχαιολογικό Ινστιτούτο, και υπό μορφή ανταλλαγής να δώσει στους ιδιοκτήτες του το κτίριο της πρώην Ανατολικής Γερμανίας. Από ό,τι φαίνεται, όμως, η τόσο σημαντική αυτή πρόταση, που θα έσωζε το κτίριο και θα το έκανε ξανά ένα εξαίρετο επισκέψιμο κτίσμα της οθωνικής Αθήνας, θάφτηκε κάτω από την παχιά σκόνη της νεοελληνικής γραφειοκρατίας και αβελτηρίας… ΝΕΣΤΩΡ ΚΟΥΡΑΚΗΣ Ομότιμος Καθηγητής Νομικής Σχολής ΕΚΠΑ – Αθήνα