Ενα τηλεφώνημα τα άλλαξε όλα
Την παραμονή της συνεδρίασης του Eurogroup σήμανε συναγερμός στο Μέγαρο Μαξίμου, όταν κατά τη διάρκεια μιας τηλεφωνικής επικοινωνίας του πρωθυπουργού διεφάνη πως διαμορφώνονται οι προϋποθέσεις ενός συμβιβασμού μεταξύ του ΔΝΤ και του Βερολίνου, ο οποίος απειλούσε να ανατρέψει όλο το αφήγημα της κυβέρνησης για τη δύσκολη συμφωνία με τους θεσμούς.
«Οσα έγιναν τη Δευτέρα είχαν διαφανεί από την προηγουμένη», λέει κυβερνητικός αξιωματούχος. Το απόγευμα της Κυριακής, η γενική διευθύντρια του ΔΝΤ Κριστίν Λαγκάρντ ζήτησε να μιλήσει με τον κ. Τσίπρα. Σύμφωνα με την ίδια πηγή, η κ. Λαγκάρντ ενημέρωσε τον πρωθυπουργό ότι με αυτά που μπορούσαν να αποδεχθούν ορισμένα κράτη-μέλη για το χρέος, το Ταμείο δεν είναι δυνατόν να προχωρήσει σε θετική ανάλυση βιωσιμότητας και υπό αυτή την έννοια ενδεχομένως να ήταν προτιμότερο να μείνει το θέμα ανοικτό για μετά τις γερμανικές εκλογές, οπότε οι πολιτικές συνθήκες θα ήταν προσφορότερες για την επίτευξη συμφωνίας.
Ο κ. Τσίπρας ένιωσε ότι του τραβούν το χαλί κάτω από τα πόδια. Μέχρι εκείνη την ώρα είχε διαβεβαιώσεις από όλες τις πλευρές, και κυρίως από την κ. Μέρκελ, πως εάν ψηφιστούν τα μέτρα, οι Ευρωπαίοι «θα έκαναν το καθήκον τους». Αυτό για την κυβέρνηση σήμαινε τουλάχιστον πως θα γίνει ό,τι χρειάζεται στο θέμα του χρέους, προκειμένου να περιληφθούν τα ελληνικά ομόλογα στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης (QE) της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας. Προϋπόθεση γι’ αυτό είναι το ΔΝΤ να αξιολογήσει ως βιώσιμο το χρέος, ώστε τα μέλη του Δ.Σ. της ΕΚΤ να αισθάνονται άνετα να εγκρίνουν την ένταξη στο QE.
Σενάρια και υποσενάρια
Εξάλλου, όλες οι ενδείξεις μέχρι εκείνη τη στιγμή προς αυτό κατέτειναν. Στην αρχή της εβδομάδας, τη Δευτέρα 15 Μαΐου στο Euroworking Group που προετοίμασε το Eurogroup της 22ας, παρουσιάστηκαν τρία σενάρια για το χρέος με οκτώ υποσενάρια. Το δεύτερο καλύτερο ως προς τα μέτρα ελάφρυνσης φαινόταν να γίνεται αποδεκτό απ’ όλους, ακόμη και από το Βερολίνο. Η εκπρόσωπος του ΔΝΤ Ντέλια Βελκουλέσκου δεν διατύπωσε αντιρρήσεις. Οι Ευρωπαίοι εκπρόσωποι διαβεβαίωναν πως η λύση θα άνοιγε τον δρόμο για την ποσοτική χαλάρωση.
Κι ενώ όλα έδειχναν πως μια συμφωνία ήταν κοντά, ήρθε το τηλεφώνημα της κ. Λαγκάρντ. Ο πρωθυπουργός απέρριψε την πρόταση, επαναλαμβάνοντας τη θέση της Αθήνας για καθαρή λύση. Αμέσως μετά, η κυβέρ- νηση κινητοποιήθηκε για να στήσει άμυνες ενόψει του Eurogroup της επόμενης ημέρας. O υπουργός Οικονομικών Ευκλ. Τσακαλώτος ζήτησε να επικοινωνήσει με τον νέο Γάλλο ομόλογό του Μπρουνό Λεμέρ, ο οποίος ανταποκρίθηκε άμεσα και διαβεβαίωσε ότι δεν θα αφήσει να περάσει αυτό που είχε αρχίσει ήδη να εκλαμβάνεται ως μια συμφωνία μεταξύ Βερολίνου και ΔΝΤ στην πλάτη της Αθήνας. Πράγματι, αν και έχει τη φήμη «φιλογερμανού», την επόμενη ημέρα στο Eurogroup o κ. Λεμέρ υποστήριξε τις θέσεις της Ελλάδας περισσότερο απ’ οποιονδήποτε άλλο. «Ηταν εντυπωσιακός, είπε ότι αυτά δεν έχουν νόημα, ότι θα πρέπει να γίνει μεγαλύτερη διασαφήνιση των μέτρων και πως το ΔΝΤ θα πρέπει να αποφασίσει αν είναι μέσω ή έξω από το πρόγραμμα», λέει η ίδια κυβερνητική πηγή.
Το πρωί της Δευτέρας συνεδρίασε το Washington Group, και ακολούθησε Euroworking Group όπου επιβεβαιώθηκε η απόσταση μεταξύ του Ταμείου και της Γερμανίας. Ετσι το θέμα παραπέμφθηκε για ακόμη μία φορά στους υπουργούς.
Το απόγευμα στο Eurogroup διαμορφώθηκαν δύο προσχέδια απόφασης. Απορρίφθηκαν από τον κ. Τόμσεν. Και σαν έτοιμος από καιρό, ο πρόεδρος του Eurogroup Γερούν Ντάισελμπλουμ έριξε την πρόταση στο τραπέζι: αφού αυτά που είναι διατεθειμένη να δώσει η Γερμανία για το χρέος δεν το ικανοποιούν, το ΔΝΤ θα παραμείνει στο ελληνικό πρόγραμμα στη βάση των πολιτικών που συμφωνήθηκαν με την Ελλάδα στο Memorandum of Economic and Financial Policies (MEFP), αλλά θα συμμετάσχει με χρηματοδότηση μόνον όταν συγκεκριμενοποιηθούν στις λεπτομέρειές τους τα μέτρα, δηλαδή το καλοκαίρι του 2018. Και αφού δεν θα δώσει έως τότε χρήματα, δεν χρειάζεται να κάνει ανάλυση βιωσιμότητας του χρέους ( DSA), δηλαδή δεν χρειάζεται να πει ούτε ότι είναι βιώσιμο ούτε ότι δεν είναι. Εξαιρετικά βολικό για το ΔΝΤ, αφού η συμμετοχή του με λεφτά παραπεμπόταν στο μέλλον (και πιθανόν να μη γίνει ποτέ), αλλά και για το Βερολίνο, αφού κρατούσε το ΔΝΤ εντός προγράμματος, με υπόσχεση για χρηματοδότηση αργότερα, δίνοντας για το χρέος όσα θεωρούσε πολιτικά αποδεκτά. Ο κ. Τόμσεν υιοθέτησε ασμένως την πρόταση, ωστόσο την απέρριψε ο κ. Τσακαλώτος, ύστερα από δύο τηλεφωνικές επικοινωνίες με τον πρωθυπουργό. Το DSA είναι το διαβατήριο για την ένταξη στο QE και ίσως στις αγορές.
Συμφώνησαν ανοικτά η Γαλλία και η Ιταλία. Λέγεται πως ένας από εκείνους που επικρότησαν διακριτικά τη στάση του κ. Τσακαλώτου ήταν ο Μπενουά Κερέ της ΕΚΤ. Ο κ. Ντράγκι στη διάρκεια του Eurogroup είχε ζητήσει περισσότερη σαφήνεια για τα μέτρα. Ο λόγος είναι απλός. Η ΕΚΤ φοβάται ότι χωρίς την πιστοποίηση βιωσιμότητας από το ΔΝΤ, η δική της ανάλυση θα είναι αναξιόπιστη. Οτι δύσκολα θα μπορέσει η διοίκησή της να αποφασίσει το QE.
Καθώς η Γερμανία λέει πως δεν μπορεί να πάει πέραν όσων καταγράφηκαν στο προσχέδιο απόφασης του Eurogroup και ο ESM θεωρεί πως αυτό είναι το καλύτερο που μπορεί να γίνει, τι μπορεί να περιμένει η κυβέρνηση στο Eurogroup της 15ης Ιουνίου;
«Το σημαντικό είναι το QE και το ερώτημα είναι τι περισσότερο θέλει η ΕΚΤ για να το δώσει. Τα μέτρα ελάφρυνσης που περιγράφονται στο προσχέδιο δεν είναι άσχημα», λέει στέλεχος της κυβέρνησης με άμεση εμπλοκή στις συζητήσεις. «Περιλαμβάνει επιμήκυνση έως 15 χρόνια, περίοδο χάριτος για χρεολύσια και τόκους, συνολικά οκτώ καλές παρεμβάσεις. Ωστόσο, έχει δύο προβληματικά σημεία που δημιουργούν ασάφεια και τα επικαλέστηκε ο Τόμσεν. Το ένα είναι πως η επιμήκυνση μπορεί να είναι από 0 έως 15 χρόνια. Το άλλο είναι η αναφορά ότι “το Eurogroup κατέληξε στο συμπέρασμα πως η βιωσιμότητα μπορεί να επιτευχθεί με ή χωρίς μέτρα ελάφρυνσης”. Είναι δύο σημεία που τα θέλουν οι Γερμανοί, για επικοινωνιακούς λόγους». Ωστόσο, είναι ταυτόχρονα δύο σημεία που δυσκολεύουν τον κ. Ντράγκι.
Τι προηγήθηκε του Eurogroup της περασμένης Δευτέρας, η κυβερνητική άμυνα, η γαλλική συμπαράσταση και η στάση της ΕΚΤ.