Αναζητώντας την ιστορική αλήθεια σε ένα μυθιστόρημα χαρακτήρων

Μέσα από τη ζωή δύο κοριτσιών περνούν όλο το τρικυμισμένο πρώτο μισό του 20ού αιώνα, ο πόλεμος και ο διχασμός της κοινωνίας

ΕΛΕΝΗ ΠΡΙΟΒΟΛΟΥ Μετά φόβου εκδ. Καστανιώτη, σελ. 720

Μυθιστόρημα ιστορικό ή μια μυθιστορία που γεννήθηκε όταν η έμπνευση μιας συγγραφέως κοινωνικά ευαίσθητης, ιστορικά εγγράμματης και πολιτικά ανήσυχης, όπως είναι η Ελένη Πριοβόλου, συνάντησε κορυφαία γεγονότα της δικής μας αλλά και της παγκόσμιας Ιστορίας και θέλησε να γράψει ένα βιβλίο το οποίο κλείνοντας ο αναγνώστης θα νιώθει την καταλλαγή που προσφέρει μια όμορφη ιστορία, αλλά και την αφύπνιση που επιβάλλει η εποχή μας.

Η Ελένη Πριοβόλου καλεί τον αναγνώστη σε διαρκή επαγρύπνη- ση και του δημιουργεί τη βαθιά ανάγκη, μόλις φθάσει την τελευταία σελίδα, να αναζητήσει τη βαθύτερη γνώση του ιστορικού παρελθόντος, γιατί έχει πεισθεί –χωρίς να του το επιβάλλει η συγγραφέας– πως οφείλει ως ενεργός πολίτης να έχει βαθιά γνώση των όσων έγιναν στο παρελθόν, γιατί το παρελθόν αποτελεί πυξίδα για το παρόν και το μέλλον.

Μέσα από την παρακολούθηση της ζωής δύο κοριτσιών, της Αρίστης και της Διαλεχτής, από την παιδική ηλικία, την ενηλικίωση και την ωρίμανσή τους, περνάει και όλη η τρικυμισμένη εποχή όπως ήταν το πρώτο μισό του 20ού αιώνα.

Τα ερωτήματα που τίθενται είναι: Υπάρχουν περιθώρια σ’ ένα ασφυκτικό πλαίσιο ζωής που το καθορίζει το εθιμικό δίκαιο των κλειστών κοι- νωνιών το άτομο να καταφέρει να βρει τα δικά του πατήματα, να υποστηρίξει τα θέλω του λειτουργώντας παράλληλα ως κοινωνικό ον; Και μπορεί ο άνθρωπος στους πολύ δύσκολους καιρούς να νικήσει τους φόβους του και να προχωρήσει;

Το βιβλίο απαντά ξεκάθαρα πως το να νικάς τον φόβο σου είναι το πρώτο βήμα προς την αυτογνωσία και δι’ αυτής προς την προσωπική εξέλιξη, που είναι και η αρχή για την κοινωνική και πολιτική εξέλιξη. Υποταγμένος στους φόβους του, ο άνθρωπος, καλά χωμένος στα άλλοθί του και αποδεχόμενος τους άλλους να τον κατευθύνουν, σίγουρα βολεύεται αλλά δύσκολα έως ποτέ δεν ανδρώνεται, ποτέ δε θα καταφέρει να ψυχωθεί και να παλέψει για ό,τι δικαιούται.

Με ιδιαίτερα γοητευτικό τρόπο η Ελένη Πριοβόλου, αξιοποιώντας το μοτίβο της αρχαίας τραγωδίας, δίνει τον ρόλο του χορού στις γριές της μικρής αιτωλικής Πολίχνης. Ενός χορού που επιβάλλει αδιαπραγμάτευτα το εθιμικό δίκαιο. Καθίσταται ο συμβουλάτορας και ο κριτής της κοινωνίας, ιδιαίτερα της νέας γενιάς.

Ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος και ως εκ τούτου ο διχασμός της κοινωνίας ανάμεσα σε βενιζελικούς και αντιβενιζελικούς ενσπείρουν την έχθρα και τη διχόνοια, ανατρέπουν βίαια την πραγματικότητα των απλών ανθρώπων, που αφήνουν εξαιτίας τους τα καλά του ειρηνικού βίου, τις ιστορίες για ξωθιά και δράκους και γίνονται «όρνια», λέει η κ. Πριοβόλου, έτοιμα να ορμήσουν η μία μερίδα στην άλλη και να την κατασπαράξουν.

Και πόσο σοφά η συγγραφέας προσπαθεί να πείσει τον αναγνώστη να επαγρυπνεί για την ειρήνη και τη συναδέλφωση, όταν μέσα στη δίνη τρομακτικών ιστορικών στιγμών οι γριές της ιστορίας της, ξεχνούν ό,τι τις χωρίζει και βρίσκουν αυτά που από αιώνες τους ενώνουν και δικαιώνουν την ύπαρξή τους, την ελιά στο μάζεμά της, τα τραγούδια που το συνοδεύουν, γιατί ο καρπός είναι ζωή, είναι ελπίδα.

Εν κατακλείδι το «Μετά φόβου» είναι ένα μυθιστόρημα χαρακτήρων, αλλά με βαθιά αναζήτηση της ιστορικής αλήθειας της εποχής για την οποία γράφτηκε. * Ο κ. Χαράλαμπος Β. Στεργιούλης είναι φιλόλογος στα Ιδιωτικά Εκπαιδευτήρια Ν. Μπακογιάννη, δρ Βυζαντινής Φιλολογίας ΑΠΘ.