Ασφαλιστικές αλχημείες για να κρυφτεί απώλεια 663 εκατ.
Μια δυσάρεστη και άκρως ανησυχητική διαπίστωση για το μέλλον του ασφαλιστικού, αλλά και τον τρόπο λήψης αποφάσεων που ανατρέπουν την καθημερινότητα εκατομμυρίων ασφαλισμένων και συνταξιούχων, αποκάλυψε η δημοσιοποίηση των στοιχείων του μεσοπρόθεσμου προγράμματος καθώς και των αναλυτικών στοιχείων του πληροφοριακού συστήματος «Ηλιος» για τις συντάξεις. Η αλλαγή στον τρόπο υπολογισμού των εισφορών για περίπου 800.000 ελεύθερους επαγγελματίες και αυτοαπασχολουμένους που ψηφίστηκε με τον νόμο 4387 του 2016 (νόμος Κατρούγκαλου) προκαλεί απόκλιση στον τομέα των εσόδων της τάξης των 663 εκατ. ευρώ. Απόκλιση, η οποία εν μέρει εξηγεί και την αύξηση του ελλείμματος για το σύνολο του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης κατά 272% σε σχέση με το αρχικώς προϋπολογισμένο.
Οι... πικρές αλχημείες του ασφαλιστικού αφενός αποδεικνύουν ότι ακόμη και μετά τις μεγάλες περικοπές συντάξεων το σύστημα παραμένει ελλειμματικό, αφετέρου καταδεικνύουν ότι απαιτούνται γενναίες αλλά και καινοτόμες λύσεις που απέχουν πολύ από τη συνεχή και μονομερή μείωση των συντάξεων ή και αύξηση των εισφορών.
Είναι χαρακτηριστικό, όπως φαίνεται από το μεσοπρόθεσμο πρόγραμμα που ψηφίστηκε παράλληλα με τα μέτρα περικοπής των συντάξεων και έμμεσης αύξησης των εισφορών κατά 2,8 δισ. ευρώ, σωρευτικά από το 2018 έως το 2021 τα νέα μέτρα οφείλονται κατά ένα με- γάλο βαθμό στην αποτυχία των παλαιών. Αναλυτικά, οι αλλαγές στον τρόπο υπολογισμού των εισφορών για τους ελεύθερους επαγγελματίες και τους αυτοαπασχολουμένους από το τρέχον έτος, σύμφωνα με τον «νόμο Κατρούγκαλου», οδηγεί σε «τρύπα» της τάξης των 663 εκατ. ευρώ. Δηλαδή, υπάρχει μια απόκλιση στα έσοδα του ΕΦΚΑ από τις εισφορές των συγκεκριμένων ομάδων ασφαλισμένων, της τάξης του 30% σε σχέση με αυτά του 2016, παρά τις ανατροπές στους επαγγελματίες, στα μπλοκάκια και στους αυτοαπασχολουμένους. Ενα μέρος αυτής της «τρύπας» κλείνει με την επιβεβλημένη, νέα αλλαγή στη βάση υπολογισμού των εισφορών που προβλέπει ο «νόμος Αχτσιόγλου», καθώς οδηγεί σε σωρευτική εξοικονόμηση της τάξης των 143 εκατ. ευρώ. Τα υπόλοιπα περίπου 500 εκατ. ευρώ φαίνεται πως επελέγη να τα πληρώσουν οι συνταξιούχοι, με την περικοπή της προσωπικής διαφοράς.
Οπως χαρακτηριστικά σημειώνει ο πρώην υπουργός Εργασίας Γιώργος Κουτρουμάνης, η μείωση των εσόδων κατά 663 εκατ. ευρώ λόγω του νέου τρόπου υπολογισμού των εισφορών, όπως προκύπτει και από τα στοιχεία που κατατέθηκαν στη Βουλή, φαίνεται ότι οδήγησε στην έμμεση αύξηση των ασφαλιστικών εισφορών αλλά κυρίως στη μεγαλύτερη περικοπή των συντάξεων.
Μάλιστα, το Μεσοπρόθεσμο αποκαλύπτει ακόμη ένα στοιχείο, την επί τα χείρω τροποποίηση της πρόβλεψης για το πρωτογενές αποτέλεσμα των οργανισμών κοινωνικής ασφάλισης (ΟΚΑ) σε σχέση με τον προϋπολογισμό και τις εκτιμήσεις του 2017. Και αυτό, γιατί διαπιστώνεται μια απόκλιση της τάξης των 689 εκατ. ευρώ στο αρχικό έλλειμμα του συστήματος. Αναλυτικά, ενώ ο προϋπολογισμός είχε εκτιμήσει έλλειμμα στο ισοζύγιο ΟΚΑ της τάξης των 252 εκατ. ευρώ, τελικά το έλλειμμα θα αυξηθεί κατά 272,8% και θα φθάσει τα 941 εκατ. ευρώ, καθιστώντας το μέλλον του ΕΦΚΑ εξαιρετικά αβέβαιο.
Και όλα αυτά, όταν η πραγματική συνταξιοδοτική δαπάνη, όπως προκύπτει από τα πραγματικά στοιχεία του συστήματος «Ηλιος», μόλις και ξεπερνάει το 14% του ΑΕΠ. Αναλυτικά, οι δαπάνες για συντάξεις προ φόρων εκτιμώνται σε 25,2 δισ. ευρώ. Ομως στις μετρήσεις, βάσει των οποίων οι δανειστές απαιτούν περικοπές, υπολογίζονται οι εισφορές υγείας που είναι μεν δαπάνες για το Δημόσιο, όχι όμως συνταξιοδοτικές, αλλά και οι εισφορές υπέρ ΑΚΑΓΕ, οι οποίες θα επιστρέψουν στους συνταξιούχους μόνο κατά ένα μέρος. Πρόκειται για δύο περικοπές στις συντάξεις που βαφτίστηκαν «εισφορές» και παραμένουν ως συνταξιοδοτικές δαπάνες, κι ενώ δεν καταβάλλονται στους συνταξιούχους, ανεβάζουν τη δαπάνη σε 27,6 δισ. ευρώ.
Ακόμη και μετά τις μεγάλες περικοπές συντάξεων, το σύστημα παραμένει ελλειμματικό.