Στην ήπειρο της Ιστορίας
Τα γλωσσικά γονίδια, που τάχα μεταφράζουν αυτόματα μέσα μας ό,τι γράφτηκε στην αρχαιοελληνική και στην ελληνιστική, εξασφαλίζοντάς μας άκοπη πρόσβαση στον Ομηρο, στον Πλάτωνα και στην Καινή Διαθήκη, είναι ελληνοκαπηλικός μύθος. Απόδειξη το ότι ορισμένα λάθη στη χρήση αρχαίων χωρίων επαναλαμβάνονται ίδια κι απαράλλαχτα από γενιά σε γενιά. Ενα από τα χαρακτηριστικότερα παραδείγματα είναι η φράση «ο αποθανών δεδικαίωται»: Τη χρησιμοποιούμε με τη λαθεμένη πεποίθηση ότι σημαίνει πως ο νεκρός αποχωρεί δικαιωμένος από τον φθαρτό κόσμο μας, όπως κι αν πορεύτηκε στη ζωή του. Το γεγονός ότι η φράση αυτή είναι τμήμα τής Προς Ρωμαίους (και όχι προς Ρωμιούς) επιστολής του Παύλου εξηγεί ίσως ώς ένα βαθμό την αδιαφορία μας να αναζητήσουμε την πηγή της, το κειμενικό περιβάλλον της. Συνεχίζουμε έτσι να τη χρη- σιμοποιούμε ξεκάρφωτη και βολικά τσακισμένη στη μέση, ενδεχομένως και επειδή ένας θάνατος προκαλεί διάθεση συγχώρησης ή –προσωρινής– παραγνώρισης. Ξέροντας ότι έχει να εξηγήσει πολλά στους νέους πιστούς, ο Παύλος τούς βεβαιώνει ότι «ο παλαιός ημών άνθρωπος συνεσταυρώθη ίνα καταργηθή το σώμα της αμαρτίας, του μηκέτι δουλεύειν ημάς τη αμαρτία· ο γαρ αποθανών δεδικαίωται από της αμαρτίας». Αυτή είναι η πλήρης πρόταση. Και η ιεραρχικώς εγκεκριμένη μετάφρασή της: «Ο παλιός αμαρτωλός εαυτός μας πέθανε στον σταυρό μαζί με τον Χριστό. Ετσι, έπαψε να ζει ο αμαρτωλός άνθρωπος και δεν είμαστε πια υπόδουλοι στον ζυγό της αμαρτίας. Γιατί σ’ έναν που πέθανε, η αμαρτία δεν έχει καμία εξουσία». Δεν λέει ο Παύλος ότι ο θάνατος εξασφαλίζει θέση στον Παράδεισο για τους πάντες, ασχέτως βίου. Κατ’ ουσίαν, ο νεκρός, σαν νεκρός, λυτρώνεται από τη δυνατότητα να αμαρτήσει. Ο,τι ισχύει στην επικράτεια της θρησκείας ισχύει και στην ήπειρο της Ιστορίας, και στην υποήπειρο της πολιτικής, όπου άλλωστε δεν κατοικούν πολλοί αναμάρτητοι. Ανθρωποι που με τη δράση τους επηρεάζουν καθοριστικά την πορεία ενός τόπου, γνωρίζουν ότι ο βίος τους δεν τελειώνει με τον θάνατό τους, αλλά παραμένει εσαεί υπό διερεύνηση και εξέταση. Ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, ο οποίος πέθανε σχεδόν αιωνόβιος, ήταν παρών σε στιγμές-ορόσημα της Ιστορίας μας. Ον πολιτικότατο, έκανε φίλους και πολεμίους, με αρκετούς μάλιστα να μετακινούνται από το ένα στρατόπεδο στο άλλο, ανάλογα με τις εκάστοτε κινήσεις του. Μια τόσο πολυκύμαντη παρουσία δικαιούται τη νηφάλια κρίση της, απαλλαγμένη από τον υπερθετικό και της εξιδανίκευσης και της μείωσης, και ανυπόκριτη, αντίστοιχη της δικής του δημόσιας ευθύτητας.