Η σιωπηλή θλίψη της επίγνωσης

Μ

εγάλωσα στη δεκαετία του ’80, όταν οι ανταγωνισμοί του παλιού δικομματισμού είχαν αγγίξει πρωτοφανή επίπεδα όξυνσης και αγριότητας για την εποχή. Ηταν οι εκλογές του 1985 με τον Ανδρέα Παπανδρέου και τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη σε ρόλους απόλυτων μονομάχων και τους πολίτες απόλυτα παραδομένους στη λατρεία του ενός και στο μίσος για τον άλλο. Ανήκω σε μια γενιά που μεγάλωσε στα χρόνια της παντοκρατορίας του ΠΑΣΟΚ, γαλουχημένη στο παπανδρεϊκό αφήγημα για την πρόσφατη ελληνική Ιστορία. Βασικό όχημα για το πώς «έπρεπε» κανείς να βλέπει τα πράγματα εκείνα τα χρόνια ήταν η μονοδιάστατη ταύτιση του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη με τα γεγονότα του 1965 και την («ασυγχώρητη») σύγκρουσή του με τον Γεώργιο Παπανδρέου. Οπως και με τόσα άλλα πράγματα σε αυτή τη χώρα, η ανάγνωση των Ιουλιανών ακολούθησε τη γνωστή πεπατημένη: ασυγκράτητο συναίσθημα, απλοποίηση σύνθετων γεγονότων, η γνωστή μανιχαϊστική διαίρεση σε «καλούς» και σε «κακούς», κ.λπ. Από αυτήν την άποψη ήταν «εκτός προγράμματος» η ανάληψη της πρωθυπουργίας από τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη το 1990. Αν δεν είχε προηγηθεί το σκάνδαλο Κοσκωτά, δύσκολα οι Ελληνες θα εγκαταλεί- παμε τον πολύ πιο ευχάριστο Ανδρέα Παπανδρέου για χάρη του «ακραία» φιλελεύθερου και συνήθως δυσάρεστου Μητσοτάκη. Αυτό αποδείχθηκε περίτρανα τρία χρόνια αργότερα, όταν επιστρέψαμε ενθουσιωδώς στην αγκαλιά του ΠΑΣΟΚ σαν να μην είχε συμβεί τίποτα. Ολα ξεχάστηκαν πολύ γρήγορα και το φιλελεύθερο πείραμα του Μητσοτάκη είχε λήξει άδοξα και πριν την ώρα του. Το κυριότερο: το πρώτο πιθανό ανάχωμα σε όσα ζούμε σήμερα έγινε σκόνη στον άνεμο με πρόσχημα το «Μακεδονικό».

Κι εκεί που κανένας δεν το είχε προβλέψει, πολλοί Ελληνες άρχισαν να μεταβάλλουν άποψη για τον «αποστρατευμένο» πλέον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη. Διστακτικά στην αρχή, με αυθεντικότητα και χωρίς τύψεις αργότερα. Για να φτάσουμε στο χθεσινό πρωί, όταν η είδηση για τον θάνατό του σκόρπισε θλίψη σε πολλούς από εμάς ανεξάρτητα από πολιτική ή ιδεολογική τοποθέτηση.

Είναι η θλίψη που ακολουθεί την πικρή σκέψη ότι ο Μητσοτάκης ήταν κυριολεκτικά ο τελευταίος μιας σειράς μεγάλων Ελλήνων που έζησαν τον 20ό αιώνα στο πετσί τους, πόνεσαν αυτόν τον τόπο και εργάστηκαν με πάθος και αυταπάρνηση για να τον κάνουν καλύτερο. Και τον έκαναν.