Οδεύοντας συλλογικά, περήφανα σε γκρεμό
« Ε
νας άξιος μαραγκός που κατέχει καλά τη δουλειά του και πιστεύει σε αυτήν είναι πολύ πιο ολοκληρωμένος και αξιοσέβαστος άνθρωπος από έναν κούφο πρύτανη ή έναν κακό πρωθυπουργό». Αυτό έγραφε το 1956 ο Γιώργος Θεοτοκάς, και πού να το φανταζόταν ότι ύστερα από 61 χρόνια μια επιτροπή εκπαιδευτικών θα τον λογόκρινε για να μην στεναχωρήσει τον Αλ. Τσίπρα. Αν δεν τη μάθατε, αυτή είναι η νέα τρελή ιστορία που προέκυψε στις Πανελλαδικές.
Την ανέδειξαν χθες τα «Νέα» και έχει ως εξής: Ως κείμενο σχολιασμού στο μάθημα της έκθεσης για τους υποψηφίους επελέγη ένα κείμενο του Θεοτοκά, το οποίο ήταν μια επιστολή με τις συμβουλές ενός πατέρα στον 20χρονο γιο του. Και στο επίμαχο απόσπασμα ο Θεοτοκάς ανέδειξε τη σημασία της αξιοσύνης με την προλογική αντίστιξη. Τι έκαναν οι φωστήρες της επιτροπής; Παρήλλαξαν τη φράση, βάζοντας στη θέση του «κακού πρωθυπουργού και του κούφου πρύτανη» έναν «κακό επιστήμονα» μην τυχόν και γίνει ο συνειρμός για τον Αλέξη. Οι καλοπροαίρετοι είπαν ότι χρειαζόταν η αναπροσαρμογή, για να γίνει το κείμενο πιο κατανοητό στα παιδιά. Ο αντίλογος, ωστόσο, είναι ότι όταν ένα κείμενο μεταφέρεται εντός εισαγωγικών δεν αλλάζει. Στο κάτω κάτω, οι εκπαιδευτικοί ας συνέτασσαν μια δική τους παράγραφο και όχι κρυφίως να παραλλάξουν τον Θεοτοκά.
Ο βασικός λόγος, ωστόσο, που επέλεξα να ασχοληθώ με την αφελή αυτή επιλογή είναι πιο σημαντικός. Την έγραψε σε δύο φράσεις ο εκπαιδευτικός Λεωνίδας Καστανάς, η αρθρογραφία και οι αιχμηρές παρεμβάσεις του οποίου έχουν πάντα ενδιαφέρον. «Εδώ και 30 χρόνια, το θέμα της έκθεσης είναι το ίδιο. Τι καλός που είναι ο ελληνοορθόδοξος κομμουνισμός και τι κακός που είναι ο προτεσταντικός καπιταλισμός», έγραψε στο fb ο Καστανάς. Και υπερθεμάτισε μνημονεύοντας θέματα εξετάσεων από το παρελθόν. «Οι στέγες κοντά, οι ψυχές μακρυά. Η αρχαία τέχνη πρωτοπόρα και ζωντανή. Ο τεχνολογικός πολιτισμός και η αλλοτρίωση του ανθρώπου. Η σύγχρονη αποξένωση». Και σχολίασε: «Κανείς δεν τολμά να βγει από το ελληνικό στερεότυπο. Τεχνοφοβία και άγιος ο Θεός. Πρέπει να αντισταθούμε στην ανήθικη τεχνολογική Δύση. Διότι μας κάνει να τρέχουμε γρήγορα και να ξεχνάμε την ανθρωπιά μας. Ενώ όταν πηγαίναμε με τον αραμπά βλέπαμε και κάνα άνθρωπο. Το ότι μιλάω με τους φίλους μου σήμερα ακόμη και όταν βρίσκονται χιλιάδες μίλια μακρυά με τούτο το μηχάνημα του διαβόλου, με απομακρύνει από τους ανθρώπους. Λουδιτισμός και τα μυαλά στα κάγκελα. Η αριστερή αφήγηση της ανατολής συνεχίζεται».
Εχει τόσο δίκιο. Και έχει τόσες ευθύνες η Δεξιά για την τόσο στρεβλή εκπαίδευση που πήραν όλες οι τελευταίες γενιές και πριν και μετά τη Μεταπολίτευση και βλέπουμε πια ξεκάθαρα στη νοσηρή μας νοοτροπία στη διάρκεια της κρίσης. Διότι τι μας «δίδαξαν», τελικά, τα σχολικά βιβλία και της Ιστορίας και της Λογοτεχνίας; Τι μας έμεινε από το σχολείο; Θα το αποτολμήσω σε μία παράγραφο.
Οι Ελληνες, εν αντιθέσει βέβαια με τους κουτόφραγκους Ευρωπαίους και τους τεμπέληδες Ανατολίτες, ήμασταν πάντα ένας λαός υπερήφανος και λεβέντης που δεν σήκωνε μύγα στο σπαθί του. Είχαμε ανέκαθεν και μια σπάνια ανδρεία και αξιοσύνη, γι’ αυτό και όταν αποφασίζαμε να επαναστατήσουμε αρκούσε να πάρουμε το τουφέκι ή τη χαντζάρα μας αναλόγως την εποχή. Γι’ αυτό και στους πολέμους πάντα νικούσαμε, ενώ τις λίγες φορές που χάσαμε ποτέ δεν φταίγαμε εμείς. Εφταιγαν πάντα οι ξένοι, που πάντα μας επιβουλεύονταν. Εννοείται πώς οι ξένοι έφταιγαν και για τους εμφυλίους και τις χούντες μας, καθώς εμείς ποτέ δεν κάναμε λάθη. Το γιατί ακριβώς μας επιβουλεύονταν κανείς δεν το εξήγησε ποτέ, εξ ου και μέχρι σήμερα πάλι εκείνοι φταίνε για την κατάντια μας.
Αυτό είναι το κεντρικό αφήγημα της ελληνεκπαίδευσης, που εννοείται ότι αρχίζει με την αυθαίρετη υιοθέτηση της αρχαίας μας κληρονομιάς –τότε που οι άλλοι έτρωγαν βελανίδια– και στέκεται μετά κυρίως στους δύο θριάμβους μας, που πιστοποιούν υπερηφάνως και διαχρονικώς ότι του Ελληνα ο τράχηλος ζυγό δεν υπομένει. Αυτόν του 1821 και του Eπους του ’40, περνώντας στα γρήγορα τι συνέβη στην Ελλάδα και τον υπόλοιπο πλανήτη στα... μεσοδιαστήματα.
Εγραψα ότι έχει τεράστιες ευθύνες η ελληνική Δεξιά, γιατί είναι τρελό πως ακόμη και σήμερα οι εκπρόσωποί της διστάζουν να πουν ευθαρσώς ότι η κατάντια μας οφείλεται (και) στο γεγονός ότι από τα σχολεία απουσιάζουν πλήρως αυτονόητες αρχές που διδάσκονται σε όλο τον πολιτισμένο κόσμο. Οπως αυτές της αριστείας, της προσπάθειας, της συνέπειας, του σεβασμού, της αξιοκρατίας, της επιβράβευσης της ατομικής προσπάθειας. Αντ’ αυτών, η Δεξιά ανέχθηκε επί τόσα χρόνια να επικρατήσει στα σχολεία η σκοπίμως συγκεχυμένη έννοια της αλληλεγγύης (που οδηγεί στη μην ανάληψη προσωπικής ευθύνης) και κυρίως η παράλογη και διαχρονική ξενοφοβική νοοτροπία. Τις οποίες υπέθαλψε, βέβαια, η Αριστερά γιατί εξυπηρετούσαν το δικό της αφήγημα εξηγώντας την καθολική ιδεολογική της ήττα.
Κατά τα λοιπά, έχει ψυχιατρικό ενδιαφέρον ότι ένα από τα νεοελληνικά τραγούδια-ύμνοι που τραγουδούν οι νέοι μας τα τελευταία χρόνια στις σχολικές εορτές είναι ένα άσμα του Τσακνή. Πρόκειται για το «Γυρίζω τις πλάτες μου στο μέλλον» και τη σουρεαλιστική εικόνα συμπληρώνουν οι γονείς, αριστεροί και δεξιοί, που σιγοντάρουν τα παιδιά τους στα ρεφρέν υπερήφανοι και συγκινημένοι.