Αγωνία, απελπισία και οργή της νέας γενιάς στην Ελλάδα

Εξαιρετικώς ανησυχητικά τα αποτελέσματα μεγάλης πανελλαδικής έρευνας

Αγωνία, φόβο για το μέλλον, αλλά και οργή. Αυτό το κράμα καταθέτουν, ως αποδέκτες του κοινωνικού και οικονομικού ζόφου, 2.140 νέοι, 15-34 ετών, απαντώντας σε πανελλαδική έρευνα την οποία παρουσιάζει η«Κ». Η ανεργία πλήττει «οριζόντια» τους μεγαλύτερους εκ των ερωτηθέντων, η μερική απασχόληση με γλίσχρες αποδοχές εκτινάχθηκε από 13% το 2010 στο 25%, η φτώχεια είναι ο υπ’ αριθμόν ένα κίνδυνος για το 33%. Η οικογένεια (87%) αναδεικνύεται σε πυλώνα στήριξης, αφού, κυρίως για οικονομικούς λόγους, το 60% νέων 2529 ετών και το 24% ηλικίας 30-34 ετών ζουν με τους δικούς τους. Στον αντίποδα, οι θεσμοί –με προεξάρχουσα τη Βουλή σε ποσοστό 86%– συγκεντρώνουν την απαρέσκεια, με την πολιτική να «γίνεται πιστευτή» από το 13%. Μοιραία, η φυγή στο εξωτερικό γίνεται σανίδα σωτηρίας. Ειδικά η Βρετανία τα τελευταία έτη υποδέχεται κύματα δεκάδων χιλιάδων νέων από την Ελλάδα «σε κάθε θέση εργασίας». Μάλιστα, το θρυλούμενο ελληνικό δαιμόνιο παραμένει ισχυρό χαρτί· αυταπόδεικτο και στην περίπτωση του «παιδιού» πιτσαρίας στο Κρανίδι που σήμερα δρέπει δάφνες ως σεφ σε εκλεκτό εστιατόριο του Λονδίνου.

Σε κάποιο νησί από τη Μύκονο, την Πάρο, τη Σαντορίνη, την Ανδρο ή την Τήνο προφανώς έχετε πάει. Πολλοί ίσως τα έχετε επισκεφθεί όλα. Φτιάξτε λοιπόν στο μυαλό σας την εξής εικόνα: Ξαφνικά όλοι οι κάτοικοι αυτών των νησιών τα εγκαταλείπουν. Μόνιμα. Μπαίνουν σε αεροπλάνα και ρίχνουν μαύρη πέτρα. Στην αρχή φεύγουν οι 19.000 Σαντορινιοί, μετά οι 14.000 Μυκονιάτες, ακολούθως οι 13.000 Παριανοί και πάει λέγοντας. Και τώρα φέρτε στο μυαλό σας τα πέντε αυτά νησιά κατά κυριολεξία έρημα –να μην υπάρχει πάνω τους ψυχή ζώσα– και όλους τους κατοίκους τους να έχουν μετοικήσει στη Μ. Βρετανία.

Αυτό είναι που θα μείνει στη μνήμη της παρέας που επισκεφθήκαμε προσφάτως το Λονδίνο. Η συνειδητοποίηση του αριθμού. Των 62.000 Ελλήνων, στην πλειονότητά τους νέων, που έχουν μεταναστεύσει στη Μ. Βρετανία την τελευταία 7ετία. Το ξαναγράφω γιατί μόνο με παράδειγμα μπορεί να το χωνέψει κανείς. Είναι σαν να έχουν διακτινιστεί στην Αγγλία πέντε νησιά των Κυκλάδων ή να έχουν μετοικήσει στο Λονδίνο όλοι οι Γιαννιώτες.

Στην παρέα είχαμε πάνω από επτά χρόνια να επισκεφθούμε την Αγγλία, και ίσως γι’ αυτό θεωρήσαμε τυχαία όσα μας συνέβησαν την πρώτη μέρα. «Πώς μπορώ να σας εξυπηρετήσω;», μας αιφνιδίασε στη γλώσσα μας ένα νέο παιδί σε καφέ της Oxford street. Λίγο αργότερα στο Soho η πωλήτρια ενός φούρνου μας πρότεινε «να δοκιμάσετε αυτό που μοιάζει με σπανακόπιτα». Και το βράδυ σε ένα ασιατικό εστιατόριο νομίζαμε πια ότι κάποιος μας κάνει φάρσα. Ο σερβιτόρος όχι μόνον ήταν Ελληνας, αλλά μας ενημέρωσε ότι δουλεύουν εκεί κι άλλοι δύο συμπατριώτες μας.

Από την επομένη ασυναίσθητα όλοι αρχίσαμε να κάνουμε κάτι σαν ρεπορτάζ, καθώς συναντούσαμε παντού Ελληνες. Οχι τουρίστες, όπως στο παρελθόν, αλλά εργαζομένους. Κι έχουν νομίζω μεγάλο ενδιαφέρον όσα μας είπαν, καθώς μετέτρεψαν τον πρώτο στενάχωρο αιφνιδιασμό μας σε μια παράδοξη αισιοδοξία.

Το μεγαλύτερο ρεύμα των Ελλήνων πήγε στην Αγγλία μετά το 2012. Ενδεικτικά, Νational Insurance Number (δηλαδή κάτι σαν ΙΚΑ για να εργαστούν) πήραν 7.500 Ελληνες το 2012, 9.800 το 2013, 12.000 το 2015. Σε τι δουλειές; «Οπου μπορεί να φανταστεί κανείς» απαντά ο Ν.Ρ. που ήταν από τους πρώτους νεομετανάστες. «Στην Αγγλία δεν βρίσκεις πια Ελληνες εργαζομένους μόνον σε τράπεζες ή funds, αλλά γιατρούς, σκηνοθέτες και μουσικούς μέχρι πλακάδες και μπετατζήδες» λέει και εξηγεί ότι λίγοι στην Ελλάδα έχουν καταλάβει π.χ. «πόσες δεκάδες μηχανικοί και αρχιτέκτονες μετανάστευσαν συμπαρασύροντας και τα συνεργεία που είχαν στη χώρα μας».

«Αν θέλεις να βρεις δουλειά, βρίσκεις. Κι αν ξέρεις καλά αγγλικά και έχεις προϋπηρεσία, ακόμη πιο εύκολα» είπε η Ε.Σ. που εργάζεται από το 2014 ως υπεύθυνη καταστήματος μιας πολύ γνωστής αλυσίδας ρούχων. «Ο κατώτατος καθαρός μισθός του ανειδίκευτου είναι 1.300 λίρες (1.480 ευρώ), αν έχεις bacherol ξεκινάς με 1.500 λίρες (1.700 ευρώ) κι αν είσαι καλός, γρήγορα ανεβαίνεις και μισθολογικά και στην ιεραρχία. Η ζωή όμως εδώ είναι πανάκριβη, οι περισσότεροι μένουμε εκτός κέντρου και σχεδόν πάντα με συγκάτοικους. Για να καταλάβετε, για ένα μικρό διαμέρισμα τριών δωματίων, πληρώνουμε 2.000 λίρες» λέει.

Η δικαίωση

Τα λεγόμενά της επιβεβαιώνει ο Γ.Σ. που είχε στην Ελλάδα επιτελική θέση σε εταιρεία ηλεκτρονικών συσκευών και το 2011 απολύθηκε. «Δίστασα να διεκδικήσω αντίστοιχη θέση, αρχικά έκανα αίτηση ως πωλητής. Πολλοί Ελληνες το πάθαμε αυτό, να αυτοϋποτιμήσουμε τα προσόντα μας. Αλλά με πολλή δουλειά και πείσμα είμαστε αρκετοί πια που δικαιωθήκαμε και ζούμε καλά» λέει. «Αν είσαι ικανός και κινηθείς έξυπνα, στο Λονδίνο μπορείς γρήγορα να ανέβεις επαγγελματικά γιατί διαρκώς ανοίγουν θέσεις και το να αλλάζεις εργοδότη είναι μια φυσιολογική εξέλιξη» υπερθεματίζει ο Θ.Σ. Ξεκίνησε το 2011 βοηθός σε μια μικρή ταβέρνα και μας υποδέχθηκε ως front desk ma- nager σε ένα από τα γνωστότερα εστιατόρια στο Picaddilly. «Δουλεύω πάνω από 50 ώρες την εβδομάδα, αλλά δεν παραπονιέμαι γιατί έχω ένα καλό μισθό και όλοι εδώ έτσι εργάζονται, αν θέλουν να πετύχουν» αναφέρει.

Εχει ενδιαφέρον και κάτι ακόμη που μας είπε. «Μέχρι το 2011 δεν έβρισκες ποτέ Ελληνες σερβιτόρους ή π.χ. πωλητές ρούχων στο Λονδίνο, ενώ αντιθέτως συναντούσες Ιταλούς, Ισπανούς ή Γάλλους να κάνουν αυτή τη δουλειά. Σήμερα οι Ελληνες που εργάζονται σε τέτοιες θέσεις είναι εκατοντάδες. Και συχνά σκέφτομαι ότι πολλοί θα ντρέπονταν να κάνουν αυτές τις δουλειές στην Ελλάδα, αλλά στην Αγγλία δεν αισθάνονται έτσι, καθώς κατάλαβαν ότι εδώ υπάρχει ένας αυτονόητος σεβασμός σε οποιονδήποτε κάνει τη δουλειά του με επαγγελματισμό».

Εχει απόλυτο δίκιο. Αν κάτι μας έκανε εντύπωση ήταν όχι μόνον ο επαγγελματισμός, αλλά και η υποδειγματική ευγένεια των Ελλήνων εργαζομένων που συναντήσαμε.

Η έκπληξη

«Μην το θεωρήσετε ρομαντικό, γιατί σας το καταθέτω εκ πείρας» το εξήγησε καλύτερα η Α.Σ. που εργαζόταν στο Λονδίνο και προ κρίσης. «Αυτό που ξανασυνειδητοποίησα τα τελευταία χρόνια στην Αγγλία είναι ότι οι Ελληνες είτε λόγω περηφάνιας, είτε εγωισμού, είτε και λόγω του περιβόητου φιλότιμου διακρινόμαστε πολύ εύκολα όταν υπάρχουν συγκεκριμένοι κανόνες που σέβονται όλοι χωρίς διακρίσεις. Οταν δηλαδή νιώθουμε ότι υπάρχει δικαιοσύνη, αξιοκρατία και ανταμοιβή των καλύτερων».

Με αυτή την ενθαρρυντική σκέψη επιστρέψαμε στην Ελλάδα, θέλοντας να ελπίζουμε και σε μία ακόμη πιο αισιόδοξη προοπτική. Οτι οι χιλιάδες αυτοί Ελληνες, που παλεύουν για να ζήσουν και πολλοί απ’ αυτούς διαπρέπουν σε οξύτατο ανταγωνισμό, ίσως μια μέρα αποδειχθούν ο καταλύτης για να γυρίσει επιτέλους σελίδα η χώρα μας. Οταν κάποια στιγμή δημιουργηθούν οι συνθήκες και τα κίνητρα για να επιστρέψουν, έχοντας στις αποσκευές τους εκτός από τα προσόντα και τις εμπειρίες τους, μια εντελώς διαφορετική νοοτροπία με επαγγελματικές αρχές και αξίες που στην Ελλάδα συναντάμε δυστυχώς εδώ και χρόνια μόνον κατ’ εξαίρεση.

Στο σημερινό Λονδίνο, στην Oxford Street ή στο Soho, σε μαγαζιά, εστιατόρια ή καφέ, είναι πολύ εύκολο να συναντήσει κανείς Ελληνες που ζουν και εργάζονται εκεί.