Οταν ο χαρισματικός Εντμουντ Κίλι απαγγέλλει ποίηση στη φιλόξενη αθηναϊκή «εστία» του πανεπιστημίου Πρίνστον
Aπό την ίδρυσή του το 1746, μέχρι τις ημέρες μας, το Πρίνστον είναι το εκπαιδευτικό ίδρυμα που είχε στενές σχέσεις με την ελληνική παιδεία, παίζοντας ηγετικό ρόλο στη σύνδεση της αμερικανικής ακαδημαϊκής κοινότητας με τον αρχαίο αλλά και τον σύγχρονο ελληνικό κόσμο. Η ζεύξη αυτή ενδυναμώθηκε κατά την πάροδο των χρόνων και μάλιστα το 1979, ιδρύθηκε στο πανεπιστήμιο το πρόγραμμα Ελληνικών Σπουδών με τη γενναία χορηγία του αποφοίτου Στάνλεϊ Τζ. Σίγκερ. Ο Αμερικανός φιλέλληνας γνώρισε τη χώρα μας το 1950 και απέκτησε μάλιστα και ελληνική υπηκοότητα το 1974.
Το πρόγραμμα αυτό μετεξελίχθηκε στο Κέντρο Ελληνικών Σπουδών του πανεπιστημίου, στο οποίο είναι επικεφαλής από το 2010, ο δραστήριος Δημήτρης Γόντικας. Με τη δική του καθοδήγηση, οι δράσεις δεν περιορίζονται σε μια στερεοτυπική προσέγγιση του ελληνικού πολιτισμού και της αρχαίας κληρονομιάς αλλά οικοδομούν συνάψεις με τη ζώσα πραγματικότητα της Ελλάδος, μια στάση που απηχεί πλήρως το πνεύμα το οποίο διέπει το ίδιο το πανεπιστήμιο. Σε αυτό το πλαίσιο, το Πρίνστον απέκτησε πρόσφατα μια «εστία» σε έδαφος αθηναϊκό, με στόχο την υποστήριξη υψηλού επιπέδου έρευνας στις ανθρωπιστικές και κοινωνικές επιστήμες και την προώθηση των ελληνικών σπουδών. Στηρίζεται από το ενεργό επιστημονικό δίκτυο συνεργασιών με Eλληνες πανεπιστημιακούς και ελληνικά ιδρύματα και ονομάζεται Αθηναϊκό Κέντρο Ερευνών και Ελληνικών Σπουδών. Είναι η πρώτη φορά που το αμερικανικό πα-
Ο θαλερός
νεπιστήμιο πραγματοποιεί ένα τέτοιο άνοιγμα σε μια άλλη χώρα.
Στον φιλόξενο αυτόν χώρο, μια κατοικία του μεσοπολέμου στο Παγκράτι, που είναι ανακαινισμένη με πολύ σεβασμό προς την αρχιτεκτονική του ταυτότητα από το γραφείο Α66, έγινε πριν από λίγες ημέρες μια πολύ ξεχωριστή εκδήλωση σε κλειστό κύκλο. Ο Εντμουντ Κίλι –Μάικ για τους Ελληνες φίλους του– ο γνωστός νεοελληνιστής, δοκιμιογράφος, μεταφραστής και συγγραφέας, διάβασε σε προνομιούχους ακροατές ποιήματα φιλελλήνων ποιητών, προσθέτοντας μάλιστα στο τέλος και μερικά δικά του. Θαλερός, με αυτήν την αμερικανική απλότητα και την ελληνική ζεστασιά, με την έκδηλη αγάπη
Ο επικεφαλής
του για την πατρίδα μας που τη θεωρεί και δική του, οι στίχοι ειπωμένοι γλυκά, έρεαν σαν παλιό καλό κρασί.
Γεννημένος το 1928 από Αμερικανούς γονείς στη Δαμασκό της Συρίας, όπου ο πατέρας του υπηρέτησε ως δι-
Αριστερά,
πλωμάτης, βρέθηκε ανάμεσα στα 8 και στα 11 του χρόνια στη Θεσσαλονίκη και έμαθε ελληνικά. Μακεδονίτικα ξεκαθαρίζει ο ίδιος, όταν κάποιος τον ρωτά. Αργότερα, όταν ήρθε πάλι στην Ελλάδα σε νεαρή ηλικία, τα ξαναθυ-
Πάνω,
μήθηκε και κυριολεκτικά αγάπησε τη γλώσσα μας. Εκανε το διδακτορικό του πάνω στον Καβάφη και στον Σεφέρη και έγινε επιστήθιος φίλος και μεταφραστής του Ελληνα νομπελίστα και του Αλεξανδρινού. Ο επίσης φι- λέλληνας αδελφός του, ο Ρόμπερτ Κίλι έκανε σπουδαία διπλωματική καριέρα στην Ελλάδα.
Προλογίζοντας ο Δημήτρης Γόντικας είπε ότι το όνειρο της αθηναϊκής εστίας του Πρίνστον ξεκίνησε πριν από 30 χρόνια και πως είναι μια έμπρακτη απόδειξη πως η Αμερική θα ήθελε να ανταποδώσει στην Ελλάδα κάτι από την προσφορά στη δική της παιδεία. Προσέθεσε πως τώρα, που είναι πια έτοιμο, το Κέντρο μπορεί να υποδεχθεί τους φοιτητές με αξιώσεις, όπως μια ομάδα 30 νέων που μόλις ήρθαν από το Πρίνστον μαζί με τους καθηγητές τους ώστε να μελετήσουν τον Αισχύλο και τον Καβάφη σε ένα περιβάλλον, που θα εμβαθύνει την κατανόησή τους. Αναφέρθηκε στον Κίλι που έχει υπάρξει και χαρισματικός δάσκαλος πολλών γενεών στο Πρίνστον με τη φράση: «Mike eisai oraios san Ellinas!».
Ο Κίλι επέλεξε μερικούς σημαδιακούς ποιητές όπως ο Τζέιμς Μέριλ, που γνώριζε πολύ καλά την Ελλάδα αλλά και ο Μπέρναρντ Σπένσερ προτού περάσει στη νεότερη γενιά. Ανάμεσα στους παριστάμενους ήταν το ζεύγος Μπομπ και Ντίνα Μακέιμπ, το ζεύγος Αγγέλου και Μαρίας Δεληβορριά, το ζεύγος Πέτρου και Ντόλλας Νομικού, ο Νικηφόρος Διαμαντούρος, η Λούκα Κατσέλη, ο Θανάσης Βαλτινός, ο Τίτος Πατρίκιος, η Κατερίνα Αγγελάκη-Ρουκ, κ.ά. Και βέβαια η Αρτεμις Ζενέτου του Ιδρύματος Φούλμπραϊτ, καθώς ο Κίλι βρέθηκε στα νιάτα του στην Ελλάδα με υποτροφία του Ιδρύματος.