Σε κίνδυνο η αρχιτεκτονική ιστορία Λέσβου
Επιστήμονες τονίζουν ότι χρειάζεται προσοχή πριν γίνει κάποια επέμβαση
πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτική στους πληγέντες από τον σεισμό οικισμούς της Λέσβου, προκειμένου να διασώσει την αρχιτεκτονική τους κληρονομιά. Αυτό επισημαίνουν επιστήμονες και αρχιτεκτονικοί φορείς, τονίζοντας την ανάγκη να αποτυπωθούν φωτογραφικά οι πληγείσες περιοχές πριν από οποιαδήποτε επέμβαση. Αλλά και να μην πεταχτεί η λαξευμένη πέτρα και άλλα πολύτιμα υλικά από τα ερείπια, προκειμένου να επαναχρησιμοποιηθούν στην ανοικοδόμηση.
Η Λέσβος είναι γνωστή για την πλούσια αρχιτεκτονική της κληρονομιά, αποτέλεσμα της ενδιαφέρουσας νεότερης ιστορίας του νησιού. Σύμφωνα με στοιχεία της Γενικής Γραμματείας Αιγαίου και των υπηρεσιών του υπουργείου Πολιτισμού, στη Λέσβο υπάρχουν 23 χαρακτηρισμένοι παραδοσιακοί οικισμοί. Ανάμεσα σε αυτούς και η Βρίσα, το χωριό που σχεδόν ισοπεδώθηκε από τον σεισμό, που χαρακτηρίστηκε παραδοσιακό το 2002. Επιπλέον, υπάρχουν 493 κτίρια που έχουν χαρακτηριστεί διατηρητέα από το υπουργείο Περιβάλλοντος ή τη γενική γραμματεία Αιγαίου και 330 που έχουν χαρακτηριστεί διατηρητέα από το υπουργείο Πολιτισμού.
Πόσα από αυτά έχουν πληγεί από τον σεισμό; Μέχρι χθες είχαν ελεγχθεί 854 κτίρια στο νησί (τα 755 κατοικίες), εκ των οποίων «κόκ- κινα» χαρακτηρίστηκαν τα 482 (τα 416 κατοικίες). Ομως δεν υπάρχει ακόμα σαφής εικόνα πόσα από αυτά είναι νεότερα μνημεία.
Η επόμενη ημέρα
Στην αρχιτεκτονική κοινότητα όμως έχει ήδη ανοίξει η συζήτηση για την επόμενη ημέρα. «Το καλοκαίρι βρισκόμασταν στο Πλωμάρι με ομάδα φοιτητών και δουλεύαμε στους δημόσιους χώρους και στα υπέροχα κτίρια κοντά στο ποτάμι», λέει η ομότιμη καθηγήτρια στην Αρχιτεκτονική Σχολή του ΕΜΠ Ελένη Μαΐστρου. «Παλαιότερα είχαμε κάνει πλήρη φωτογραφική αποτύπωση του οικισμού, ενώ προ διετίας δημιουργήσαμε μια αρχιτεκτονική διαδρομή με τη βοήθεια του Πολιτιστικού Συλλόγου Πλωμαρίου “Πόλιον”. Το Πλωμάρι έχει πολύ σημαντικά κτίρια, ήταν μια πόλη με βιομηχανική ανάπτυξη, με επαφές με τη Μικρά Ασία... Η είδηση του σεισμού μάς έχει αναστατώσει, δυστυχώς δεν έχουμε καταφέρει να το επισκεφθούμε και να δούμε τι έχει πληγεί».
Οι αρχιτέκτονες της Λέσβου υποστηρίζουν ότι οποιαδήποτε επέμβαση πρέπει να γίνει με ιδιαίτερη προσοχή. «Η Βρίσα ήταν ένα από τα πιο ατόφια δείγματα της λαϊκής αρχιτεκτονικής στη Λέσβο», λέει ο Στρατής Φραντζέσκος, πρόεδρος του Συλλόγου Αρχιτεκτόνων του νησιού. «Μας απασχολεί η επόμενη ημέρα. Ακούμε να λένε με ευκολία ότι θα ξαναχτιστεί όπως ήταν. Το βρίσκω εξαιρετικά δύσκολο, αν δεν υπάρξει πολύ στενή εποπτεία της πολιτείας. Επίσης υπάρχει ο κίνδυνος να “κολλήσουν” όλα εξαιτίας της γραφειοκρατίας: κάθε οικοδομική άδεια πρέπει να εγκρίνεται πρώτα από το Συμβούλιο Αρ- χιτεκτονικής του νησιού, που έχει ήδη ένα μεγάλο αριθμό υποθέσεων που εκκρεμούν. Σε πρώτη φάση, πρέπει να ληφθεί ειδική μέριμνα για τα υλικά από τα σπίτια που κατέρρευσαν. Τα σπίτια αυτά ήταν από λαξευμένη πέτρα, που θα μπορούσε να επαναχρησιμοποιηθεί στην ανοικοδόμησή τους, όπως θα μπορούσαν και άλλα αρχιτεκτονικά στοιχεία που βρίσκονται τώρα στα ερείπια. Επίσης πρέπει να γίνει φωτογραφική αποτύπωση των οικισμών που επλήγησαν».
«Πρέπει να βρεθούν χρήματα για να στερεωθούν τα σπίτια που δεν έχουν καταρρεύσει», συμπληρώνει η κ. Μαΐστρου. «Αλλιώς θα χαθεί ένα μεγάλο κομμάτι της ιστορίας του νησιού».
«Η Βρίσα ήταν ένα από τα πιο ατόφια δείγματα της λαϊκής αρχιτεκτονικής στη Λέσβο», λέει ο κ. Φραντζέσκος, πρόεδρος του Συλλόγου Αρχιτεκτόνων του νησιού.