O φαύλος κύκλος της μοναξιάς βλάπτει την υγεία
«Αντίο αγάπη, αντίο ευτυχία, καλωσόρισες μοναξιά, νομίζω ότι θα κλάψω, νομίζω ότι θα πεθάνω», τραγουδάει ο Ρόι Σάιντερ στην εμβληματική ταινία «Η παράσταση αρχίζει» του Μπομπ Φόσι. Πράγματι, η μοναξιά, όσο εξιδανικευμένα κι αν αποτυπώνεται στην τέχνη, είναι επικίνδυνη για την υγεία. Ευθύνεται μάλιστα για τον ακόλουθο φαύλο κύκλο: η μοναξιά αυξάνει την εγωκεντρικότητα και η τελευταία με τη σειρά της αυξάνει τη μοναξιά, αν και σε μικρότερο βαθμό. Πολλοί άνθρωποι μπλέκονται σε ένα τέτοιο αέναο σχήμα αλληλοτροφοδότησης μεταξύ μοναξιάς και εγωκεντρικότητας, σύμφωνα με μια νέα αμερικανική επιστημονική έρευνα. Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον κορυφαίο ειδικό παγκοσμίως σε θέματα μοναξιάς καθηγητή ψυχολογίας Τζον Κατσιόπο, διευθυντή του Κέντρου Γνωσιακής και Κοινωνικής Νευροεπιστήμης του Πανεπιστημίου του Σικάγου, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό κοινωνικής ψυχολογίας Personality and Social Psychology, μελέτησαν σε βάθος δεκαετίας 229 άτομα ηλικίας 50 έως 68 ετών (τυχαίο δείγμα του πληθυσμού). Διαπιστώθηκε το αναμενόμενο, δηλαδή ότι η μοναξιά αυξάνει την εγωκεντρικότητα, αλλά και κάτι που ήταν μάλλον έκπληξη, ότι η εγωκεντρικότητα αυξάνει επίσης τη μοναξιά, δημιουργώντας έτσι πιο εύκολα σε έναν άνθρωπο το αίσθημα της κοινωνικής απομόνωσης.
Προηγούμενες έρευνες των ίδιων ερευνητών έχουν δείξει ότι διεθνώς το 35% έως 50% των ανθρώπων παραπονιέται πως νιώθει μοναξιά συνεχώς ή συχνά. Αλλες μελέτες έχουν δείξει ότι οι μοναχικοί άνθρωποι είναι πιο ευάλωτοι σε διάφορα σωματικά και ψυχικά προβλήματα και έχουν υψηλότερα ποσοστά πρόωρης θνησιμότητας. Από το 2006 ο Κατσιόπο προωθεί μια εξήγηση της μοναξιάς που βασίζεται στην εξελικτική ψυχολογία. Σύμφωνα με τη θεωρία του ίδιου και της συζύγου του Στεφανί Κατσιόπο, επίκουρης καθηγήτριας ψυχιατρικής της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου του Σικάγου, η μοναξιά εξελίχθηκε στους ανθρώπους ως το ψυχικό ισοδύναμο του σωματικού πόνου. Oπως ο πόνος προειδοποιεί τους ανθρώπους για κάποια βλάβη στο σώμα τους που χρειάζεται προσοχή, έτσι και η μοναξιά προειδοποιεί τους ανθρώπους ότι κάτι δεν πάει καλά με τις κοινωνικές σχέσεις από τις οποίες εξαρτάται η επι- βίωσή τους. Σύμφωνα με τον Κατσιόπο, «οι άνθρωποι εξελίχθηκαν σε τόσο ισχυρό είδος εν μέρει χάρη στην αμοιβαία βοήθεια και προστασία και τις αντίστοιχες προσαρμογές στον εγκέφαλό τους στο πλαίσιο των κοινωνικών αλληλεπιδράσεών τους. Οταν όμως δεν έχουμε αμοιβαία βοήθεια και προστασία, είναι πιθανότερο να εστιάσουμε στα δικά μας συμφέροντα και στην ατομική ευτυχία μας. Eτσι, γινόμαστε πιο εγωκεντρικοί». Οπως δείχνει η νέα μελέτη, στη σύγχρονη κοινωνία ο εγωκεντρισμός μπορεί βραχυπρόθεσμα να προστατεύσει τους μοναχικούς ανθρώπους, αλλά σε βάθος χρόνου συσσωρεύονται οι επιζήμιες επιπτώσεις της μοναξιάς, με αρνητικές συνέπειες για την υγεία και την ευτυχία ενός ανθρώπου.
Ερευνα προειδοποιεί τους ανθρώπους ότι κάτι δεν πάει καλά με τις κοινωνικές σχέσεις, από τις οποίες εξαρτάται η επιβίωσή τους.