Στην Πλάκα, ο κόσμος της Αγγελικής Χατζημιχάλη συνομιλεί με έργα ναΐφ ζωγραφικής στο σπίτι - μουσείο της λαογράφου
Λίγα σπίτια - μουσεία υπάρχουν στην Αθήνα, λίγα δηλαδή από τα σπίτια που εμπλουτίζουν το πολιτιστικό απόθεμα της πρωτεύουσας, είναι ταυτόχρονα και μουσεία του εαυτού τους. Η οικία Αγγελικής Χατζημιχάλη, το σπίτι της μεγάλης λαογράφου, που σχεδιάστηκε από τον σπουδαίο αρχιτέκτονα Αριστοτέλη Ζάχο στην καρδιά της Πλάκας, είναι ένα σπίτι μοναδικής ατμόσφαιρας μεσοπολέμου, που μπορεί κανείς να το επισκεφθεί με ελεύθερη είσοδο, καθώς το διαχειρίζεται ο Οργανισμός Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας του Δήμου Αθηναίων (Μουσείο Λαϊκής Τέχνης και Παράδοσης «Αγγελική Χατζημιχάλη»).
Αν έρχεστε από το Σύνταγμα, μπορείτε να πάρετε τη Βουλής και να κατεβείτε δεξιά την Υπερείδου προς την καρδιά της Πλάκας. Η οδός Αγγελικής Χατζημιχάλη είναι ένα ήσυχο δρομάκι, κοντά και στην ατμοσφαιρική οδό Αγγέλου Γέροντα. Το σπίτι ξεχωρίζει από την ιδιαίτερη αρχιτεκτονική του, από τη δεκαετία του 1920, με την υβριδική γλώσσα του Αριστοτέλη Ζάχου. Υπάρχει κάτι υποβλητικό. Πίσω από τον μαντρότοιχο φουντώνει ο κήπος του σπιτιού και είναι κρίμα που ο Δήμος Αθηναίων δεν φροντίζει να διατηρείται καθαρός ο τοίχος της αυλής από τους βανδαλισμούς. Είναι ένα σπίτι μνημείο και είναι να απορεί κανείς με αυτήν την αδυναμία ιεράρχησης.
Αλλά, αποζημιώνει η είσοδος σε αυτό το σπίτι, που οι εργαζόμενοι το συντηρούν ευλαβικά. Η Αγγελική Χατζημιχάλη ήταν μία γυναίκα σκαπανέας στη σύνδεση της λαογραφίας με την αστική τάξη. Αμέσως σε τυλίγει η αύρα της, στα έπιπλα, στα έργα τέχνης, στα ξυλόγλυπτα στοιχεία, στο τζάκι επενδεδυμένο με πλακίδια στο ύφος των κεραμικών της Κιουτάχειας, τέχνη που έφεραν Μικρασιάτες πρόσφυγες.
Ολόγυρα, ανάμεσα στα έπιπλα, στους τοίχους του ορόφου, στη σκάλα, βρίσκει κανείς τα έργα ναΐφ ζωγραφικής, από τη συλλογή του Χρήστου και της Πόλλυς Κολλιαλή, που εκτίθενται αυτήν την περίοδο (έως 24 Σεπτεμβρίου). Είναι μια πολύ όμορφη έκθεση, που αναδεικνύει σπουδαίους καλλιτέχνες αυτής της ζωγραφικής, και είναι ευτύχημα για τους επισκέπτες να διαπιστώνουν την αρμονική συνύπαρξη ανάμεσα στα έργα και τα μόνιμα στοιχεία του μουσείου. Η συλλογή ναΐφ ζωγραφικής του Χρήστου και της Πόλλυς Κολλιαλή είναι από τις σπουδαιότερες και επιπλέον είναι πολυταξιδεμένη (με επιμέλεια της Ιριδας Κρητικού), στο Σισμανόγλειο, το ελληνικό προξενείο της Κωνσταντινούπολης, στην Αδριανούπολη, στη Ρίγα, στο Ιστορικό Αρχείο - Μουσείο Υδρας, στο Λαογραφικό Ιστορικό Μουσείο Λάρισας...
«Ανάμεσα στα έργα φιλοξενούνται και και δύο πίνακες της Ερσης Χατζημιχάλη, κόρης της Αγγελικής Χατζη- μιχάλη», λέει η λαογράφος του μουσείου, κυρία Σταυρούλα Πισιμίση, που έχει την επιμέλεια της έκθεσης. Είναι ένα πανόραμα ναΐφ ζωγραφικής, που είναι μία τέχνη περισσότερο σύνθετη από όσο δείχνει. Αν έχετε υπομονή, αναζητήστε τα έργα που είναι και διάσπαρτα στο σπίτι. Δίπλα στο κεντρικό τζάκι, θα δείτε το κέντημα της Ειρήνης Κουμανδράκη («Το πανηγύρι του χω- ριού μου»), τοποθετημένο πλάι στον «Θερισμό», κρητικό κέντημα, δωρεά Αν. Μπικάκη, που ανήκει στο μουσείο. Στη μέσα αίθουσα του ισογείου θα δείτε την «Αθήνα» του Γιώργου Σαββάκη, και στον όροφο την «Οδό Αθηνάς» του ιδίου. Σταθείτε στις υπέροχες φορεσιές του μουσείου, που έχουν μείνει από την έκθεση για τους Σαρακατσάνηδες, και ολόγυρα δείτε τους σπουδαίους μαστόρους της ναΐφ ζωγραφικής, παλαιούς και νεότερους. Ο εξαίρετος Γιάννης Αμοργιανός, η Νίκη Ελευθεριάδη, η Σοφία Καλογεροπούλου, η Ρούλη Μπούα, ο Μποστ, η Μαρία Πωπ, ο Γιάννης Ράππας (με το υδραίικο έργο του), ο Σταύρος Πασπαράκης, ο Γιάννης Καραβάς, ο Χρήστος Καγκαράς (με τη δυνατή βουκολική γραφή του), ο Λευτέρης Θεοδώρου με τον αρχετυπικό «Τρύγο», ο Γιάννης Παπαδόπουλος, η Γιάννα Ξέρα, ο Ντίνος Παπασπύρου... Θα βρείτε, χωρίς αμφιβολία, κάποιο αγαπημένο έργο ανάμεσα στα 50 και πλέον που παρουσιάζονται. Είναι ένα πρώτης τάξεως δέλεαρ για να περάσει κανείς το κατώφλι αυτού του μοναδικού σπιτιού στην καρδιά της Αθήνας.
Είναι εντυπωσιακό να σκεφτεί κανείς πόσους χώρους μπορεί να επισκεφθεί στην Αθήνα εντελώς δωρεάν ή με ελάχιστο εισιτήριο και οι περισσότεροι παραμένουν άδειοι από επισκέπτες. Ευτυχώς έρχονται αρκετοί ξένοι τουρίστες στο μουσείο της Αγγελικής Χατζημιχάλη και βλέπουν ένα σαγηνευτικό κεφάλαιο του ελληνικού Μεσοπολέμου.