Ο εφιάλτης των Αλ Θάνι και οι ασπίδες άμυνάς τους
Αντικρουόμενα σημάδια προς Κατάρ και Σαουδική Αραβία στέλνει η Ουάσιγκτον Την περασμένη Τετάρτη ο υπουργός Αμυνας του εμιράτου υπέγραψε στις ΗΠΑ συμφωνία ύψους 12 δισ. δολαρίων για αγορά αμερικανικών F-15.
Θα επιτρέψουν οι ΗΠΑ στη Σαουδική Αραβία να εξαφανίσει το Κατάρ ή να ανατρέψει τον εμίρη Ταμίμ μπιν Χαλίφα αλ Θάνι; Το διακύβευμα της κρίσης στον Περσικό δεν διατυπώνεται συνήθως με τόση ωμότητα, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι η σκέψη δεν βρίσκεται στο μυαλό όλων.
Η επιθυμία της Σαουδικής Αραβίας να μετατρέψει το Κατάρ σε νέο Μπαχρέιν, δηλαδή σε ντε φάκτο επαρχία της, εντείνεται από τον αμύθητο πλούτο των κοιτασμάτων φυσικού αερίου του μικροσκοπικού Κατάρ και από τα κολοσσιαία συναλλαγματικά του αποθέματα. Η εξαιρετικά μειονεκτική στρατηγική θέση του Κατάρ (χερσόνησος μόλις δύο εκατομμυρίων κατοίκων, που προεξέχει από το σώμα της Σαουδικής Αραβίας και δεν προστατεύεται από κανένα φυσικό εμπόδιο) δεν μπορεί παρά να ανοίγει περαιτέρω την όρεξη του Ριάντ.
Ο εφιάλτης των Αλ Θάνι είναι μήπως η Σαουδική Αραβία διαβεβαιώσει τις ΗΠΑ ότι δεν έχουν τίποτα να χάσουν αν κάνουν τα στραβά μάτια στην επέκταση της σαουδαραβικής επιρροής στο Κατάρ, αφού δεν θα αλλάξει τίποτα στο καθεστώς τής πολύ σημαντικής αμερικανικής αεροπορικής βάσης Αλ Ουντεΐντ. Η ηγεσία του Κατάρ αντιμετωπίζει τη φιλοξενία της βάσης αυτής ως ένα είδος δικλίδας, ως ασφάλιστρα που χρειάζεται να πληρώνει για να προστατεύει την ανεξαρτησία της. Μέχρι στιγμής, τα σημάδια από την Ουάσιγκτον είναι αντικρουόμενα, με τον Λευκό Οίκο να επιχαίρει για την εκστρατεία απο- κλεισμού του Κατάρ από τους γείτονές του και το Πεντάγωνο, από την άλλη πλευρά, να τονίζει την ισχύ της διμερούς σχέσης. Μερικές ημέρες πριν, ο Αμερικανός πρόεδρος Τραμπ κατακεραύνωνε το Κατάρ ως υποστηρικτή της τρομοκρατίας. Την περασμένη Τετάρτη, ο υπουργός Αμυνας του εμιράτου βρισκόταν στην Ουάσιγκτον και υπέγραφε συμφωνία ύψους 12 δισ. δολαρίων για αγορά αμερικανικών F-15.
Μετά την έναρξη του αποκλεισμού από τη Σαουδική Αραβία, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και την Αίγυπτο, στις αρχές Ιουνίου, το Κατάρ έθεσε τον στρατό του σε καθεστώς ύψιστης επιφυλακής, διέταξε τον επαναπατρισμό Καταρινών στρατιωτών που βρίσκονταν στο εξωτερικό και έκλεισε συμφωνία με την Τουρκία για την ανάπτυξη 5.000 Τούρκων στρατιωτών στη χερσόνησο. Η Ντόχα γνωρίζει ότι καμία απ’ αυτές τις κινήσεις δεν προσφέρει αποτελεσματική στρατιωτική προστασία, γι’ αυτό και υψώνει, μεθοδικά, εδώ και χρόνια, ασπίδες άλλου τύπου.
Η αναγραφή της λέξης Κατάρ στο πιο περιζήτητο κομμάτι υφάσματος στον κόσμο, τη φανέλα της Μπαρτσελόνα, η προετοιμασία για τη φιλοξενία του παγκόσμιου πρωταθλήματος ποδοσφαίρου στο Κατάρ το 2022 και οι εξαιρετικά δραστήριες επενδυτικές κινήσεις σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της γης έχουν όλα έναν κοινό στόχο: να βάλουν το Κατάρ στον παγκόσμιο χάρτη και να δημιουργήσουν θετική εικόνα και προστατευτικό πλέγμα συμμαχιών.
Το πλέγμα αυτό όντως λειτούργησε με υποδειγματικό τρόπο μετά το κλείσιμο των σαουδαραβικών συνόρων, όταν, εν μια νυκτί, τουρκικά και ιρανικά τρόφιμα γέμισαν τα κενά στα ράφια των σούπερ μάρκετ του Κατάρ, ενώ χώρες τις οποίες η Σαουδική Αραβία πίστευε ότι είχε στο πλευρό της, όπως το Πακιστάν ή το Μαρόκο, αρνήθηκαν να συμμετάσχουν στον αποκλεισμό.
Πάνω απ’ όλα, ο αποκλεισμός απέδειξε για ακόμη μία φορά τη σοφία μιας καίριας απόφασης που ελήφθη τη δεκαετία του 1980. Αντί να διοχετεύσει το αέριό του στις διεθνείς αγορές μέσω αγωγών που θα κατέληγαν στα σαουδαραβικά λιμάνια, το Κατάρ επέλεξε να κατασκευάσει εγκαταστάσεις υγροποίησης, οι οποίες του εξασφαλίζουν αυτόνομη πρόσβαση στις διεθνείς αγορές. Ετσι, τα έσοδα από το φυσικό αέριο συνεχίζουν να ρέουν και η χώρα με το μεγαλύτερο κατά κεφαλήν εισόδημα στον κόσμο έχει την πολυτέλεια να αντιμετωπίζει τον αποκλεισμό με μέτρα όπως η αερομεταφορά 4.000 αγελάδων.
Η αεροπορική σύνδεση με την Ντόχα αντιμετωπίζει βέβαια κάποια προβλήματα λόγω της απαγόρευσης πτήσης καταρινών αεροσκαφών πάνω από τον εναέριο χώρο των γειτονικών χωρών, αλλά και αυτό επιλύεται με παρακάμψεις πάνω από το Ιράν.
Τα πενιχρά αποτελέσματα του αποκλεισμού θα υποχρεώσουν σύντομα τις σαουδαραβικές αρχές να χαράξουν νέα στρατηγική. Το πιο λογικό θα ήταν να αποφασίσουν ότι τα κλειστά σύνορα δεν οδηγούν πουθενά και να επιδιώξουν συμβιβασμό. Η άλλη επιλογή, της όξυνσης, θα απαιτούσε έγκριση από την Ουάσιγκτον.