Xιώτικο χωριό σε... ένα υπόγειο
Πώς ξεκίνησε το Λαογραφικό Μουσείο Καλλιμασιάς
Πέρα από την ένδοξη ιστορία της (μεταξύ των επιφανών τέκνων της συγκαταλέγονται δύο πατριάρχες και ένας ολυμπιονίκης), η Καλλιμασιά της Χίου μπορεί να αισθάνεται περήφανη για τον μικρό θησαυρό που κρύβει το υπόγειο του Γυμνασίου της. Πριν από περίπου δύο δεκαετίες, ο τότε λυκειάρχης Γιάννης Κολλιάρος αποφάσισε ότι έπρεπε να διασώσει όλα αυτά τα παραδοσιακά αντικείμενα, που κατέληγαν στα σκουπίδια επειδή δεν είχαν πλέον χρηστική αξία για τους ιδιοκτήτες τους.
Αρχισε, λοιπόν, να συγκεντρώνει παλιά εργαλεία, έγγραφα, έπιπλα, μηχανήματα, σκεύη, κεραμικά, ενδύματα και άλλα τεκμήρια της τοπικής ιστορίας. Σήμερα, το Λαογραφικό Μουσείο Καλλιμασιάς, που δημιουργήθηκε στο σχολικό υπόγειο ύστερα από μια σειρά αρχιτεκτονικών παρεμβάσεων, φιλοξενεί πολλές χιλιάδες εκθέματα σχετιζόμενα με τα παραδοσιακά επαγγέλματα της Χίου, από τους μεσαιωνικούς χρόνους ώς τα μέσα του 20ού αιώνα.
«Τα πρώτα πράγματα που μαζέψαμε τα πήγα στο γραφείο μου και σημείωσα από κάτω τα ονόματα των δωρητών. Κι όταν άρχισαν να βλέπουν τα ονόματά τους γραμμένα, όλο και περισσότεροι κάτοικοι του χωριού ανακάλυψαν πως είχαν αντικείμενα να προσφέρουν. Μέσα σε δυο χρόνια, υπολογίζω ότι είχαμε μαζέψει περίπου 2.000 αντικείμενα», λέει στην «Κ» ο κ. Κολλιάρος. Ακολούθησε η μεταφορά της συλλογής στον υπό διαμόρφωση εκθεσιακό χώρο ενός παλαιού ελαιοτριβείου. «Συνεννοηθήκαμε με μία Αμερικανίδα, που γνωρίζαμε ότι είχε ένα ελαιοτριβείο, πήγαμε και το πήραμε, το μεταφέραμε και το στήσαμε με δικά μας εργαλεία. Και όταν ο κόσμος το είδε, οι δωρεές έγιναν σχεδόν καθημερινές. Αυτή τη στιγμή έχουμε γύρω στα 6.000 εκθέματα, τα οποία σχετίζονται με περίπου 30-40 παραδοσιακά επαγγέλματα. Πρόκειται, δηλαδή, για τη μεγαλύτερη λαογραφική συλλογή στην Ελλάδα», συνεχίζει.
Αποφασισμένοι να δημιουργή- σουν μια αναπαράσταση παραδοσιακού χιώτικου χωριού, ο Γιάννης Κολλιάρος και η ομάδα εθελοντών βοηθών του εξασφάλισαν μια μικρή χρηματοδότηση από δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς και στρώθηκαν στη δουλειά. «Χτίσαμε με παραδοσιακό τρόπο δωμάτια με καμάρες. Πρώτα φτιάξαμε το ελαιοτριβείο και το αποστακτήριο ούζου, στη συνέχεια το τσαγκαράδικο, το ραφτάδικο και το σιδηρουργείο. Εχουμε τον γανωματή, τον κηροποιό, τον παπλωματά, τον μπακάλη, τον κουρέα...». Οταν κατάφερνε να ξεκλέψει λίγο χρόνο από τα καθήκοντά του ως λυκειάρχη, κατέβαινε στο υπόγειο, φορούσε πρόχειρα ρούχα και έχτιζε με τα χέρια του. Δική του αρμοδιότητα είναι επίσης η συναρμολόγηση και συντήρηση των εκθεμάτων. «Δούλεψα πολλά χρόνια, και μαζί μου δούλεψαν πολλοί που είχα προσηλυτίσει από εδώ κοντά. Ετσι κατάλαβα ότι ο κόσμος είναι πολύ καλός, καλλιεργημένος». Ανίκανος να απορρίψει τις γενναιόδωρες προσφορές, ακόμα και όταν πρόκειται για αντικείμενα που ήδη υπάρχουν στη συλλογή, δωρίζει ορισμένα αντικείμενα σε άλλα, μικρότερα μουσεία του νησιού και αποθηκεύει το «πλεόνασμα» σε ένα παλιό σπίτι δικής του ιδιοκτησίας.
Η μεγαλύτερη λαογραφική συλλογή στην Ελλάδα με 6.000 εκθέματα που σχετίζονται με 30-40 παραδοσιακά επαγγέλματα.