Οκτώ μέτρα για να ενισχυθεί το επενδυτικό κλίμα
Η τραπεζική χρηματοδότηση της οικονομίας κινείται σε αρνητικά επίπεδα -3,5%, κατά μέσο όρο, τα τελευταία τρία χρόνια. H μεταβολή της τραπεζικής πίστης δεν αναμένεται να αυξηθεί σημαντικά στο μέλλον, αφού οι τράπεζες βρίσκονται σε διαδικασία απομόχλευσης των ισολογισμών τους, δηλαδή μείωσης των δανείων. Την ίδια ώρα έχει συντελεστεί κατάρρευση των επενδύσεων σε κατοικίες από 25 δισ. σε περίπου 1 δισ. ετησίως και συρρίκνωση της αγοράς κατοικιών.
Μετά το 2009 έχει δημιουργηθεί ένα επενδυτικό έλλειμμα, το οποίο επιδρά αρνητικά στην ανταγωνιστικότητα και στην ανάπτυξη. Από το 2009 ώς το 2016 οι επενδύσεις ως προς το ΑΕΠ στην Ελλάδα απομακρύνθηκαν από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, δημιουργώντας ένα διευρυνόμενο επενδυτικό κενό, συνολικά της τάξης των 540 δισ.
Το 2015, η Ελλάδα παρουσιάζει το μικρότερο ποσοστό επενδύσεων ως προς το ΑΕΠ, ακολουθούμενη από την Κύπρο, την Πορτογαλία, την Ιταλία και την Αγγλία. Το χαμηλό επίπεδο επενδύσεων στην Ελλάδα αντανακλά τη χαμηλή παραγωγικότητα και ανταγωνιστικότητα της χώρας έναντι των περισσότερων ευρωπαϊκών οικονομιών.
Το πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων σημείωσε ετήσια πτώση περίπου 1,5 δισ. κατά μέσο όρο την περίοδο 2010-2016 σε σχέση με την περίοδο 2000-2008. Οι δημόσιες επενδύσεις ως ποσοστό του συνόλου των επενδύσεων στην Ελλάδα παρουσιάζουν αυξητική τάση από το 2007 έως το 2014. Ιδιαίτερα κατά τα έτη 2010 έως 2016, ο δείκτης αυξήθηκε κατά 9,3 ποσοστιαίες μονάδες, αποτυπώνοντας τη σημαντική έλλειψη ιδιωτικών επενδύσεων.
Οι ξένες άμεσες επενδύσεις αντιστοιχούν σταθερά, κατά μέσο όρο, περίπου στο 6% του συνόλου των επενδύσεων, αλλά παρουσιάζουν σημαντικές διακυμάνσεις από έτος σε έτος. Από το 2008 και μετά, σημειώθηκε έντονη πτώση στην εισροή κεφαλαίων από το εξωτερικό, καθρεπτίζοντας την έλλειψη επενδυτικού ενδιαφέροντος για την ελληνική αγορά και περιορίζοντας επιπλέον τη ρευστότητα. Ο μέσος όρος των ξένων άμεσων επενδύσεων κατά τα έτη 2006-2009 είναι σχεδόν διπλάσιος αυτού της περιόδου 2010-2016.
Η αδυναμία συστηματικής προσέλκυσης σημαντικών ξένων κεφαλαίων είναι ουσιαστικής σημασίας, καθώς ελληνικά κεφάλαια θα πρέπει να κινητοποιηθούν για να καλύψουν το επενδυτικό κενό. Η ελληνική οικονομία, διαχρονικά, δεν προσελκύει κεφάλαια από το εξωτερικό και βασίζεται κυρίως σε εγχώριες πηγές χρηματοδότησης.
Τούτων λεχθέντων κρίνεται απαραίτητο να διατυπωθεί ένα νέο πλέγμα πολιτικών που θα διευκολύνει την επιτάχυνση της ανάπτυξης, λαμβάνοντας υπόψη ότι ξένα κεφάλαια είναι απίθανο να καλύψουν σημαντικό μέρος του κενού (όπως δεν έχουν κάνει μέχρι σήμερα), η δημοσιονομική κατάσταση δεν επιτρέπει τη σημαντική δημόσια χρηματοδότηση των επενδύσεων και, τέλος, η οποιαδήποτε αύξηση του ρυθμού επενδύσεων περνάει μέσα από ουσιαστικές μεταρρυθμίσεις και την κινητοποίηση ελληνικών κεφαλαίων.
Αυτά επισημαίνει η PWC, εκτιμώντας, όμως, παράλληλα πως η εμπιστοσύνη των επενδυτών προς τη χώρα συνολικά μπορεί να ενισχυθεί με συντονισμένες προσπάθειες σε οκτώ άξονες:
1. Βελτίωση εμπιστοσύνης στην πολιτική διαδικασία και τους θεσμούς.
2. Ενεργή διαχείριση μη εξυπηρετούμενων δανείων.
3. Επιτάχυνση των επενδύσεων σε υποδομές. 4. Αναβίωση της αγοράς κατοικίας. 5. Αλλαγή της αρχιτεκτονικής του τραπεζικού συστήματος.
6. Κινητοποίηση θεσμικών κεφαλαίων για τις ΜμΕ.
7. Αύξηση της «μαλακής» χρηματοδότησης (π.χ. ευρωπαϊκά κονδύλια).
8. Σταθεροποίηση φορολογικού συστήματος. ιδίων
Για να αυξηθούν οι επενδύσεις πρέπει να γίνουν μεταρρυθμίσεις και να κινητοποιηθούν ελληνικά κεφάλαια.
Η Ελλάδα βρίσκεται έξω ακόμα και από την ομάδα των ευρωπαϊκών χωρών χαμηλής ανταγωνιστικότητας, αποτελώντας «ακραία παρατήρηση», σημειώνει η PWC, καθώς έχει τον χαμηλότερο δείκτη ανταγωνιστικότητας από τις 28 ευρωπαϊκές χώρες, ενώ παράλληλα χαρακτηρίζεται και από χαμηλότερες επενδύσεις ως προς το ΑΕΠ. Για να μετακινηθεί προς την ομάδα των χωρών σχετικά χαμηλής ανταγωνιστικότητας, η Ελλάδα χρειάζεται συστηματικές και σημαντικές επενδύσεις. Αλλά η διαθέσιμη χρηματοδότηση πηγάζει σχεδόν αποκλειστικά από το εσωτερικό της χώρας λόγω της έλλειψης πρόσβασης στις διεθνείς αγορές, ενώ δεν επαρκεί ούτε για την κάλυψη των αποσβέσεων.