Ηρωες και αντιήρωες, θύματα και θύτες
Ο σκηνοθέτης Γ. Παλούμπης στην «Κ»
όσα συμβαίνουν δίπλα μας μοιάζουν με καζάνι που βράζει. Μιλώντας μέσα από οικείους χαρακτήρες, ο θεατής ταυτίζεται περισσότερο με ό,τι συμβαίνει στη σκηνή. Παρασύρεται από την ιστορία, λες και βλέπει κάτι από τον εαυτό του ή τον διπλανό του», λέει ο σκηνοθέτης Γιώργος Παλούμπης στην «Κ», λίγο πριν κάνουν πρεμιέρα (7/10) στο θέατρο «Χορν» τα «Αξύριστα πηγούνια» του Γιάννη Τσίρου. «Υπάρχει πολύ υλικό γύρω μας για να γραφτούν νέα έργα», τονίζει και δεν κρύβει ότι του αρέσει το σύγχρονο ελληνικό έργο, οι καθημερινοί άνθρωποι που είναι σε ένα σπίτι ή ένα οικείο περιβάλλον. «Ακούγεται κλισέ, όμως, μου αρέσουν οι αντιήρωες και όχι οι ήρωες».
Χαρακτήρες σημερινοί, με αδυναμίες όπως όλοι μας, ενοχές, σκληρές και τρυφερές στιγμές. «Μέσα από τον κοινωνικό μας περίγυρο, μπορώ να μιλήσω καλύτερα ως καλλιτέχνης». Είναι ένας από τους λόγους άλλωστε που έγραψε και ο ίδιος τρία έργα («Penalty», «Nο 4», «ΠΑΚΜΑΝ») στη 18χρονη θητεία του ως σκηνοθέτη.
Ο Σάββας, ο Κυριάκος, ο Μαρινάκης είναι τα βασικά πρόσωπα του έργου του Γ. Τσίρου. Τους παρακολουθούμε να διαπληκτίζονται στο υπόγειο ενός νοσοκομείου, στο γραφείο αναγνώρισης. Ενταση, αγωνία, ενοχή κυριαρχούν στην ατμόσφαιρα, ενώ θαμμένα μυστικά έρχονται στο φως. Αυτό που τους ενώνει είναι η νεκρή 28χρονη αλλοδαπή στριπτιζέζ
στον θάλαμο εισαγωγής του νεκροτομείου. Πρωταγωνιστές αυτής της σκοτεινής ιστορίας είναι οι Γιώργος Πυρπασόπουλος, Ηλίας Βαλάσης, Στέλιος Δημόπουλος, Μαρία Νεφέλη Δούκα.
«Αξύριστα πηγούνια»
«Ο Γ. Τσίρος είναι μια σοβαρή μονάδα στο θέατρο. Σταθερός, πειθαρχημένος, ουσιαστικός συγγραφέας, παίρνει τους χρόνους του». Τα «Αξύριστα πηγούνια», που γράφτηκαν το 1996, σε μια εποχή που οι μετανάστες γέμιζαν την Αθήνα, και έλαβαν το Κρατικό Βραβείο Πρωτοεμφανιζόμενου συγγραφέα του ΥΠΠΟ το 2004, «αντέχουν γερά». Εργο που καταπιάνεται με την ανθρώπινη εκμετάλλευση, τους μετανάστες, τη σεξιστική αντιμετώπιση της γυναίκας, τις σχέσεις εξουσίας. Στο προσκήνιο εγκλωβισμένοι άντρες, ξεγυμνώνονται ψυχικά, γίνονται θύτες μιας γυναίκας, αλλά και της ίδιας τους της αντρικής φύσης.
Ο Γιώργος Παλούμπης συνεργάζεται για δεύτερη φορά με τον συγγραφέα. Γνωρίστηκαν το 2011, όταν σκηνοθέτησε την «Αόρατη Ολγα» στο Εθνικό Θέατρο. Από τότε δεν έχασαν επαφή. Λέει ότι εκείνο το έργο ήταν συγγενικό των «Αξύριστων πηγουνιών». «Εκεί η ηρωίδα ήταν υπό καθαρή εκμετάλλευση. Εδώ, η εκμετάλλευση είναι υπόγεια και έχει να κάνει με νοοτροπίες και συμπεριφορές κανονικών ανθρώπων, όχι αυτών που εμπορεύονται. Ανθρωποι που έχουν σχέση με την ηρωίδα –είτε ως φίλοι είτε ως ζευγάρι–, παρακολουθούμε Τα «Αξύριστα πηγούνια» ÐÌÈÜ ~Ñ{
πώς συμπεριφέρθηκαν και πώς άθελά τους την οδήγησαν σε ένα κακό τέλος. Είναι ξεκάθαρα ένα έργο που μίλησε νωρίς για ζητήματα που ήρθαν αργότερα στο φως με το ΜeΤoo».
Η συζήτηση στρέφεται στους νέους συγγραφείς. «Υπάρχουν πολλοί που προσπαθούν να γράψουν και το θεωρώ καλό. Κάποια έργα ίσως αξίζουν. Απλώς, πολλοί γράφουν χωρίς εκπαίδευση, χωρίς
να έχουν βρει τον άξονα του έργου. Γι’ αυτό συχνά λέω “μη βιάζεσαι να δώσεις το κείμενό σου, δες το ξανά”. Αρκετοί ακολουθούν μια πιο βαθιά διαδικασία: πετάνε πράγματα, αφήνουν άλλα να ωριμάσουν, ξανακοιτάνε πολλές φορές το κείμενο. Υπάρχουν και οι βιαστικοί. Επίσης, έργα τηλεοπτικής γραφής αλλά και άλλα πολύ κουλτουριάρικα. Περίμενα ότι μόλις ησύχαζε κάπως η κοινωνία, θα έβγαιναν συγγραφείς που θα έγραφαν για την οικονομική κρίση. Ηρθε όμως η πανδημία. Δεν έχει συμβεί ακόμη, αλλά νομίζω ότι μόλις ισορροπήσουν κάπως τα πράγματα, θα βγουν κάποια καλά έργα».
Τον ρωτάω αν η θύελλα που τάραξε μήνες πριν το θέατρο, με τις καταγγελίες για σεξουαλικές παρενοχλήσεις και εργασιακή κακομεταχείριση, θα απασχολήσει τη νέα γενιά συγγραφέων μαζί με ζητήματα για τις έμφυλες συμπεριφορές, τη διαφορετικότητα κ.ά. «Οσον αφορά το MeToo, δεν ξέρω κατά πόσον θα περάσει στη θεματολογία ή θα ξεχαστεί. Για μένα όμως είναι σημαντικό ότι ακούστηκαν όλα αυτά και ότι θα φοβηθούν όσοι τα έπραξαν. Δεν ξέρω αν θα μας απασχολήσει καλλιτεχνικά το ζήτημα. Ισως ο καλλιτέχνης
να μη θέλει να ασχοληθεί με το προφανές, αυτό που συμβαίνει τώρα. Δεν πρέπει να αντιμετωπιστεί ως επίκαιρο θέμα».
Στα «Αξύριστα πηγούνια» τον ενδιαφέρει ότι ο συγγραφέας παρακολουθεί την ιστορία μέσα από τα μάτια των θυτών, των αντρών. «Τους βλέπει ως καθημερινούς ανθρώπους, όχι κάποιους κακούς. Ο καθένας μπορεί να δει τον εαυτό του μέσα στους τρεις χαρακτήρες. Αυτός είναι ένας τρόπος να μιλήσεις».
Στο μεταξύ, στο θέατρο «Ιλίσια Βολανάκη» θα επαναληφθούν τα «170 τετραγωνικά» του Γιώργη Τσουρή, που επίσης σκηνοθέτησε, ενώ τον Νοέμβριο στη σκηνή του Ιδρύματος Κακογιάννη σκηνοθετεί το «Πάρτι γενεθλίων» του Χ. Πίντερ με τους Πυγμαλίωνα Δαδακαρίδη, Γιάννο Περλέγκα, Αθηνά Τσιλύρα κ.ά. Τη νέα χρόνια θα ακολουθήσουν τα «Ματωμένα χώματα» της Διδώς Σωτηρίου, που θα ανέβουν στο Δημοτικό Θέατρο του Πειραιά το Πάσχα.
«Ολοι θέλουν να εκφραστούν, ποιος μπορεί να τους πει όχι;» απαντά για την πληθώρα –και φέτος– των παραστάσεων στο θέατρο. Δύσκολη και πληθωρική θεατρική σεζόν. Τι περιμένει στο θέατρο; «Είναι ένα ερωτηματικό, δεν ξέρω».
Μέσα από τον κοινωνικό μας περίγυρο, μπορώ να μιλήσω καλύτερα ως καλλιτέχνης.