Οι αλλαγές του 1959 και του 1964
Τα παραπάνω οδήγησαν τον Ιανουάριο του 1976 σε εκπαιδευτικές μελέτες και συζητήσεις. Ο τότε πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Καραμανλής, αναγνωρίζοντας τη σοβαρότητα του θέματος και δηλώνοντας ότι «είναι αναγκαίον να δοθεί λύσις εθνική εις το εκπαιδευτικόν θέμα», προήδρευσε σε δύο συσκέψεις στο υπουργείο Παιδείας στις οποίες συμμετείχαν ο υπουργός Γεώργιος Ράλλης, οι υφυπουργοί, ο Ευάγγελος Παπανούτσος, ακαδημαϊκοί, πρυτάνεις, εκπρόσωποι εκπαιδευτικών οργανώσεων, ο Αλέξης Δημαράς κ.ά. Στο επίκεντρο των συζητήσεων ήταν: α) τα πορίσματα της Επιτροπής Παιδείας που είχε συστήσει και πάλι ο Κων. Καραμανλής το 1957 και β) οι πραγματοποιηθείσες αλλαγές στην εκπαίδευση το 1964.
Η Επιτροπή Παιδείας του 1957 από κορυφαίους ειδικούς γενικότερης αποδοχής, μεταξύ των οποίων και ο Ευάγγελος Παπανούτσος, αφού μελέτησε τα προβλήματα της εκπαίδευσης, εισηγήθηκε τρόπους αντιμετώπισής τους, καθώς «άνευ καλής εκπαιδεύσεως δεν είναι δυνατόν ούτε το εθνικόν μας εισόδημα να αυξηθή ούτε να εξασφαλισθή η κοινωνική ευημερία και ευστάθεια». Χαρακτηριστικά είναι τα λόγια του Ξενοφώντα Ζολώτα: Το εκπαιδευτικό σύστημα οφείλει «να μεταβάλη προσανατολισμόν, να προσαρμοσθή περισσότερον προς τας πρακτικάς ανάγκας της ζωής και να χρησιμεύση ως αφετηρία διά την προώθησιν της τεχνικής εκπαιδεύσεως».
Ο «θόρυβος» που προκάλεσε η παραπάνω μελέτη, αλλά και τα στελέχη του οικονομικού τομέα που ασχολήθηκαν περισσότερο με τα κύρια σημεία της, επηρέασαν άμεσα τα νομοθετήματα του 1959.
Τα οκτατάξια γυμνάσια αντικαθίστανται από τα εξατάξια, που χωρίζονται σε δύο τριετείς κύκλους σπουδών. Στον δεύτερο κύκλο δημιουργούνται, εκτός από τα υπάρχοντα κλασικά, πρακτικά τμήματα (Τεχνικής, Αγροτικής, Οικονομικής, Ναυτικής, Ξένων Γλωσσών και Οικοκυρικής). Τα απολυτήρια όλων ήταν ισότιμα για την εισαγωγή μαθητών στα ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα έχοντας έναν κοινό πυρήνα μαθημάτων.
Το πνεύμα και φυσικά τα προγράμματα δεν άλλαξαν. Εξακολουθούσαν να στηρίζονται στη λεγομένη «ανθρωπιστική παράδοση», έγινε, όμως μία απόπειρα να δοθεί έμφαση στην τεχνική-επαγγελματική εκπαίδευση.
Τα πορίσματα της παραπάνω επιτροπής αποτέλεσαν ουσιαστικά τους βασικούς άξονες και της μεταρρύθμισης του 1964 με πρωτοστατούντα τον Ευάγγελο Παπανούτσο, γενικό γραμματέα Παιδείας. Κεντρικές κατευθυντήριες ιδέες αποτέλεσαν τα μέτρα εκδημοκρατισμού και εκσυγχρονισμού της ελληνικής εκπαίδευσης, με έμφαση στην κοινωνική δικαιοσύνη και στην ισότητα ευκαιριών. Ενα δεύτερο νομοσχέδιο με στόχο μια συνολική παρέμβαση στην τεχνική-επαγγελματική εκπαίδευση δεν συζητήθηκε, λόγω των τότε γνωστών πολιτικών εξελίξεων.
Στη συνέχεια, όμως, αποσπασματικές ενέργειες και ασυντόνιστες πρωτοβουλίες σχημάτισαν ένα δίκτυο σχολών επαγγελματικής εκπαίδευσης, που αποτελούσαν τον «φτωχό συγγενή» στο γενικό εκπαιδευτικό δίκτυο.
Το εκπαιδευτικό σύστημα οφείλει «να προσαρμοσθή περισσότερον προς τας πρακτικάς ανάγκας της ζωής».