Ο λοχαγός Βαρατάσης και το άγνωστο «Ημερολόγιον Αξιωματικού»
Από το βιβλίο των Φορσέν και Μαρτζούκου έρχονται στο φως ενδιαφέροντα στοιχεία που αφορούν δύο άγνωστα, στο ευρύ κοινό, πρόσωπα της εποχής: τον λοχαγό και διοικητή της Φιλελληνικής Λεγεώνας Περικλή Βαρατάση, που σκοτώθηκε κατά την αποχώρηση του στρατού από τον Δομοκό, και τον υπολοχαγό Πιερράκο Μαυρομιχάλη, που πήρε τη θέση του Βαρατάση μετά τον θάνατό του.
Ο Βαρατάσης ήταν ο πρώτος διοικητής της λεγεώνας, για τον οποίο ο Νυλάντερ γράφει ότι το πρόσωπό του «ακτινοβολούσε καλοσύνη», ήταν «μικροκαμωμένος και δραστήριος κι έδινε την εντύπωση του “grand seigneur”» αλλά και «πολύγλωσσος» που επικοινωνούσε με τη δανική διμοιρία στα γερμανικά και μιλούσε και γαλλικά.
Μετά τον θάνατό του, ο Γιώργος Σουρής έγραψε στη μνήμη του το ποίημα «Η πατρίς στον Βαρατάση, πού και ποιος θα τον ξεχάση;», ενώ ένα ποίημα που υμνεί την ανδρεία και τη γενναιότητά του γράφτηκε στα δανικά το 1897. Σήμερα, αν ψάξουμε να βρούμε κάποια δημόσια αναφορά στο πρόσωπό του θα καταλήξουμε στο μνημείο των πεσόντων φιλελλήνων του Δομοκού στο Πεδίον του Αρεως, μια μαρμάρινη στήλη του Λάζαρου Σώχου (1901) στην οποία μνημονεύεται ο Βαρατάσης. Ξεχωρίζει καθώς στην κορυφή της υπάρχει μια... αρχαιοελληνική περικεφαλαία.
Πολύτιμες πληροφορίες
Ο Πιερράκος Μαυρομιχάλης, αν και δεν συμμετείχε στις πολεμικές συγκρούσεις καθώς ανέλαβε τη διοίκηση της λεγεώνας στο τέλος του πολέμου, έγραψε ένα ημερολόγιο που έδωσε στους δύο επιμελητές του τόμου πολύτιμες πληροφορίες. Το «Ημερολόγιον Αξιωματικού», το οποίο όπως μας είπε η κ. Μαρτζούκου είναι ψηφιοποιημένο και ελεύθερο από το Πανεπιστήμιο Κρήτης, αναφέρεται κυρίως στην εξέγερση της Κρήτης, αλλά στο τέλος έχει ένα ολόκληρο κεφάλαιο με τα ονόματα των εθελοντών, τους νεκρούς και τους τραυματίες της λεγεώνας.
Η λίστα του δεν είναι πλήρης, όπως διαβάζουμε, αλλά ενδεικτική για τη δύναμη της λεγεώνας. Η πιο σημαντική συνεισφορά της, όπως και του βιβλίου, είναι ότι δεν αφήνει να ξεχαστούν οι δεκάδες πολεμιστές που ήρθαν απ’ όλο τον κόσμο στην Ελλάδα, αλλά και ένας πόλεμος ο οποίος είχε κριθεί πριν καν αρχίσει.
Μετά τον θάνατό του, ο Γιώργος Σουρής έγραψε στη μνήμη του το ποίημα «Η πατρίς στον Βαρατάση, πού και ποιος θα τον ξεχάση;»