Εικαστικό πάθος για το θέατρο
Επιστροφή στις «Ζωγραφικές διαδρομές» του Γιάννη Τσαρούχη
ΜΑΡΩΣ ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΟΥ «Κάθε φορά πλησιάζουμε το έργο του από μια άλλη πλευρά. Αλλωστε, αυτός είναι ο σκοπός του ιδρύματος: να ανανεώνουμε το ενδιαφέρον του κοινού, παρουσιάζοντας στους επισκέπτες μας μια καινούργια προσέγγιση της πολύπλευρης δουλειάς του», μας λέει η Νίκη Γρυπάρη, πρόεδρος του Ιδρύματος Γ. Τσαρούχη.
Καθώς η νέα έκθεση που θα φιλοξενηθεί σε δύο χώρους του ιδρύματος (πρώτος όροφος και δώμα) ξεκινά σήμερα, τη βρήκαμε να επιμελείται το στήσιμο των έργων. «Οι “Ζωγραφικές επιλογές”, όπως τιτλοφορείται η έκθεση, περιλαμβάνουν 28 πίνακες, στην πλειονότητά τους προσωπογραφίες. Εχουμε κάνει πολύ αυστηρή επιλογή. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι αναφερόμαστε στις καλλιτεχνικές επιδράσεις και στα ρεύματα που όρισαν σε μεγάλο βαθμό την πορεία του Γιάννη Τσαρούχη. Εστιάζουμε στον τρόπο που άλλαξε η ζωγραφική του, καλύπτοντας τα χρόνια που ξεκινούν από τη μαθητεία του δίπλα σε Ελληνες ζωγράφους όπως ο Κόντογλου και ο Παρθένης, περνώντας από τις παρισινές επιρροές –τον Πικάσο, τον Ματίς, αλλά και τη μεγάλη τέχνη που γνώρισε στο Λούβρο– και καταλήγοντας στην
ωριμότητά του κατά τη δεκαετία του 1970. Στο δώμα, από την άλλη μεριά, αναφερόμαστε στις δικές του επαναστάσεις όπως τις εφάρμοσε στο θέατρο, παρουσιάζοντας μακέτες και αρχειακό υλικό από παραστάσεις που πραγματοποιήθηκαν, αλλά και από εκείνες, τις ιδανικές, που ονειρεύτηκε ότι θα σκηνοθετήσει και θα σκηνογραφήσει».
«Η αγάπη μου για το θέατρο και ο πόθος μου να δουλέψω
σε αυτό ως σκηνογράφος ξεκινάει από την παιδική μου ηλικία, από μια παράσταση θεατρική που είχα δει όταν ήμουν έξι περίπου ετών. Σε αυτή την παράσταση μιας επιθεώρησης, με τίτλο “Ξιφίρ Φαλέρ”, μου είχαν κάνει μεγάλη εντύπωση τα σκηνικά του Αραβαντινού. (...) Ηταν στο θέατρο του Φαλήρου, όπου πολλές φορές με έπαιρναν οι γονείς μου, αλλά συνήθως ύστερα από λίγο αποκοιμιόμουν στην αγκαλιά με σύγχρονα σπίτια και κοστούμια αρχαία για τη “Μήδεια”». Το έργο φιλοτεχνήθηκε το 1968. 1975.
της μητέρας μου. Εκείνη τη φορά, όμως, τα σκηνικά και τα κοστούμια όχι μόνον με κράτησαν ξύπνιο, αλλά μου αποκάλυψαν για πρώτη φορά τη μαγεία του θεάτρου», έγραψε ο Γιάννης Τσαρούχης στο βιβλίο του «Εγώ ειμί πτωχός και πένης» (1989).
Περισσότερες από 40 θεατρικές μακέτες θα δει ο επισκέπτης του δώματος, που υπογραμμίζουν όχι μόνο την αγάπη του Τσαρούχη για το θέατρο, αλλά και την πολύ συγκροτημένη άποψη που διαμόρφωσε μεγαλώνοντας για τον τρόπο που θα έπρεπε να παρουσιάζεται το αρχαίο δράμα. Παρότι αναγνωρίζεται ως κορυφαίος Ελληνας σκηνογράφος, ο ίδιος είχε σχολιάσει στο βιβλίο του «Ως στρουθίον μονάζον επί δώματος»: «Οχι άλλη τραγωδία! Αν εγώ ασχολήθηκα τελευταία με την τραγωδία, το έκανα ως συνειδητή αντιπολίτευση της τουριστικής βιομηχανίας «Ναύτης με ωχρό πρόσωπο», από το μακρινό 1938.
ενθυμίων. (...) Για μένα η σκηνογραφία υπήρξε ένα σκληρό επάγγελμα που πολύ σπανίως μου έδωσε την ευκαιρία να κάνω κάτι καλλιτεχνικό. Εχω πάντα την ατυχία να προηγούμαι πενήντα χρόνια της εποχής μου».
Εξίσου διαφωτιστική είναι η επίσκεψη στον πρώτο όροφο για τον επισκέπτη που θέλει να γνωρίσει τόσο τον πυρήνα του ζωγραφικού έργου του Τσαρούχηόσο και τα δημιουργικά του δάνεια. Ο ίδιος υποστήριζε –όπως αναφέρεται στο βιβλίο του «Αγαθόν το εξομολογείσθαι»– πως από το 1931 μέχρι το 1968 έκανε «δοκιμές και πειράματα». Οι «Ζωγραφικές διαδρομές» του ιδρύματος φωτίζουν τα βήματα της τέχνης του από το 1927 έως την αρχή της δεκαετίας του 1970, ξεκινώντας από τις σπουδές στον Κόντογλου και στον Παρθένη, περνώντας στον Χατζηκυριάκο-Γκίκα, ενώ μέσω ευρωπαϊκής μοντέρνας τέχνης φτάνουν στην περίφημη σειρά των «4 εποχών» και τα «Ζεϊμπέκικα». Mε ένα ζεϊμπέκικο κλείνει αυτή η έκθεση, θέμα που όπως έλεγε ο ίδιος, «ζωγραφικά χρειάζεται πολλή προσοχή, όταν θέλεις να απαθανατίσεις μια κίνηση που βαστά πολύ λίγο και είναι δύσκολη».
Καλλιτεχνικές επιδράσεις και τα ρεύματα που όρισαν την πορεία του και η μαθητεία του δίπλα στον Κόντογλου και στον Παρθένη.