Η Πατησίων στον Μεσοπόλεμο και τα ίχνη των ανθρώπων
Σε ορισμένα από τα μεσοπολεμικά μέγαρα της Πατησίων κοντά στην πλατεία Αιγύπτου και στο Πολυτεχνείο είναι συχνά η κεντρική πόρτα ανοικτή, όπως στο Μέγαρο Ησαΐα, Πατησίων 65 και Ιουλιανού, ή στο μέγαρο της Πατησίων 49 και Αβέρωφ. Μπορείς να μπεις για λίγο να δεις το εσωτερικό και να εισπράξεις έστω μια φευγαλέα αίσθηση της ατμόσφαιρας αυτών των πολυτελών στην εποχή τους κτιρίων που συμβόλιζαν την άνοδο της μεσαίας τάξης και τη συσπείρωσή της στον άξονα της Πατησίων, ιδίως μετά το 1910.
Οταν μπήκα απλώς για να βγάλω μια φωτογραφία στο κτίριο της Πατησίων 49, έφερα στον νου την ιστορία του ιατρού ακτινολόγου Βασιλείου Κ. Χρονόπουλου,
που διατηρούσε εκεί το ιατρείο του για πολλά χρόνια. Την ιστορία του μου την είχε διηγηθεί η εθνολόγος Λίλα ντε Τσάβες-Χρονοπούλου, μία από τις τρεις κόρες του γιατρού, με την ευκαιρία της δωρεάς (2019) του ξυλόγλυπτου γραφείου και σειράς συλλεκτικών αντικειμένων του Β. Κ. Χρονόπουλου στην Εστία Νέας Σμύρνης. Στο μέγαρο της Πατησίων 49, στην άλλη γωνία από το Ακροπόλ Παλάς, συμπυκνώνονται κεφάλαια της αστικής ζωής της Αθήνας. Το κτίριο, που είχε αρχικά έντονο διάκοσμο στην πρόσοψη κατά την τεχνοτροπία της Beaux-Arts, είναι εδώ και πολλές δεκαετίες λιτό σε εμφάνιση, αλλά πάντα επιβλητικό και αρχοντικό.
Εκεί, ο ιατρός Βασίλειος Κ. Χρονόπουλος είχε ανοίξει το ιατρείο του μόλις πήρε τη θέση του διευθυντή στο «Σωτηρία», το 1938. Ηδη προπολεμικά ήθελε να φέρει στην Ελλάδα τον περίφημο τομογράφο, που θα ήταν πολύτιμος την εποχή εκείνη λόγω φυματίωσης. Τελικά κατάφερε να εγκαταστήσει τον τομογράφο το 1944, και ο κόσμος σχημάτιζε ουρά για να εξεταστεί. Από την είσοδο που είχα φωτογραφίσει περπατώντας στην Πατησίων ανέβαινε ο κόσμος για να φτάσει στον πρώτο όροφο που ήταν το ιατρείο. Οπως θυμάται η Λίλα ντε Τσάβες-Χρονοπούλου, ο πατέρας της ήταν ο νεότερος διευθυντής σε κρατικό νοσοκομείο. Ηταν 34 ετών όταν έλαβε τη διευθυντική θέση.
Ολος ο πρώτος όροφος της Πατησίων 49 ήταν το ιατρείο,
εκτός από ένα επίσης μικρότερο ιατρείο προς την Αβέρωφ, που είχε ο γαστρεντερολόγος Πετρίδης. «Υπήρχαν και βοηθητικοί χώροι όπου εμφανίζονταν οι πλάκες των ασθενών καθώς και μεγάλο πατάρι για τα αρχεία του ιατρείου». Βρισκόμασταν, άλλωστε, στην καρδιά της μεσοαστικής Αθήνας. Τα ενοίκια ήταν πολύ υψηλά, αλλά στην περίπτωση της Πατησίων 49, ο ιδιοκτήτης που έμενε στον τρίτο, «πολιτευτής και ευπατρίδης», εκτιμούσε ιδιαίτερα τον γιατρό και δεν πίεζε, παρότι η καταβολή του ενοικίου ήταν απρόσκοπτη.
Οι μικρές - μεγάλες ιστορίες των ανθρώπων ζωντανεύουν τα κελύφη των κτιρίων. Το ιατρείο του Β. Κ. Χρονόπουλου διατηρήθηκε στην Πατησίων 49 από το 1938 έως το 1955-56 (όταν ο γιατρός έκτισε την ιδιωτική κλινική «Παναγία» στη Χάρητος 22). Αλλά η νοσταλγία για το παλιό ιατρείο τον έφερε πάλι πίσω στην Πατησίων το 1970. «Πέθανε όρθιος στις 16 Νοεμβρίου του 1987 πηγαίνοντας στο ιατρείο του, αφού δεν είχε πάρει σύνταξη ποτέ».
Γύρω από την πλατεία Αιγύπτου και τον κήπο του Μουσείου μπορεί να δει κανείς ακόμη όσα –λίγα– αρχιτεκτονικά κατάλοιπα έμειναν από την εποχή της αστικής ακμής. Αστικά μέγαρα, διώροφα ή πολυκατοικίες. Η αύρα των κτιρίων μάς οδηγεί στους ανθρώπους, στην προσφορά τους, στα ίχνη τους, στη μνήμη τους, που ενίοτε είναι άσβεστη. Εστω και ως απόηχος, κραδασμός, φευγαλέα αίσθηση, ανεπαίσθητη εντύπωση.