Το πρώτο βήμα για ελληνικά φάρμακα κατά του κορωνοϊού
Θετικοί είναι οι εργαστηριακοί έλεγχοι για δύο χημικές ουσίες που προτάθηκαν από Eλληνες επιστήμονες και μπορούν να χρησιμοποιηθούν κατά του κορωνοϊού, κάνοντας το πρώτο βήμα για τη δημιουργία φαρμάκων κατά του SARS-CoV-2 με ελληνική πατέντα! Οι δύο χημικές ουσίες εξετάστηκαν, μαζί με πάνω από 80 άλλες από ελληνικά ιδρύματα, στο προηγμένο Εργαστήριο Βιολογίας της Ιατρικής Σχολής Αλεξανδρούπολης, που αναδεικνύει τις δυνατότητες της επιστημονικής έρευνας και σε απομακρυσμένες περιοχές της χώρας μας. «Είχαμε την τύχη να εξοπλιστεί το εργαστήριό μας με πολύ προηγμένο εξοπλισμό, κόστους άνω των 300.000 ευρώ, χάρη σε ένα πρόγραμμα ΕΣΠΑ που πήραμε το 2019 για τους ιούς των κουνουπιών, που ταλαιπωρούν την περιοχή. Διαμορφώθηκε ένα εργαστήριο βιοασφαλείας επιπέδου 3, δηλαδή πολύ υψηλού επιπέδου, το μοναδικό –απ' όσο γνωρίζουμε τουλάχιστον– στην Ελλάδα. Οπότε, με το που ξέσπασε η πανδημία στις αρχές του 2020 ήμασταν έτοιμοι», λέει στην «Κ» ο Ιωάννης Καρακασιλιώτης, αναπληρωτής καθηγητής Ιατρικής Βιολογίας και Μοριακής Ιολογίας στο Τμήμα Ιατρικής του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης και διευθυντής του Εργαστηρίου Βιολογίας.
«Από τις πρώτες μέρες που ήρθε ο κορωνοϊός στην Ελλάδα είχαμε τη δυνατότητα να κάνουμε καλλιέργεια του ιού μέσα στο εργαστήριο και να μελετήσουμε την επίδραση του SARS-CoV-2 στα κύτταρα. Επίσης, το Εργαστήριο Βιολογίας του ΔΠΘ αποτέλεσε και αποτελεί κέντρο αναλύσεων της δραστικότητας νέων φαρμάκων. Αποτελώντας το πρώτο σημείο ελέγχου φαρμάκων έναντι του SARS-CoV-2 προσφέρει τη δυνατότητα δοκιμών προς τα εγχώρια κέντρα παραγωγής και σύνθεσης νέων φαρμάκων. Οι πρόσφατες δημοσιεύσεις σε διεθνές επίπεδο νέων φαρμάκων που δοκιμάστηκαν στο ΔΠΘ αναδεικνύουν το
υψηλό επίπεδο ιολογικής έρευνας στο πανεπιστήμιο, ενώ η συνεχιζόμενη μελέτη αναμένεται να διαθέσει άμεσα προς κλινική αξιολόγηση και εμπορική αξιοποίηση τουλάχιστον δύο νέες χημικές ουσίες έναντι του SARS-CoV-2», αναφέρει στην «Κ» ο κ. Καρακασιλιώτης.
«Εφόσον έχουμε κύτταρα με τον ιό, μπορούμε να δοκιμάσουμε φαρμακευτικές ουσίες και να δούμε την επίδρασή τους in vitro. Γενικά μιλώντας μπορούμε να πούμε πως διακρίνονται σε δύο κατηγορίες: Τους αναστολείς έναντι
των υποδοχέων του ιού και τους αναστολείς έναντι του ίδιου του ιού. Δοκιμάστηκαν διάφορες ενδιαφέρουσες ουσίες και αδειοδοτημένα φάρμακα για άλλες ασθένειες που επανατοποθετούνται σε COVID. Είναι κάτι που συνηθίζεται, καθώς τα φάρμακα αυτά είναι ελεγμένα και δοκιμασμένα, όσον αφορά τις τοξικολογικές επιδράσεις, για παράδειγμα. Επίσης, ήρθαν για μελέτη και πρωτότυπες χημικές ουσίες», σημειώνει ο κ. Καρακασιλιώτης.
Βεβαίως, η εργαστηριακή εξέταση είναι μόνο η αρχή. «Ακολουθεί ο έλεγχος τοξικότητας και τρεις κλινικές φάσεις, όπου μόνο το κόστος της πρώτης μπορεί να φτάσει και το ένα εκατομμύριο ευρώ. Αρα θα αναζητηθεί σύμπραξη με κάποια εταιρεία ή άλλο φορέα. Το επόμενο βήμα είναι η κατοχύρωση των πνευματικών δικαιωμάτων, με απόκτηση ευρωπαϊκής πατέντας για τις δύο ουσίες, έτσι ώστε να προχωρήσει η διαδικασία», εξηγεί ο κ. Καρακασιλιώτης.
Το Εργαστήριο Βιολογίας της Ιατρικής Αλεξανδρούπολης μπήκε στη μάχη για την κατανόηση και αντιμετώπιση του SARS-COV-2 από το πρώτο διάστημα που η πανδημία ήρθε στην Ελλάδα. «Ξεκινήσαμε την ανάλυση των στελεχών του κορωνοϊού και φάνηκε πως μεγάλο μέρος αυτών που υπήρχαν στην Ελλάδα είχαν βορειοευρωπαϊκή και αγγλική προέλευση. Ηταν ένα σημαντικό εύρημα για να απαντήσουμε και στο ερώτημα του τουριστικού ανοίγματος. Είχαμε δυνατότητα ελέγχου του γονιδιώματος του SARSCOV-2 κι έτσι σε συνεργασία με το ΑΠΘ μελετήσαμε την ταυτόχρονη παρουσία του ιού σε άνθρωπο και σε γάτα, με το πέρασμα να έχει γίνει από τον άνθρωπο στο κατοικίδιο. Είδαμε πως δεν χρειάστηκε να τροποποιηθεί ο ιός, παρέμεινε
το ίδιο στέλεχος! Ηταν η πρώτη στον κόσμο μελέτη κορωνοϊού ταυτόχρονα και σε άνθρωπο και σε γάτα», λέει ο διευθυντής του εργαστηρίου.
Ενα άλλο πολύ σημαντικό εύρημα ήταν η διαπίστωση πως ο SARS-COV-2 γερνάει τα κύτταρα τα οποία προσβάλλει! «Μαζί με το ΕΚΠΑ και το εργαστήριο ιστολογίας είδαμε πως ο κορωνοϊός επάγει την κυτταρική γήρανση. Ηταν μια διαπίστωση που είχε γίνει ήδη έπειτα από ιστολογικές τομές στους πνεύμονες ανθρώπων που είχαν καταλήξει. Οι κυτταροκαλλιέργειες ήρθαν να το επιβεβαιώσουν», σημειώνει ο κ. Καρακασιλιώτης.
Το δυναμικό των συνεργατών που στελεχώνουν το εργαστήριο είναι επαρκές σήμερα και σε υψηλό επίπεδο, αλλά προέρχονται από προγράμματα. Στο μόνιμο προσωπικό υπάρχουν μεγάλες ελλείψεις. Κι όπως τονίζει ο κ. Καρακασιλιώτης, είναι μεγάλο πρόβλημα η ασυνέχεια στο προσωπικό. Με το τέλος ενός προγράμματος οι ερευνητές και οι άλλοι εργαζόμενοι ίσως υποχρεωθούν να φύγουν από την Αλεξανδρούπολη και αυτό σημαίνει απώλεια της «ομάδας» και της εμπειρίας που έχει κατακτηθεί.
Η υψηλού επιπέδου έρευνα στο Εργαστήριο Βιολογίας της Ιατρικής Σχολής του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης.