Γιατί η Φινλανδία και η Σουηδία και όχι η Ουκρανία;
ΞΕΝΙΑΣ ΚΟΥΝΑΛΑΚΗ Μία ημέρα αφότου η Φινλανδία εξήγγειλε ότι η χώρα φιλοδοξεί να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ, η σουηδική κυβέρνηση ακολούθησε προχθές, λέγοντας ότι κι εκείνη θα μπορούσε σύντομα να καταθέσει ανάλογο αίτημα. Το επιχείρημα της Στοκχόλμης αναλύεται σε κυβερνητική έκθεση, στην οποία επισημαίνεται ότι η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία άλλαξε δραματικά τις ισορροπίες ασφαλείας στην Ευρώπη και πως μόνον η συμμετοχή στη Βορειοατλαντική Συμμαχία μπορεί να εξασφαλίσει προστασία σε μια χώρα.
Η έκθεση, η οποία δεν καταλήγει ρητά σε κάποια σύσταση, ακολούθησε τη συσπείρωση της Δύσης για να αναχαιτιστεί η ρωσική επιθετικότητα, που μοιάζει να βαθαίνει. Η Βρετανία επέβαλε κυρώσεις στον στενό κύκλο του Ρώσου προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν, συμπεριλαμβανομένων της πρώην συζύγου και της φερόμενης ως ερωμένης του, ενώ ανώτατοι αξιωματούχοι από τις πλουσιότερες χώρες του κόσμου συναντήθηκαν για να αντιμετωπίσουν την προοπτική ενός παρατεταμένου πολέμου και των ευρύτερων συνεπειών για όλο τον κόσμο, ειδικά όσον αφορά τις τιμές των τροφίμων και της ενέργειας. Ενα ρωσικό μποϊκοτάζ όλων των ουκρανικών λιμανιών έχει παγιδεύσει σε αποθήκες εκατομμύρια τόνους σιτηρών που προορίζονται για εξαγωγές, επιδεινώνοντας την επισιτιστική κρίση, ιδίως στις φτωχότερες χώρες. Οι υπουργοί Γεωργίας του G7 είχαν την Παρασκευή επαφές με την Ουκρανία στη Στουτγάρδη της Γερμανίας για να συζητήσουν νέες διόδους διοχέτευσης της ουκρανικής σοδειάς στις παγκόσμιες αγορές. Ο Γερμανός υπουργός Τσεμ Οζντεμίρ είπε ότι θα αναζητηθούν δρόμοι είτε μέσω στεριάς είτε σιδηροδρόμων, καθώς και μέσω Δούναβη. Χαρακτήρισε τον ναυτικό αποκλεισμό «μέρος της ρωσικής στρατηγικής που δεν έχει μόνο στόχο να αφανίσει έναν ανταγωνιστή, τον οποίο πάντως δεν θα πετύχει, αλλά και να εξαπολύσει οικονομικό πόλεμο».
Υιοθετώντας το αίτημα της Φινλανδίας και σύντομα της Σουηδίας
να ενταχθούν στο ΝΑΤΟ, ο πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών Τζο Μπάιντεν και οι δυτικοί σύμμαχοί του στοιχηματίζουν ότι η Ρωσία έκανε ένα τεράστιο στρατηγικό λάθος τους τελευταίους τρεις μήνες και πως τώρα είναι η στιγμή να πληρώσει ένα σημαντικό τίμημα: να υπομείνει την επέκταση της δυτικής
συμμαχίας, που ήθελε να καταστρέψει.
Η απόφαση, όμως, αφήνει πολλά σοβαρά ερωτήματα εκκρεμή. Γιατί να μην επιτρέψουν και στην Ουκρανία, την ελαττωματική, διεφθαρμένη, αλλά και ηρωική δημοκρατία στην καρδιά της τρέχουσας σύρραξης, να ενταχθεί επίσης, επιβεβαιώνοντας
τη δέσμευση της Δύσης ότι εγγυάται την ασφάλειά της; Επεκτείνοντας το ΝΑΤΟ σε 32 μέλη, σύντομα με εκατοντάδες χιλιόμετρα συνόρων με τη Ρωσία βοηθάει η Συμμαχία να διασφαλιστεί ότι η Ρωσία δεν θα εξαπολύσει άλλη μοχθηρή, απρόκλητη επίθεση; Ή εδραιώνει τον διχασμό με έναν απομονωμένο, οργισμένο αντίπαλο με πυρηνικά, που είναι ήδη παρανοϊκός για τη δυτική περικύκλωση;
Η απάντηση της Μόσχας
Ο Λευκός Οίκος χαιρέτισε την ανακοίνωση της Φινλανδίας ότι η χώρα πρέπει να αιτηθεί τη συμμετοχή στο ΝΑΤΟ χωρίς καθυστέρηση, ενώ η Σουηδία αναμένεται να πράξει το ίδιο τις επόμενες ημέρες. Η Ρωσία, όπως αναμενόταν, δήλωσε ότι θα προβεί σε αντίποινα, συμπεριλαμβανομένης μιας «στρατιωτικοτεχνικής» απάντησης – όρο τον οποίο πολλοί ειδικοί ερμήνευσαν ως απειλή για την ανάπτυξη πυρηνικών όπλων κοντά στα σύνορα Ρωσίας - Φινλανδίας. Επί πολλές εβδομάδες Αμερικανοί αξιωματούχοι είχαν σιωπηρές συναντήσεις με Φινλανδούς και Σουηδούς αξιωματούχους, σχεδιάζοντας πώς θα ενισχύσουν τις εγγυήσεις ασφαλείας για τις δύο χώρες όσο εκκρεμούν οι αιτήσεις για ένταξη. Για τον Μπάιντεν και τους συνεργάτες του το επιχείρημα για τον αποκλεισμό της Ουκρανίας είναι πως η Ουκρανία, σε αντίθεση με τη Σουηδία και τη Φινλανδία, βρίσκεται στην καρδιά της παλιάς Σοβιετικής Ενωσης, την οποία θέλει να παλινορθώσει ο Πούτιν, τουλάχιστον εν μέρει. Κι ενώ άλλαξε το σύνταγμά της πριν από τρία χρόνια για να καταστήσει τη συμμετοχή στο ΝΑΤΟ εθνική προοπτική, θεωρείται υπερβολικά διεφθαρμένη και κενή από δημοκρατικούς θεσμούς ώστε να μπορέσει να εισέλθει στη Συμμαχία τα επόμενα χρόνια, αν όχι δεκαετίες.
Μέλη-κλειδιά του ΝΑΤΟ, όπως η Γαλλία και η Γερμανία, έχουν αποσαφηνίσει ότι αντιτίθενται στην ένταξη της Ουκρανίας. Είναι μια θέση που έχει σκληρύνει τώρα που ο πρόεδρος της χώρας, Βολοντίμιρ Ζελένσκι, βρίσκεται σε έναν πόλεμο στον οποίο οι ΗΠΑ και άλλα 29 μέλη της Συμμαχίας θα έπρεπε να εμπλακούν άμεσα εάν η Ουκρανία ήταν πλήρες μέλος, με δεδομένη τη δέσμευση πως επίθεση εναντίον χώρας-μέλους αποτελεί επίθεση σε όλες. Ο Ζελένσκι κατανοεί αυτήν τη δυναμική και λίγες εβδομάδες μετά την έναρξη της σύρραξης σταμάτησε να επιμένει στην ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ.
Οι σκέψεις των δύο σκανδιναβικών χωρών για ένταξη στο ΝΑΤΟ και τα σοβαρά ερωτήματα που μένουν αναπάντητα.