Τιρλάλας εναντίον Λαζαρή, το φονικό στον «Νέο Κόσμο» και η βεντέτα
Φέτος συμπληρώνονται 100 χρόνια από τα γεγονότα του 1922, που σημάδεψαν το τέλος της Μικρασιατικής Εκστρατείας με την καταστροφή της Σμύρνης και με τη φωτιά που κατέστρεψε ένα μεγάλο μέρος της πόλης και σχεδόν τη μισή προκυμαία. Συμπληρώνονται επίσης 10 χρόνια από τη στιγμή που οι δύο ερευνητές άρχισαν να ασχολούνται εντατικά με την ιστορία του Και και τέσσερα από την έκδοση του δίτομου βιβλίου.
Εκτός από την πλούσια καταγραφή των κτιρίων και των πληροφοριών που τα συνοδεύουν, ο αναγνώστης θα βρει και ανέκδοτες ιστορίες που «σημάδεψαν» με διάφορους τρόπους αυτά τα κτίρια. Μία από αυτές είναι και μια βεντέτα που απασχόλησε τη Σμύρνη και τα καφενεία της.
Η βεντέτα ξεκίνησε στο καφενείο «Νέος Κόσμος» της προκυμαίας, που διαχειρίζονταν οι αδελφοί Μιμήκος και Νίκος Λαζαρής από τη γειτονιά του Φασουλά, γνωστοί «νταήδες» της Σμύρνης. Ο Νίκος Λαζαρής είχε σκοτώσει κάποτε έναν Τούρκο και είχε διαφύγει στη Ρωσία, απ' όπου επέστρεψε το 1906. Στο καφενείο «Κρυστάλ» μάλωσε με τον Στέλιο Τιρλάλα, έναν 30χρονο «νταή» από το Κερατοχώρι. Πάνω στον καβγά ο Τιρλάλας σκότωσε τον Λαζαρή.
Ο Τιρλάλας δικάστηκε, αλλά αθωώθηκε καθώς αποδείχτηκε ότι βρισκόταν σε άμυνα. Ο Ελληνας πρόξενος της Σμύρνης τον συμβούλευσε να μην περνάει από τη γειτονιά του θύματος για να ηρεμήσουν τα πράγματα. Δύο χρόνια μετά το φονικό, όμως, τα αίματα άναψαν πάλι. Κανείς δεν ξέρει ποιος ξεκίνησε τον νέο καβγά, αλλά ο μοιραίος διάλογος του Τιρλάλα και του Μιμήκου Λαζαρή έφτασε στις εφημερίδες της εποχής. Τιρλάλας: «Τι με βλέπεις;». Λαζαρής: «Βλέπω ότι εχάλασε η όψις σου».
Μια λάθος ματιά, λοιπόν, και η ειρωνική απάντηση του Λαζαρή έκανε τους δύο άνδρες να τραβήξουν πιστόλι και ακούστηκαν, όπως διαβάζουμε, έξι ή επτά πυροβολισμοί. Η πρώτη σφαίρα βρήκε τον Τιρλάλα στο στομάχι και έπεσε κάτω. Ο Λαζαρής, θολωμένος, όρμησε πάνω του και άρχισε να τον χτυπάει στο κεφάλι με τη λαβή του όπλου του. Λίγο αργότερα συνελήφθη και ομολόγησε την πράξη του.
Ο Τιρλάλας μεταφέρθηκε στο σπίτι του και παρά τις προσπάθειες των γιατρών κατέληξε τα ξημερώματα της ίδιας ημέρας. Η κηδεία του Τιρλάλα ήταν πάνδημη διότι ο νεαρός ήταν πολύ αγαπητός στον τόπο του και μετά οι φίλοι του μοιράστηκαν τα υπάρχοντά του ως ενθύμια και γούρια: τα πιστόλια, τις «κάμες» (δίκοπα μαχαίρια), τις «κρεβάντες» (γραβάτες), τα μαντίλια, το μαλαματένιο ρολόι του, το κομπολόι του, την ασημένια ταμπακιέρα κ.ά.
Ο φόνος του Τιρλάλα δημιούργησε μεγάλη έχθρα μεταξύ των Κερατοχωριτών και των Φασουλιωτών, με αποτέλεσμα ο κύκλος του αίματος να συνεχιστεί τα επόμενα χρόνια. Ο ιδιοκτήτης του «Νέου Κόσμου» αναγκάστηκε να αλλάξει θέση και να μεταφέρει το καφενείο του σε άλλη γειτονιά υπό τον φόβο νέων επεισοδίων. Αμέσως μετά τη θέση του στην προκυμαία κατέλαβε το «Τουρκικό θέατρο» με παραστάσεις παντομίμας και Καραγκιόζη. Στη διάσημη προκυμαία, καμία θέση δεν έμενε κενή για πολύ καιρό.