Σχέδιο 300 δισ. για την ενέργεια από την Ε.Ε.
Επενδύσεις σε ΑΠΕ, διασυνδέσεις και κοινή προμήθεια αερίου για την ενεργειακή απεξάρτηση από τη Ρωσία έως το 2030
ΓΙΑΝΝΗ ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΥ
Το πολυαναμενόμενο σχέδιο για την πλήρη απεξάρτηση της Ευρωπαϊκής Ενωσης από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα σημαντικά πριν από το τέλος της δεκαετίας παρουσίασε επισήμως χθες η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Το σχέδιο, που ονομάζεται REPowerEU, κοστολογείται σχεδόν στα 300 δισ. ευρώ. Θέτει φιλόδοξους νέους στόχους για τη χρήση ανανεώσιμων πηγών και την εξοικονόμηση ενέργειας, προβλέπει επενδύσεις για νέες υποδομές και διασυνδέσεις μεταξύ των ενεργειακών δικτύων των κρατών-μελών και κοινή προμήθεια αερίου για την εξασφάλιση χαμηλότερων τιμών.
Oι πρώτοι υπολογισμοί αναφέρουν οτι η Ελλάδα θα μπορούσε να αξιοποιήσει πάνω από 5 δισ. ευρώ από το κομμάτι των δανείων και περίπου 1 δισ. ευρώ από τις επιχορηγήσεις, που προβλέπει το πακέτο της Κομισιόν REPowerEU. Σημειώνεται ότι αυτά τα ποσά δεν μπορούν να διατεθούν για στήριξη νοικοκυριών, παρά μόνο για επενδύσεις, αναφέρουν πηγές του οικονομικού επιτελείου.
Η μερίδα του λέοντος του προϋπολογισμού του REPowerEU θα προέλθει από 225 δισ. ευρώ σε αδιάθετα δάνεια που αναλογούν στα κράτη-μέλη στο πλαίσιο του RRF. Οπως ξεκαθάρισε ο εκτελεστικός αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Φρανς Τίμερμανς, αν ορισμένα κράτημέλη δεν αξιοποιήσουν τα δάνεια αυτά, οι πόροι θα κατευθυνθούν σε άλλα κράτη-μέλη.
Νέοι πόροι θα προκύψουν από την πρόωρη δημοπράτηση νέων δικαιωμάτων εκπομπών ρύπων στο πλαίσιο του ETS, αξίας 20 δισ. ευρώ. Αξιωματούχοι της Επιτροπής διαβεβαίωναν ότι αυτό δεν θα επηρεάσει τον στόχο μείωσης των εκπομπών κατά 55% έως το 2030 σε σχέση με το 1990. Τα κράτη-μέλη καλούνται επίσης, σε εθελοντική βάση, να μεταφέρουν πόρους για το REPowerEU από τα κονδύλια για τη Συνοχή και την ΚΑΠ.
Το πλαφόν
Σε πιο βραχυπρόθεσμο ορίζοντα, η Κομισιόν (όπως έγραψε η «Κ» την Κυριακή), σε περίπτωση που η Ρωσία διακόψει την τροφοδοσία φυσικού αερίου
στην Ε.Ε., τάσσεται υπέρ της προσωρινής επιβολής πλαφόν στην τιμή του αερίου σε πανευρωπαϊκό επίπεδο. Σε τέτοιες ακραίες συνθήκες «ουσιαστικά δεν θα υφίσταται η συγκεκριμένη αγορά», εξηγούσε χθες αρμόδια υψηλόβαθμη κοινοτική αξιωματούχος, άρα το μέτρο θα μπορούσε να δικαιολογηθεί.
Το πανευρωπαϊκό πλαφόν θα επιβληθεί στο πλαίσιο ενεργοποίησης του κανονισμού για την Ασφάλεια Εφοδιασμού, που θα περιλαμβάνει μέτρα «συντονισμένου περιορισμού της προσφοράς (rationing) και περιστολής της ζήτησης, που θα βασιστεί σε αρχές με πανευρωπαϊκή (EU-wide) αναφορά στο πλαίσιο μιας πανευρωπαϊκής κατάστασης εκτάκτου ανάγκης». Βάσει της αρχής της αλληλεγγύης, σημειώνεται, «η μείωση της ζήτησης για αέριο σε κράτη-μέλη που επηρεάζονται λιγότερο, υπέρ των κρατών-μελών που επηρεάζονται περισσότερο, πρέπει να εξεταστεί ακόμα και στην περίπτωση που αυτός ο περιορισμός
της προσφοράς δεν θα λάμβανε χώρα στη βάση του εθνικού σχεδίου εκτάκτου ανάγκης».
Εν τω μεταξύ, ήδη την περασμένη εβδομάδα οι κυβερνήσεις της Ισπανίας και της Πορτογαλίας ανακοίνωσαν πλαφόν στην τιμή του φυσικού αερίου που χρησιμοποιείται στην ηλεκτροπαραγωγή (τα σχέδια αξιολογούνται από την Επιτροπή και αναμένεται σύντομα να εγκριθούν). Στη Σύνοδο Κορυφής του περασμένου Μαρτίου δόθηκε στην Ισπανία και την Πορτογαλία η δυνατότητα να λάβουν το μέτρο αυτό σε εθνικό επίπεδο, λόγω της ενεργειακής τους απομόνωσης από την υπόλοιπη Ευρωπαϊκή Ενωση (ο βαθμός της οποίας αμφισβητείται από τους ειδικούς). Κοινοτικοί αξιωματούχοι άφησαν να
εννοηθεί σαφώς ότι δεν αποκλείεται η έγκριση αντίστοιχων σχεδίων από άλλες χώρες, πλην των ιβηρικών, υπό τον όρο να μη διαταράσσεται η εσωτερική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας. Στο επίκεντρο του REPowerEU βρίσκεται η στροφή στην καθαρή ενέργεια. Βάσει των νέων στόχων που θέτει, οι ΑΠΕ θα φτάσουν το 2030 να αποτελούν το 45% του ενεργειακού μείγματος (έναντι 40% που ήταν ο προηγούμενος στόχος). Ειδικά στην ηλεκτροπαραγωγή, σύμφωνα με υψηλόβαθμο αξιωματούχο της Κομισιόν, ο στόχος είναι να καλύπτεται σε ποσοστό 67% από ΑΠΕ (36% ηλιακή ενέργεια και 31% αιολική) έως το 2030, διπλασιάζοντας το ποσοστό του 2020 (33%).
Oι πρώτοι υπολογισμοί αναφέρουν οτι η Ελλάδα θα μπορούσε να αξιοποιήσει πάνω από 5 δισ. από το κομμάτι των δανείων και περίπου 1 δισ. από τις επιχορηγήσεις.
Φωτοβολταϊκά σε στέγες
Για την ηλιακή ενέργεια, η στρατηγική της Κομισιόν προβλέπει τον υπερδιπλασιασμό της εγκατεστημένης ισχύος έως το 2025 (σε άνω των 320 GW), φτάνοντας τα 600 GW το 2030. Στο πλαίσιο αυτό, η Πρωτοβουλία Ηλιακής Στέγης, αν υιοθετηθεί από τα κράτη-μέλη, θα επιβάλει την τοποθέτηση ηλιακών πάνελ σε όλα τα δημόσια και εμπορικά κτίρια στην Ε.Ε. έως το 2025 και σε όλες τις κατοικίες έως το 2029.