Η ομορφιά είναι «νόμισμα»
Ο Ρούμπεν Εστλουντ μιλάει στην «Κ» για το «Τρίγωνο της θλίψης»
ΑΙΜΙΛΙΟΥ ΧΑΡΜΠΗ Με τον Ρούμπεν Εστλουντ μιλήσαμε πρώτη φορά μέσω Zoom τον Νοέμβριο του 2020. Εκείνος είχε μόλις ολοκληρώσει τα γυρίσματα για το «Τρίγωνο της θλίψης» και χαλάρωνε τυλιγμένος στο μπουρνούζι του, σε ένα ηλιόλουστο μπαλκόνι στο Κατάκολο Ηλείας. Από τότε μεσολάβησαν πολλά, με βασικότερο τον δεύτερο συνεχόμενο Χρυσό Φοίνικα, τον οποίο ο Σουηδός σκηνοθέτης κατέκτησε στο τελευταίο Φεστιβάλ Καννών. Η ανελέητη κοινωνική του σάτιρα φάνηκε χοντροκομμένη σε κάποιους, ωστόσο για εκείνον το κάτι διαφορετικό, το απροσδόκητο ή παιγνιώδες αποτελεί ζητούμενο της δημιουργίας του.
Αυτός ήταν άλλωστε και ένας από τους λόγους που επέλεξε την Ελλάδα για σημαντικό μέρος των γυρισμάτων του «Τριγώνου»: «Χρειαζόμασταν κάποιου είδους νησί. Αρχικά σχεδιάζαμε να γυρίσουμε στην Ταϊλάνδη, κάναμε και ένα σχετικό ταξίδι, όμως υπήρχε κάτι το βαρετό, μπανάλ σε όλη αυτή την ιδέα του τροπικού νησιού. Τότε οι Ελληνες συμπαραγωγοί (σ.σ. της Heretic), με τους οποίους είχαμε γενικότερα άψογη συνεργασία, μας πρότειναν τη Χιλιαδού στην Εύβοια. Ηταν φανταστική, ένα μέρος όπου θα μπορούσε πράγματι κανείς να επιβιώσει αν βρισκόταν σε μια έκτακτη κατάσταση, με φρέσκο νερό, ελιές, σταφύλια ακόμα και αγριογούρουνα στη γύρω περιοχή», μας λέει ο Εστλουντ.
Η... επιβίωση αφορά τους ναυαγούς του πολυτελούς γιοτ, οι οποίοι καταλήγουν στην έρημη παραλία της Χιλιαδούς στο τρίτο και καταληκτικό μέρος της ταινίας. Τα πάντα ωστόσο ξεκινούν με τον Καρλ και τη Γιάγια, διάσημα μοντέλα, τα οποία παίρνουν επίσης μέρος στην κρουαζιέρα, δίχως βέβαια να έχουν την οικονομική επιφάνεια των βαθύπλουτων συνταξιδιωτών τους. «Η σύζυγός μου είναι φωτογράφος μόδας και μου έχει διηγηθεί μερικές πολύ αστείες ιστορίες από τον κόσμο του μόντελινγκ. Προσωπικά με ενδιαφέρει πολύ η ιδέα της ομορφιάς
ως ένα είδος “νομίσματος”. Για να ανέλθει κανείς στην κοινωνική ιεραρχία μπορεί να χρησιμοποιήσει τα χρήματα, την εκπαίδευση κ.ο.κ. ωστόσο η ομορφιά μπορεί επίσης να σου δώσει κάρτα ελευθέρας. Είναι επίσης ενδιαφέρον πως το μόντελινγκ είναι ένα από τα ελάχιστα επαγγέλματα όπου οι άνδρες αμείβονται πέντε και έξι φορές λιγότερο από τις γυναίκες».
Αυτή η ισορροπία και οι σχέσεις δυναμικής ανάμεσα
στα δύο φύλα είναι ένα ακόμη από τα θέματα που ολοφάνερα απασχολούν τον Εστλουντ. «Οταν γράφω τα σενάρια των ταινιών μου μαζεύω ιδέες δεξιά και αριστερά, οτιδήποτε μπορεί να ταιριάξει, είτε από εμπειρίες δικές μου είτε φίλων μου. Αυτό που επιδιώκω βασικά είναι να μιλήσω για συμβάντα από την καθημερινότητα, τα οποία όμως μπορούν ταυτόχρονα να είναι συναισθηματικά σημαντικά. Κι επίσης λατρεύω τα διλήμματα. Για παράδειγμα, η σκηνή στο εστιατόριο με τη Γιάγια και τον Καρλ. Οταν έρχεται ο λογαριασμός, αυτός της λέει πως είχε υποσχεθεί να πληρώσει εκείνη, όμως δεν έκανε καμία τέτοια κίνηση. Είναι και αυτό ένα στάδιο στη σχέση τους. Επρεπε να το πει ή όχι;».
Πέρα πάντως από την όποια μάχη των φύλων, εκείνο που εδώ έχει ακόμη μεγαλύτερη αξία είναι το σατιρικό σχόλιο στις ταξικές ανισότητες
και στην παράνοια που τις συνοδεύει. Πάνω στη χλιδάτη θαλαμηγό ένας Αμερικανός μαρξιστής –ο μέθυσος καπετάνιος του Γούντι Χάρελσον– ανταλλάσσει απολαυστικά
επιχειρήματα με έναν Ρώσο ολιγάρχη. Υστερα ωστόσο από ένα εκρηκτικό (κυριολεκτικά) βράδυ, τα πάντα θα ανατραπούν με μια Φιλιππινέζα καθαρίστρια να
αναλαμβάνει πλέον τα ηνία της επιβίωσης στην παραλία, που αναφέραμε και παραπάνω. Περίπου σαν κοινωνικό πείραμα δηλαδή.
Ιεραρχίες
«Στην πραγματικότητα πρόκειται για μια πολύ απλή ιστορία. Η διαφορά ανάμεσα στις ταινίες μου και στην κοινωνιολογία είναι πως στη δική μου μελέτη εγώ αποφασίζω το αποτέλεσμα. Προφανώς κάνω μυθοπλασία, δεν είμαι επιστήμονας. Σε μια τέτοια κατάσταση όμως δημιουργούνται ιεραρχίες. Η καθαρίστρια ξέρει να ψαρεύει και να ανάβει φωτιά, οπότε πηγαίνει κατευθείαν στην κορυφή. Οι δισεκατομμυριούχοι από την πλευρά τους αρχίζουν να λένε πως πρέπει να μοιραστούμε τα πάντα σε ίσα μέρη...», σημειώνει χαμογελώντας ο Εστλουντ.
Πιστεύει πως αυτού του είδους ο ατομισμός και η ανισότητα είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα του σύγχρονου κόσμου; «Είναι ενδιαφέρον ότι έχουμε σχεδόν χάσει την ιδέα του να δουλεύουμε ως κοινότητα. Συμβαίνει καμιά φορά ψηφιακά, αλλά πρόκειται για πολύ μικρούς θύλακες. Υπάρχουν μεγάλες εταιρείες, οι οποίες είναι πιο ισχυρές από τα μεγαλύτερα κράτη σήμερα. Ολο αυτό είναι τρομακτικό, μπορώ να καταλάβω γιατί οι νέοι άνθρωποι χάνουν το ενδιαφέρον τους για την πολιτική. Οι ίδιοι οι πολιτικοί δεν μπορούν να αποφασίσουν ακριβώς τι συμβαίνει. Από την άλλη, ως Σκανδιναβός, έχω μεγάλη εμπιστοσύνη στην έννοια του κράτους. Η έλλειψη εμπιστοσύνης στο κράτος είναι ίσως το μεγαλύτερο πρόβλημα. Το ότι έχουμε χάσει αυτό το αίσθημα της κοινής συμφωνίας, της “αγοράς”», καταλήγει αναφέροντας τον ελληνικό όρο «agora».
Επιδιώκω να μιλήσω για συμβάντα από την καθημερινότητα, τα οποία όμως μπορούν ταυτόχρονα να είναι συναισθηματικά σημαντικά.