Η μεγάλη σιωπηρή παραίτηση

ΘΟΔΩΡΗ ΓΕΩΡΓΑΚΟΠΟΥΛΟΥ

Ηπανδημία έχει προκαλέσει ήδη μια σειρά από σημαντικές αλλαγές στις κοινωνίες. Πάρτε για παράδειγμα τη «σιωπηρή παραίτηση». Είναι, λέει, μια τάση –το όνομα της οποίας βγήκε από ένα viral βιντεάκι στο TikTok– κατά την οποία όλο και περισσότεροι εργαζόμενοι παύουν να προσπαθούν ή να δίνουν «το κάτι παραπάνω» στην εργασία τους και περιορίζονται στο να κάνουν μόνο τα απολύτως απαραίτητα. Είναι πραγματική; Είναι κάτι καινούργιο ή κάτι που προϋπήρχε; Οφείλεται στην πανδημία και στις κοινωνικές και ψυχολογικές πιέσεις που προέκυψαν από αυτήν, ή έχει και άλλα, προϋπάρχοντα αίτια;

Για να καταλάβω καλύτερα, ζήτησα από αναγνώστες του newsletter μου, που θεωρούν ότι είναι οι ίδιοι «σιωπηρά παραιτηθέντες», να μου απαντήσουν ανώνυμα σε μερικές ερωτήσεις. Και πρώτα απ' όλα, να μου εξηγήσουν πώς ορίζουν ή πώς αντιλαμβάνονται οι ίδιοι το φαινόμενο, αυτό που τους συμβαίνει.

«Για εμένα σημαίνει ότι δεν δένομαι με την εταιρεία και ότι δεν δίνω το 100% μου», μου έγραψε ένας 29χρονος αναγνώστης, που εργάζεται στο τμήμα ΙΤ ιδιωτικής εταιρείας. «Δεν θα πάρω κάποια πρωτοβουλία για να διορθωθεί κάτι εξόφθαλμο, δεν θα προτείνω κάτι για να βελτιωθεί, είτε είναι στις αρμοδιότητές μου είτε όχι». «Για εμένα», εξηγεί 30χρονος που εργάζεται σε εταιρεία συμβούλων, «σημαίνει ότι κάνω τα απολύτως απαραίτητα στον βαθμό που να μη δημιουργώ πρόβλημα/έξτρα φόρτο εργασίας στους συναδέλφους μου. Με αφήνει παντελώς αδιάφορο η ποιότητα των παραδοτέων και δεν λαμβάνω καμία πρωτοβουλία. Κυρίως, όμως, δεν με ενδιαφέρει πλέον η γνώμη των ανωτέρων μου. Τους θεωρώ τελείως ασήμαντους για την περαιτέρω εξέλιξή μου». «Πολύ απλά, βαριέμαι συνέχεια», γράφει 48χρονος που εργάζεται ως project manager στον κλάδο των ασφαλειών. «Κάνω το μίνιμουμ για να μη θεωρηθώ άχρηστος. Κάνω άσχετα πράγματα που με ευχαριστούν περισσότερο (π.χ. διαβάζω βιβλία), κυρίως τις ημέρες που δουλεύω από το σπίτι και δεν με βλέπουν».

Μπορεί να έχετε ακούσει και εσείς τέτοιες ιστορίες από το περιβάλλον σας, ή μπορεί κι εσείς να περνάτε μια παρόμοια. Και το ερώτημα που προκύπτει είναι: γιατί; Το πρώτο πράγμα που φαντάζεται κανείς ως εξήγηση είναι, βεβαίως, η αλλαγή στη στάση πολλών απέναντι στη ζωή και στα πράγματα. Μέσα στην πανδημία πολλές και πολλοί επαναξιολόγησαν πτυχές της ζωής τους, την αξία του ελεύθερου χρόνου, της επαφής με ανθρώπους κοντινούς, το αν έχει νόημα να δαπανάς μεγάλο μέρος της ημέρας κάνοντας πράγματα που δεν σε γεμίζουν ή δεν σε ικανοποιούν. Αυτή, πράγματι, μπορεί να είναι μία εξήγηση για την αποστασιοποίηση κάποιων εργαζομένων από τις δουλειές τους. «Νομίζω ότι απλά έχω μια παρατεταμένη κατάθλιψη», γράφει ο 48χρονος ασφαλιστής, «η οποία ξεκίνησε με τον κορωνοϊό και τον θάνατο της μητέρας μου από αυτόν, αλλά και τον εγκλεισμό». Πολλοί έζησαν παρόμοιες καταστάσεις και περνούν δύσκολα σήμερα, και αυτό σχεδόν πάντα το υποτιμούμε ως φαινόμενο.

Από ό,τι φαίνεται, όμως, υπάρχουν και άλλες εξηγήσεις. Μία που κράτησα, εξαιρετικά σημαντική και ενδιαφέρουσα, έχει να κάνει με το ότι, εκτός από τους εργαζομένους, τις συνέπειες της πανδημίας τις πέρασαν και υφίστανται και άλλοι: τα αφεντικά τους. Ολοι οι «σιωπηρά παραιτηθέντες» που μου έστειλαν απαντήσεις είχαν σοβαρό πρόβλημα με τη στάση και τη συμπεριφορά των προϊσταμένων τους, η οποία το τελευταίο διάστημα έχει, λένε, χειροτερέψει πολύ. Η δική τους «παραίτηση» οφείλεται στην (ή επηρεάζεται από την) «παραίτηση» των αφεντικών τους. «Θεωρώ ότι κάποια προσωπικά ζητήματα της εργοδότριας την αποτράβηξαν από την επιχείρηση, με αποτέλεσμα να έχει κουραστεί και να φορτώνει στο γραφείο ζητήματα που είτε δεν μας αφορούν είτε δεν συμφωνήσαμε ποτέ ότι πρέπει να λύσουμε», μου έγραψε

Είναι, λέει, μια τάση κατά την οποία όλο και περισσότεροι εργαζόμενοι παύουν να προσπαθούν ή να δίνουν «το κάτι παραπάνω» στην εργασία τους.

ένας 35χρονος που εργάζεται σε μεσιτικό γραφείο. «Κάποιες φορές μού δίνεται η εντύπωση ότι θέλουν να κάθονται και να τους πηγαίνω τα χρήματα στο σπίτι».

Ποια είναι, όμως, η κατάληξη; Ποιος είναι ο σκοπός; Οι περισσότεροι ερωτηθέντες δρομολογούν την αντικατάσταση της σιωπηρής παραίτησης με μια κανονική παραίτηση κάποια στιγμή στο μέλλον. «Αν δεν επέλθει σοβαρότατη οικονομική ύφεση, φυσική καταστροφή ή κάτι άλλο κοσμοϊστορικό, τους επόμενους 3 μήνες, θα παραιτηθώ και θα ξεκινήσω start-up», σημειώνει ο 30χρονος σύμβουλος. Αυτή είναι μια στάση που εμπνέει αισιοδοξία. Αν το φαινόμενο ήταν μόνο αυτό, μια αναπροσαρμογή των προτεραιοτήτων καταρτισμένων ατόμων που, ξάφνου, συνειδητοποιούν ότι τους αξίζει να διεκδικήσουν περισσότερα, τότε θα μπορούσε κανείς να το περιγράψει ως κάτι γόνιμο. Αλλά, βεβαίως, δεν είναι μόνον αυτό. Πίσω από τις τάσεις, τις ανακατατάξεις και τα memes, πίσω από τα στατιστικά και τα νούμερα, υπάρχει πόνος και ζόρι, προβλήματα ατομικά που όμως έχουν αντίκτυπο συλλογικό όταν απλώνονται σε επίπεδο πληθυσμού, σε κλίμακα τεράστια. «Πανδημία, κλιματική κρίση, πόλεμοι, κάπου χάνεις την ελπίδα σου για το μέλλον», μου έγραψε ο 48χρονος που έχασε τη μητέρα του από COVID, «αν με απολύσουν, δεν θα ψάξω για άλλη δουλειά».