Η βία καλύπτει σοβαρότερα προβλήματα
Ο Ρομέν Γαβράς μιλάει για την «Αθήνα»
ΑΙΜΙΛΙΟΥ ΧΑΡΜΠΗ Η πρώτη μισή ώρα του «Athena», της νέας ταινίας του Ρομέν Γαβρά, που παρουσιάστηκε χθες στη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση έπειτα από την πρεμιέρα της στη Βενετία, είναι απλώς καταιγιστική. Η δολοφονία ενός νεαρού των παρισινών προαστίων από αστυνομικούς προκαλεί κανονική εξέγερση. Ενα αστυνομικό τμήμα γίνεται γης Μαδιάμ. Πίσω στην «Αθήνα» του τίτλου –έτσι λέγεται η κοινότητα μεταναστών που βρίσκεται σε αναβρασμό–, τα οδοφράγματα έχουν ήδη στηθεί, βεγγαλικά, μολότοφ και πέτρες βρίσκονται ανά χείρας.
Η κάμερα του Γαβρά τα παρακολουθεί όλα με κάθε δυνατό τρόπο: ακολουθεί κατά πόδας τη δράση, περιστρέφεται, κοιτάζει από ψηλά ή καρφώνεται πάνω στους ώμους των πρωταγωνιστών. Με συνεχόμενα μονοπλάνα, δίχως «πράσινες οθόνες» και ειδικά εφέ. Πώς στο καλό το έκανε αυτό;
«Χρειάστηκαν πρόβες όπως αυτές που κάνουμε στο θέατρο για σχεδόν δύο μήνες, κυρίως με τους πρωταγωνιστές. Επειτα ήρθαν περίπου 300 κομπάρσοι για να μπουν και εκείνοι στο σύνολο. Το πιο σημαντικό, όμως, είναι η αλληλεπίδραση ανάμεσα στους ηθοποιούς και στην κάμερα, είναι σαν χορός. Προφανώς πρέπει να είσαι πολύ πολύ προετοιμασμένος πριν πας στα τελικά γυρίσματα, όμως και πάλι εκεί θα συμβούν κάποια... χαρούμενα ατυχήματα, τα οποία μπορείς επίσης να αξιοποιήσεις», απαντά ο ελληνικής καταγωγής Γάλλος σκηνοθέτης σχετικά με το επίτευγμά του. Μας λέει ακόμη ότι σύντομα θα κυκλοφορήσει και παρασκηνιακό υλικό, όπου θα μπορέσουμε να δούμε αναλυτικά πώς γυρίστηκαν αυτές οι τρομερές χορογραφίες
του χάους.
Για να μπορέσει όμως ο Γαβράς να φθάσει σε αυτό το αποτέλεσμα, προσεγγίζοντας ταυτόχρονα ένα ευαίσθητο θέμα όπως αυτό της αστυνομικής βίας, έπρεπε να έχει ένα μίνιμουμ –ή και μάξιμουμ– δημιουργικής ελευθερίας, την οποία, καθώς φαίνεται, του πρόσφερε πρόθυμα η πλατφόρμα του Netflix – εκεί είναι διαθέσιμο από χθες το «Athena».
«Η αλήθεια είναι πως ποτέ δεν είχα τόση ελευθερία. Ηταν και ο μόνος τρόπος να γίνει
αυτή η ταινία. Δεν μπορείς να φθάσεις στο post-production και να πεις “αυτό να το ξαναγυρίσουμε”, δεν είναι εύκολο να γυριστούν πάλι αυτά τα πράγματα. Το κακό είναι, βέβαια, πως στις περισσότερες χώρες δεν θα προβληθεί στη μεγάλη οθόνη. Στη Γαλλία, για παράδειγμα, αν δείξεις ένα φιλμ στα σινεμά, πρέπει να περιμένεις δέκα μήνες πριν από την κυκλοφορία σε πλατφόρμα, κάτι απαγορευτικό για το Netflix», αναγνωρίζει ο ίδιος.
Οπως είπαμε, η αστυνομική βία βρίσκεται εδώ στο επίκεντρο: «Κατά κάποιον τρόπο, «Η αλήθεια
H κάμερα
η βία βρίσκεται στο DNA της αστυνομίας. Στην πραγματικότητα, όμως, απλώς καλύπτει σοβαρότερα προβλήματα. Τείνει, για παράδειγμα, να χρησιμοποιείται από ανασφαλείς κυβερνήσεις ή σε συνεργασία με ακροδεξιές ομάδες που θριαμβεύουν στο χάος».
«Gener8ion»
Ο Γαβράς, ωστόσο, αυτές τις μέρες παρουσιάζει και ένα άλλο πρότζεκτ στην Αθήνα. Στους εκθεσιακούς χώρους της Στέγης, καθώς και στη Μάντρα της Διονυσίου Αρεοπαγίτου, «τρέχει» εδώ και λίγες μέρες (μέχρι 23/10) το «Gener8ion», μια τριπλή βιντεοεγκατάσταση την οποία δημιούργησε ο σκηνοθέτης μαζί με τον μουσικό και dj Surkin. Και οι τρεις εγκαταστάσεις μάς ταξιδεύουν στο έτος 2034, σε Αθήνα («Neo Surf»), Βομβάη («Emotions») και ΗΠΑ («Agartha»), αντιστοίχως. «Πάντα λάτρευα την ιδέα της σύνδεσης παρελθόντος, παρόντος και μέλλοντος. Αυτό που κάνουμε εδώ είναι κάτι σαν αρχαιολογία του μέλλοντος, σαν να ανακαλύπτουμε μια διαφορετική οπτική του. Κάτι ανάλογο γίνεται άλλωστε και στο “Athena”, μια επανάσταση
στο κοντινό μέλλον», αναφέρει σχετικά ο Ρομέν Γαβράς.
Στο «Neo Surf», που αναφέρεται στην Αθήνα, μια ομάδα εφήβων ζει ανάμεσα σε τοξικά φύκη, αψηφώντας τις εντολές των Αρχών. «Τα παιδιά θα είναι πάντα παιδιά. Θα κάνουν χαζά πράγματα, θα δοκιμάζουν παράξενα ναρκωτικά, θα χαίρονται τη ζωή. Δεν μας ενδιέφερε να δείξουμε ένα μέλλον με σατανικά ρομπότ ή εξωγήινους. Η δυστοπία, άλλωστε, είναι ήδη εδώ, πολύ ρεαλιστική – αρκεί να ρίξει κανείς μια ματιά στο TikTok».
Στο «Emotions», από την άλλη, όπου πρωταγωνιστεί η Σαρλίζ Θερόν, ένα επαναστατικό σύστημα τρισδιάστατης αποτύπωσης παράγει εξαιρετικά ρεαλιστικά αντίγραφα ηθοποιών του Χόλιγουντ για λογαριασμό της ινδικής κινηματογραφικής βιομηχανίας. Γενικώς, τα συστήματα ελέγχου φαίνεται να ενδιαφέρουν πολύ τον Γαβρά. «Η ιδέα του ελέγχου υπάρχει από τον Τρωικό Πόλεμο. Απλώς, στον σύγχρονο κόσμο εκφράζεται με διαφορετικούς, πολύ πιο περίπλοκους τρόπους. Ετσι, και αυτού του είδους τα συστήματα είναι πιο δύσκολο να εξαλειφθούν».
«Η δυστοπία είναι ήδη εδώ, πολύ ρεαλιστική – αρκεί να ρίξει κανείς μια ματιά στο TikTok».