Παρακολουθήσεις με τρεις υπογραφές
Νέο πλαίσιο, με επιπλέον θεσμικές εγγυήσεις για την άρση του απορρήτου
Κ. Π. ΠΑΠΑΔΙΟΧΟΥ
Αντίστροφα μετράει πλέον ο χρόνος για την ολοκλήρωση των εργασιών της εξεταστικής επιτροπής της Βουλής για την υπόθεση των παρακολουθήσεων, που κυριάρχησε τις τελευταίες εβδομάδες στην πολιτική σκηνή και έπληξε την κυβερνητική εικόνα, χωρίς όμως να οδηγήσει σε ανατροπές στους συσχετισμούς μεταξύ των κομμάτων: Η Ν.Δ. εισέρχεται με σαφές προβάδισμα έναντι του ΣΥΡΙΖΑ στην τελική ευθεία προς τις κάλπες, ενώ οι παρακολουθήσεις παραμένουν χαμηλά στην ατζέντα των ψηφοφόρων.
Παράλληλα, οι «τίτλοι τέλους» στην εξεταστική επιτροπή, που αναμένονται εντός της εβδομάδος με την κατάθεση του Νίκου Ανδρουλάκη, ανοίγουν και τον δρόμο για την ανάληψη της νομοθετικής πρωτοβουλίας για την οποία έχει δεσμευθεί o πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης με στόχο την ενίσχυση της διαφάνειας στην ΕΥΠ, κατά τρόπο που θα διασφαλίζει τον ρόλο της στο πεδίο της εθνικής ασφάλειας, αλλά χωρίς να υπάρχουν περιθώρια για «αστοχίες», όπως συνέβη με τον πρόεδρο του ΠΑΣΟΚ.
Τρία συν ένα μέτρα
Σύμφωνα με πληροφορίες, παρότι οι οριστικές αποφάσεις δεν έχουν ληφθεί, η κυβέρνηση –που εξάλλου δηλώνει ανοικτή σε πρόσθετες προτάσεις από τα κόμματα της αντιπολίτευσης– προσανατολίζεται να θέσει στον δημόσιο διάλογο, με στόχο την ψήφισή τους σε σύντομο χρόνο από τη Βουλή, τρία συν ένα μέτρα: • Την αύξηση των «φίλτρων» από τα οποία θα περνάει η απόφαση της ΕΥΠ για την παρακολούθηση ενός πολιτικού προσώπου. Ηδη με την πράξη νομοθετικού περιεχομένου που ψηφίστηκε μετά την αποκάλυψη της παρακολούθησης Ανδρουλάκη προκειμένου να δρομολογηθεί επισύνδεση σε πολιτικό απαιτούνται υπογραφές δύο εισαγγελέων και όχι ενός, όπως ίσχυε μέχρι πρόσφατα. Ως πρόσθετη δικλίδα ασφαλείας προτείνεται να χρειάζεται πλέον η υπογραφή τού εκάστοτε υπουργού που θα προΐσταται της ΕΥΠ. Εναλλακτικά, έχει εξεταστεί να υπάρχει εμπλοκή δικαστικού συμβουλίου –από ανώτατους δικαστικούς–, αλλά εκτιμάται πως σε επίπεδο Δικαιοσύνης η παρουσία δύο υψηλόβαθμων
εισαγγελέων είναι ήδη επαρκής. Η ουσιαστική ενίσχυση του ελεγκτικού ρόλου της Αρχής Διασφάλισης Απορρήτου Επικοινωνιών (ΑΔΑΕ). Με το υφιστάμενο σύστημα στην ΑΔΑΕ φτάνουν μόνο οι αριθμοί τηλεφώνων των υπό παρακολούθηση προσώπων. Με τη νομοθετική πρωτοβουλία που θα αναλάβει η κυβέρνηση, σύμφωνα με πληροφορίες, θα προβλέπεται η Αρχή να ενημερώνεται και για το όνομα του παρακολουθούμενου.
• Επίσης, εξετάζεται το ενδεχόμενο να περιγράφεται με ακρίβεια η αιτία της παρακολούθησης και να μη γίνεται αορίστως η επίκληση «λόγων εθνικής ασφάλειας».
• Την επαναφορά της διάταξης που προβλέπει ότι ο παρακολουθούμενος θα μπορεί να ενημερώνεται για τον χρόνο και τους λόγους για τους οποίους είχε τεθεί σε καθεστώς παρακολούθησης.
• Η τέταρτη παρέμβαση δεν θα αφορά τις νόμιμες επισυνδέσεις από κρατικές υπηρεσίες, αλλά τα κακόβουλα λογισμικά τύπου Predator, που μπορούν να χρησιμοποιηθούν από ιδιώτες. Σύμφωνα με πληροφορίες, η κυβέρνηση έχει αποφασίσει να προχωρήσει στην πλήρη απαγόρευση της αγοραπωλησίας τέτοιου τύπου λογισμικών μεταξύ ιδιωτών, ενώ αυστηροί κανόνες διαφάνειας θα θεσπιστούν αναφορικά με την προμήθειά τους από το κράτος.
Το πολιτικό αποτύπωμα
Η ανάληψη της νομοθετικής πρωτοβουλίας για τα ανωτέρω από την κυβέρνηση είναι, όπως προαναφέρθηκε, θέμα λίγου χρόνου. Η κυβερνητική πλειοψηφία έχει αποφασίσει οι εργασίες της Εξεταστικής να ολοκληρωθούν ακόμη και εντός της εβδομάδας, καθώς εκκρεμούν πλέον μόνον οι καταθέσεις εκπροσώπου της εταιρείας Intellexa, καθώς και του προέδρου του ΠΑΣΟΚ. Παρά τη φημολογία που έχει αναπτυχθεί ότι ο κ. Ανδρουλάκης θα αρνηθεί να καταθέσει στην επιτροπή ως ένδειξη διαμαρτυρίας για τον περιορισμένο έλεγχο στον οποίο, όπως υποστηρίζει η αντιπολίτευση, έχει προχωρήσει η Βουλή, ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ θα προσέλθει κανονικά – «σύμφωνα με τον θεσμικό του ρόλο», όπως αναφέρουν χαρακτηριστικά στενοί συνεργάτες του.
Θα πρέπει να επισημανθεί, πάντως, ότι αν και ο κ. Ανδρουλάκης θα επιμείνει στην πλήρη διαλεύκανση της δικής του παρακολούθησης, «ως θέμα δημοκρατίας και όχι ως προσωπική του υπόθεση», στη Χαριλάου Τρικούπη αντιλαμβάνονται πως το ΠΑΣΟΚ δεν επωφελείται από το γεγονός ότι τα φώτα της δημοσιότητας
πέφτουν πάνω του μόνο για τη συγκεκριμένη υπόθεση, επισκιάζοντας άλλες κρίσιμες παρεμβάσεις του με επίκεντρο την καθημερινότητα του πολίτη. Παράλληλα, και ο ΣΥΡΙΖΑ δεν αποκομίζει ουσιαστικά κέρδη, ενώ πλέον καλείται να δίδει και ο ίδιος εξηγήσεις για την παρακολούθηση Πιτσιόρλα, με αποτέλεσμα η Ν.Δ. να διατηρεί ευρύ προβάδισμα στην πρόθεση ψήφου.
Σε κάθε περίπτωση, από τα ευρήματα των τελευταίων ερευνών της κοινής γνώμης προκύπτει πως οι παρακολουθήσεις, παρά την έντονη πολιτική σύγκρουση που έχουν πυροδοτήσει, δεν θα καθορίσουν τις επιλογές των ψηφοφόρων στις επερχόμενες εκλογές. Ειδικότερα, σύμφωνα με τη δημοσκόπηση της Pulse για τον ΣΚΑΪ που πραγματοποιήθηκε σε δύο «κύματα» –πριν και μετά την παρουσία των πολιτικών αρχηγών στη Θεσσαλονίκη–, πριν από τη ΔΕΘ οι πολίτες κατηγοριοποίησαν ως πολύ και αρκετά σημαντικά τα ακόλουθα ζητήματα: τις αυξήσεις τιμών σε ποσοστό 84%, το ενεργειακό με 82%, τα ελληνοτουρκικά με 67% και τις τηλεφωνικές υποκλοπές με 50%. Μετά την παρουσία του πρωθυπουργού, η σειρά δεν άλλαξε και τα ποσοστά διαμορφώθηκαν σε 83%, 79%, 65% και 51%, αντιστοίχως. Ούτε η εμφάνιση του κ. Τσίπρα στη ΔΕΘ άλλαξε τη σειρά των σημαντικών για τους πολίτες θεμάτων, ενώ τα ποσοστά διαμορφώθηκαν σε 83%, 82%, 65% και 47%, αντιστοίχως.
Εξετάζεται η αποκατάσταση του δικαιώματος πληροφόρησης του παρακολουθούμενου και η απαγόρευση για λογισμικά υποκλοπών.