«Προσπάθησα να δημιουργήσω ποιητική αρχιτεκτονική»

Το ανεπίχριστο μπετόν είναι ο καμβάς πάνω στον οποίο σμιλεύει την παράδοση. Περίτεχνα καλουπωμένα τοιχία –με δαντελωτές ακμές και πτυχωτές τομές– αιχμαλωτίζουν υλικά που λάμπουν και υφές που αποζητούν το άγγιγμα. Ανατολίτικα ιδεογράμματα, επαναλαμβανόμενα διακοσμητικά μοτίβα, χρωματιστά γυάλινα τετράγωνα πλακάκια Μουράνο σε αυστηρές ευθείες σφηνωμένα στο σκυρόδεμα, επίχρυσα ίχνη εμπνευσμένα από βυζαντινά ψηφιδωτά και μπλε κοβαλτίου σε καμπύλα σόκορα. Μεταλλικές πόρτες που ανοίγουν με θόρυβο και

περιστρέφονται σε κρυφούς άξονες. Πάγκοι στη μέση του νερού. Μικρές γεωμετρικές λίμνες με νούφαρα και ψάρια, διαυγή υδάτινα κανάλια, αναρριχητικά φυτά, βαθμίδες τύπου ζιγκουράτ βυθισμένες στο νερό, αντικατοπτρισμοί διαλογισμού. Ακανόνιστες οπές σε περίκλειστους τοίχους που αφήνουν το βλέμμα να κρυφοκοιτάξει. Ανάγλυφες οροφές, φωτεινές και σκιερές, σε υποβλητικό κιαροσκούρο.

Παρόλο που πρόκειται για ιδιωτικό έργο, το κοιμητήριο είναι ανοιχτό προς όλους. Κήπος θανάτου και ονείρων, στέκει με

τόλμη ως παράδειγμα αφηγηματικής αρχιτεκτονικής. Ο Σκάρπα σε έκταση δύο στρεμμάτων ορίζει μια σύνθεση σε σχήμα Γ, όπου τα κτίρια/γλυπτά είναι από μόνα τους συμβάντα. Χαράσσει μη γραμμικές διαδρομές, με πολλαπλές επιλογές, κατευθύνσεις, στροβιλισμούς. Σχεδιάζει θεάσεις, κατασκευάζει προοπτικές. Εναλλάσσει τη ζωή με τον θάνατο. Ανακαλεί θραύσματα μνήμης που συναρμολογούνται από μικρά στιγμιότυπα. Ανυψώνει το έδαφος του κήπου κατά 75 εκατοστά δίνοντας κλίση στο περιμετρικό «τείχος» κατά 60 μοίρες, ώστε ο περιπατητής να ανακαλύψει εικόνες του «έξω». Μέσα από το κοιμητήριο καδράρονται η κοντινή εκκλησία, οι λόφοι Ασολάνι, το φρούριο Rocca di Asolo και οι κορυφογραμμές των Δολομιτών που απλώνονται σε όλη την πεδιάδα του Βένετο.

Αξίζει να δει κανείς το 52λεπτο ταινιάκι «Memoriae Causa» (2007) του σκηνοθέτη Ρικάρντο ντε Καλ, όπου αποτυπώνεται το κοιμητήριο. Εχει τον τίτλο της Μονογραφίας του (1977) που κυκλοφόρησε σε 200 αντίτυπα εκτός αγοράς.

Ο Σκάρπα φοίτησε στην Ακαδημία

Καλών Τεχνών και δίδαξε στο Πανεπιστήμιο Αρχιτεκτονικής IUAV της Βενετίας. Στα έργα του συγκαταλέγονται η ανακαίνιση και ο κήπος του Ιδρύματος Querini Stampalia (1949-1959) στη Βενετία· το περίπτερο της Βενεζουέλας (1954) και η μικρή αυλή με το καμπυλόγραμμο στέγαστρο και τη λίμνη με τους κρίνους στη γωνία του κεντρικού περιπτέρου της Μπιενάλε της Βενετίας (1949), το Μουσείο Castelvecchio στη Βερόνα και ο εκθεσιακός χώρος των γραφομηχανών Olivetti στην πλατεία του Σαν Μάρκο (1958).

Θαμμένος και ο ίδιος στο νεκροταφείο Μπριόν, το έργο του αποτελεί ρέκβιεμ για τη ζωή. «Προσπάθησα να βάλω λίγη ποιητική φαντασία σε αυτό, αν και όχι για να δημιουργήσω ποιητική αρχιτεκτονική, αλλά για να φτιάξω ένα συγκεκριμένο είδος αρχιτεκτονικής που θα μπορούσε να εκπέμπει μιαν αίσθηση επίσημης ποίησης. [...] Το μέρος για τους νεκρούς είναι ένας κήπος. [...] Ηθελα να εκφράσω τη φυσικότητα του νερού και του λιβαδιού, του νερού και της γης. Το νερό είναι η πηγή της ζωής», θα πει ο ίδιος ο Σκάρπα.