Ο φόβος γεννάει τέρατα
Είναι όντως η συντηρητική Δεξιά που μοιάζει να θριαμβεύει στην Ευρώπη; Είναι ταυτόσημη με τη λαϊκιστική Δεξιά, η οποία έχει στοιχεία ακραία στο ιδεολογικό της πλαίσιο, όπως επίσης σε επίπεδο στελεχών;
Ναι, σε πολλά ταυτίζονται. Πρώτα απ' όλα στο συντηρητικό ανακλαστικό, π.χ., αντίδραση απέναντι στο μεταναστευτικό και στα δικαιώματα των ΛΟΑΤΚΙ. Επειτα είναι και οι παραδοσιακές αξίες κοινός τους τόπος: η μυθολογία ενός ένδoξου παρελθόντος κ.ο.κ.
Από την άλλη, ο γνήσιος συντηρητικός δεν βλέπει με καλό μάτι τον λαϊκισμό. Τόσο αισθητικά όσο και ηθικά-πολιτικά, δεν του πηγαίνουν ούτε η ρητορική ούτε οι μέθοδοι. Ο λαϊκιστής διακρίνεται από έναν σαρωτικό, τυφλό σχεδόν, ριζοσπαστισμό.
Το ιστορικό παράδειγμα είναι σαφές. Οι φασίστες δεν ήσαν συντηρητικοί, το αντίθετο. Στην εποχή του, ο Μουσολίνι ήταν και ριζοσπάστης και λαϊκιστής. Είναι πασίγνωστο το επεισόδιο όταν μπροστά σε σοκαρισμένους απλούς Ιταλούς προκαλούσε τον
Θεό να αποδείξει την ύπαρξή του καίγοντάς τον επιτόπου με έναν κεραυνό. Με σημερινούς όρους, αυτό είναι όργιο λαϊκισμού, μείγμα ναρκισσισμού και φιγουρατζίδικου θεατρινισμού.
Ο συντηρητικός αστός δεν βλέπει με καλό μάτι τέτοια αυτοσχέδια σόου ή, πολύ περισσότερο, την αμφισβήτηση μιας τόσο παραδοσιακής αξίας όπως είναι η θρησκευτική πίστη. Κάπως ανάλογα, κάποιοι παραδοσιακοί συντηρητικοί στην Αμερική, οι «κλασικοί» Ρεπουμπλικανοί, ουδέποτε συμπάθησαν τον Τραμπ ανεξαρτήτως του πόσο απεχθάνονταν τον Ομπάμα.
Βεβαίως, σήμερα, όπως και ο φιλελεύθερος σοσιαλδημοκράτης, έτσι και ο μετριοπαθής συντηρητικός που δεν θέλει να βλέπει τους κοινοβουλευτικούς θεσμούς να απειλούνται, δεν καθορίζει το παιχνίδι. Από την τραμπική Αμερική (που μπορεί να επιστρέψει...) έως το Brexit και από τον Ορμπαν και την ενδυναμωμένη Λεπέν έως τη Μελόνι, που θριάμβευσε στην Ιταλία, αυτό που βλέπουμε να κυριαρχεί δεν είναι το Κέντρο ή ο παραδοσιακός συντηρητισμός, αλλά ένας ακραίος λαϊκισμός. Και καλό είναι εδώ να θυμόμαστε ότι στην πλειονότητά τους οι λαϊκιστές της Δεξιάς που μοιάζει να έχουν το πάνω χέρι αυτήν τη στιγμή, βλέπουν με συμπάθεια τον Πούτιν.
Τα παραπάνω δεν συνιστούν υπεράσπιση του μετριοπαθούς συντηρητισμού. Αφενός τα δοχεία είναι συγκοινωνούντα, αφετέρου, ιστορικά μιλώντας, οι συντηρητικοί έχουν διαπράξει τέρατα από τον φόβο τους. Χαρακτηριστικό παράδειγμα: το πώς επέλεξαν εντέλει να στηρίξουν τους ναζί στη Γερμανία του 1933 μόνο και μόνο επειδή έτρεμαν την άνοδο του κομμουνισμού.
Ο φόβος γεννάει τέρατα. Και αυτό, δυστυχώς, δείχνει να συμβαίνει σήμερα στον δυτικό κόσμο. Αυτό εκμεταλλεύτηκε ο Πούτιν, πάνω εκεί πατάει και ο Ερντογάν. Οσο η Δύση θα παλινωδεί, τα φίδια θα βγαίνουν απ' τις φωλιές τους.