Κοινές απειλές, κοινές ανησυχίες
ΤΚΑΤΕΡΙΝΑΣ ΣΩΚΟΥ*
α δημοσιεύματα στις Ηνωμένες Πολιτείες για την επικράτηση της Ακροδεξιάς στην Ιταλία δείχνουν ότι, όπως και οι απειλές, οι ανησυχίες για το μέλλον της φιλελεύθερης δημοκρατίας είναι κοινές στις δύο πλευρές του Ατλαντικού. Αρκετά από αυτά σημειώνουν τις φασιστικές ρίζες του κόμματος της αδιαμφισβήτητης νικήτριας των εκλογών, Τζόρτζια Μελόνι, με το περιοδικό The Atlantic να τονίζει την επιστροφή του φασισμού στην Ιταλία.
Αν και όλα εξηγούν ότι η ίδια έχει αποκηρύξει τον φασισμό, το Fox News βρήκε ευκαιρία να στιγματίσει τις υπερβολές στα «φιλελεύθερα» μίντια. Ο συντηρητικός εθνικισμός της κυρίας Μελόνι, εξάλλου, με τη στοχοποίηση των μεταναστών, της Ευρωπαϊκής Ενωσης και των ξένων κερδοσκόπων, έχει αρκετά κοινά με τη ρητορική που έφερε τον Ντόναλντ Τραμπ στην προεδρία των ΗΠΑ. Δεν είναι τυχαίο ότι ο επικεφαλής της πρώτης προεκλογικής εκστρατείας του, Στιβ Μπάνον, δηλώνει θαυμαστής της, συγκρίνοντάς τη με τη... Μάργκαρετ Θάτσερ. Οι δυο τους είχαν συναντηθεί στο παρελθόν, καθώς εκείνος επιχειρούσε να διαδώσει την ιδεολογία του συντηρητικού εθνικισμού της ταυτότητας στην Ευρώπη.
Η ιδεολογία του Μπάνον ήδη βρήκε εφαρμογή στο Brexit και φαίνεται ότι βρίσκει πρόσφορο έδαφος στην οικονομική και κοινωνική κρίση που απειλεί την Ευρώπη. Η Ιταλία, ως χώρα του ευρωπαϊκού Νότου που εδώ και δεκαετίες υφίσταται τις μεταναστευτικές πιέσεις και την οικονομική ανασφάλεια, αποδεικνύεται ο επόμενος εύκολος στόχος του «πατριωτικού» λαϊκισμού.
Και στη μεν Αμερική ήταν οι θεσμικές δικλίδες ασφαλείας εκείνες που απέτρεψαν μια
συνταγματική και δημοκρατική κρίση μετά τις εκλογές του Νοεμβρίου 2020, όταν ο Ντόναλντ Τραμπ επιχείρησε να ανατρέψει το αποτέλεσμα των εκλογών. Στην περίπτωση της Ιταλίας, εκτός από την Κεντροαριστερά που υπόσχεται σκληρή αντιπολίτευση στο εσωτερικό, είναι και η Ευρωπαϊκή Ενωση που επαγρυπνεί, όπως δήλωσε η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν. Είναι χαρακτηριστικό ότι η Γαλλίδα πρωθυπουργός Ελιζαμπέτ Μπορν τόνισε την ανάγκη σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Ιταλία.
Η κυρία Μελόνι, ωστόσο, έχει φροντίσει να «προσαρμόσει» τις θέσεις της σε ζητήματα όπως η υποστήριξη στην Ουκρανία και η δημοσιονομική πολιτική, ώστε να μην ανταγωνιστεί ευθέως τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ευρωπαϊκή Ενωση. Δεν έχει διαφύγει από τους Αμερικανούς, ωστόσο, η συμπάθεια των κυβερνητικών εταίρων της προς τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν, ούτε και ότι το ένα τρίτο του νέου ιταλικού Κοινοβουλίου δεν έχει αποκηρύξει τον πόλεμο της Ρωσίας στην Ουκρανία.
Στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού είναι σαφές πως η εκλογή Μελόνι αυξάνει την απειλή για τη φιλελεύθερη δημοκρατία. Ευτυχώς, στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης οι δικλίδες ασφαλείας δεν είναι μόνον εθνικές, αλλά και ευρωπαϊκές – όπως το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, όπου έχουν προσφύγει η Ουγγαρία και η Πολωνία αμφισβητώντας τη δικαιοδοσία της Ευρωπαϊκής Ενωσης σε «εσωτερικά» ζητήματα σαν τη μεταναστευτική πολιτική και την ανεξαρτησία της Δικαιοσύνης.