Ερχεται «μαύρος» χειμώνας για την ευρωπαϊκή οικονομία
Μία ημέρα μετά τις δυσοίωνες προειδοποιήσεις του ΟΟΣΑ για επικείμενη ύφεση σε πολλές οικονομίες της Ευρωζώνης που θα πληρώσουν «το τίμημα του πολέμου», ακόμη μία πρόβλεψη έρχεται να επιβεβαιώσει ότι η ύφεση στη Γηραιά Ηπειρο φαίνεται αναπόφευκτη. Με τις ζημίες από τη διακοπή της παροχής ρωσικού αερίου να συσσωρεύονται ήδη στην Ευρώπη, ο αντίκτυπος για τις ευρωπαϊκές οικονομίες είναι πιθανόν να υπερβεί και τα δεινά από την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση του 2009.
Σε αυτό το συμπέρασμα καταλήγει σχετική μελέτη που εκπόνησε η Bloomberg Economics βάσει της ευρωπαϊκής αγοράς ενέργειας και της ευρωπαϊκής οικονομίας, και η οποία κατατείνει σε ύφεση 1%, αρχής γενομένης από το τέταρτο τρίμηνο του έτους. Σημειωτέον ότι η εκτίμηση αυτή βασίζεται στην υπόθεση ότι η παροχή ρωσικού αερίου θα βρίσκεται σε ένα επίπεδο γύρω στο 10% εκείνης που ήταν το περασμένο έτος. Η Bloomberg Economics προειδοποιεί επιπλέον πως αν είναι δριμύ το ψύχος κατά τους χειμερινούς μήνες «και αν δεν υπάρξει αλληλεγγύη ανάμεσα στις 27 χώρες της Ε.Ε., τότε είναι πιθανόν ο πληθωρισμός να φτάσει στο 8% στη διάρκεια του επόμενου έτους και το ΑΕΠ της Ε.Ε. να μειωθεί κατά 5%». Εν ολίγοις είναι πιθανόν η οικονομία της Ε.Ε. να βυθιστεί σε μια ύφεση ανάλογη εκείνης του 2009. Ακόμη, όμως, κι αν αποφευχθεί αυτό το «μαύρο» σενάριο, επισημαίνει πως η Ευρωζώνη οδεύει ήδη ολοταχώς προς την ύφεση, που αναμένεται πως το 2023 θα είναι η χειρότερη από τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Και βέβαια η μεγαλύτερη οικονομία της, η Γερμανία, θα δεχθεί το μεγαλύτερο πλήγμα. Ουσιαστικά προειδοποιεί πως θα αποδειχθούν ατελέσφορες οι προσπάθειες των κυβερνήσεων που επτά μήνες από την έναρξη της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία εξακολουθούν να δαπανούν εκατοντάδες δισεκατομμύρια ευρώ για να στηρίξουν οικογένειες και επιχειρήσεις, ενώ παράλληλα συζητούν για μείωση της κατανάλωσης ενέργειας.
Αυξήσεις επιτοκίων
Στο μεταξύ, μεγαλύτερη πίεση σε επιχειρήσεις και καταναλωτές ασκεί η ΕΚΤ, αυξάνοντας τα επιτόκια γρηγορότερα από ποτέ. Η πρόεδρος της ΕΚΤ Κριστίν Λαγκάρντ
δεν κρύβει τις προθέσεις της τράπεζας, καθώς έχει δηλώσει πως στις επόμενες συνεδριάσεις η επιτροπή νομισματικής πολιτικής θα προχωρήσει σε αυξήσεις επιτοκίων. Η αγορά προεξοφλεί πως στην επόμενη συνεδρίασή της στις 27 Οκτωβρίου η ΕΚΤ θα αυξήσει τα επιτόκια του ευρώ κατά 75 μονάδες βάσης. Παράγοντες της αγοράς ενέργειας και παρατηρητές προειδοποιούν πως η τρέχουσα κρίση θα είναι μακροχρόνια και ενδεχομένως πολύ μεγαλύτερη από τις πετρελαϊκές κρίσεις της δεκαετίας του 1970. Σύμφωνα με τον Τζέιμι Ρας, επικεφαλής των οικονομολόγων
του Bloomberg, η κλίμακα της ζημίας που θα προκαλέσει η έλλειψη ενέργειας μπορεί τελικά να αποδειχθεί πολύ μεγαλύτερη από αυτήν για την οποία μιλούν τα μοντέλα των οικονομολόγων. Οπως επισημαίνει η Bloomberg Economics, σε μια ενεργειακή κρίση μπορεί να διαρραγεί η εφοδιαστική αλυσίδα της βιομηχανίας κατά τρόπο απολύτως απρόβλεπτο. Οταν το κόστος της ενέργειας υπερβαίνει ένα επίπεδο, πολλές επιχειρήσεις οδηγούνται σε διακοπή της λειτουργίας τους. Ολόκληροι κλάδοι μπορεί να αντιμετωπίσουν ελλείψεις πρώτων υλών
από βιομηχανίες εντάσεως ενέργειας, όπως, για παράδειγμα, οι χαλυβουργίες και οι βιομηχανίες παραγωγής λιπασμάτων.
Υπό πίεση η βιομηχανία
Σε ό,τι αφορά, δε, το ενεργειακό σύστημα, από τη στιγμή που υπάρχει γενική διακοπή ηλεκτροδότησης, το πρόβλημα μπορεί να βγει εκτός ελέγχου πολύ γρήγορα. Είναι ενδεικτική η περίπτωση της Evonik Industries, μίας από τις μεγαλύτερες χημικές βιομηχανίες στον κόσμο, που έχει έδρα στη βιομηχανική ζώνη της δυτικής Γερμανίας. Μιλώντας στο Bloomberg, στέλεχος της εταιρείας προειδοποίησε πως ενδέχεται να αντιμετωπίσει μακροπρόθεσμες ζημίες εξαιτίας του επίμονα υψηλού κόστους της ενέργειας. Οπως τόνισε, «βασική προϋπόθεση για την ευημερία της γερμανικής οικονομίας και ειδικότερα αυτού του κλάδου είναι η μόνιμη προσφορά ενέργειας και σε προσιτές τιμές, συμπεριλαμβανομένων των ορυκτών καυσίμων».
Δεν είναι η μόνη. Την περασμένη εβδομάδα η εμβληματική αυτοκινητοβιομηχανία της Γερμανίας και μεγαλύτερη της Ευρώπης, Volkswagen, ανακοίνωσε ότι εξετάζει το ενδεχόμενο να μεταφέρει παραγωγή της εκτός Γερμανίας αν παραταθεί η κρίση του φυσικού αερίου. Επίσης, η Domo Chemicals Holding NV, δεύτερη μεγαλύτερη μονάδα χημικών στη Γερμανία, μειώνει την παραγωγή της στην Ευρώπη, ενώ η ιταλική βιομηχανία παραγωγής φορτηγών Iveco Group NV συνομιλεί με προμηθευτές της για τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει εξαιτίας των τιμών της ενέργειας.
Το χτύπημα της ενεργειακής κρίσης θα είναι ισχυρότερο από εκείνο της χρηματοπιστωτικής κρίσης του 2009, εκτιμούν οι αναλυτές.
Οι καταναλωτές φοβούνται
Τα στοιχεία που δόθηκαν στη δημοσιότητα την περασμένη εβδομάδα φέρουν την οικονομική δραστηριότητα του ιδιωτικού τομέα στην Ευρωζώνη να έχει συρρικνωθεί τον Σεπτέμβριο για τρίτο συναπτό μήνα, ενώ η κρίση έχει οδηγήσει την καταναλωτική εμπιστοσύνη σε ιστορικό χαμηλό. Το πρόβλημα άρχισε πέρυσι όταν εκτοξεύθηκαν για πρώτη φορά οι τιμές της ενέργειας επειδή ανέκαμψε θεαματικά η ζήτηση μετά την ύφεση της πανδημίας, ενώ ο Ρώσος πρόεδρος άρχισε να μειώνει διακριτικά τις ροές του ρωσικού φυσικού αερίου προς την Ευρώπη. Η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο προκάλεσε εκτροχιασμό της οικονομίας, με τον πληθωρισμό να εκτοξεύεται στα ύψη, το κόστος διαβίωσης ομοίως και τη βιομηχανική παραγωγή να μειώνεται. Στις αρχές Σεπτεμβρίου, άλλωστε, οι περιορισμένες ροές αερίου που εξακολουθούσαν να καταφθάνουν στην Ευρώπη μέσω του αγωγού Nord Stream 1 διεκόπησαν για απεριόριστο χρονικό διάστημα.