Κανείς δεν μπορεί να αγνοεί την εμπιστοσύνη των αγορών

ΣΕΡΑΦΕΊΜ ΚΩΝΣΤΑΝΤΊΝΊΔΗ Η έκπληξη ήταν μεγάλη γιατί η ξαφνική αναστάτωση δεν ήταν αναμενόμενη. Οι περισσότεροι περίμεναν ότι η νέα (ακροδεξιά) κυβέρνηση στην Ιταλία θα προκαλέσει κρίση στην Ευρώπη. Ωστόσο οι αγορές δεν αντέδρασαν, επειδή η Τζόρτζια Μελόνι, επικεφαλής της νέας κυβέρνησης, άλλαξε φρασεολογία. Συνεχίζει να εφαρμόζει τον προϋπολογισμό της προηγούμενης κυβέρνησης, ανακοίνωσε ότι θα επιθυμούσε υπουργοποίηση ισχυρών προσωπικοτήτων όπως ο πρώην πρωθυπουργός Μάριο Ντράγκι. Τον Μάρτιο του 2018, η κυβέρνηση συνασπισμού δεξιών λαϊκιστών (Λέγκα του Βορρά) με λαϊκιστές της Αριστεράς (Κίνημα Πέντε Αστέρων) είχε άμεση και ισχυρή επίπτωση στην αξία των ομολόγων της υπερχρεωμένης οικονομίας. Οι αγορές όμως «χτύπησαν» αλλού, ανέτρεψαν τον ενθουσιασμό της βρετανικής κυβέρνησης, που ανακοίνωσε έκτακτο προϋπολογισμό

που προβλέπει μείωση φόρων, μία από τις μεγαλύτερες στη βρετανική ιστορία, χωρίς καμία περιστολή κρατικών δαπανών. Τα νέα οδήγησαν σε πτώση κρατικών ομολόγων, αναγκάζοντας την κεντρική τράπεζα της Βρετανίας να αγοράζει «απεριόριστο» όγκο κρατικών ομολόγων προκειμένου να σταματήσει την άνοδο επιτοκίων. Η κεντρική τράπεζα άλλαξε σε μία νύχτα τη στάση της, σπεύδοντας να σώσει την αγορά ομολόγων από την κατάρρευση. Από την Πέμπτη της προηγούμενης εβδομάδας έως τις πρώτες πρωινές ώρες της Τετάρτης, η τιμή του ομολόγου 30 ετών της Μ. Βρετανίας υποχώρησε περισσότερο από 24%. Η κεντρική τράπεζα της χώρας ανακοίνωσε ότι θα αγοράσει όσα μακροπρόθεσμα ομόλογα χρειαζόταν για να αποκαταστήσει τη σταθερότητα στην αγορά. Ακόμη τα ομόλογα και το νόμισμα παραμένουν σε αρνητική τροχιά.

Γιατί οι αγορές επιτέθηκαν στην κυβέρνηση Λονδίνου της

Λιζ Τρας, που επικράτησε στο Συντηρητικό Κόμμα υποσχόμενη ενίσχυση της οικονομικής δραστηριότητας και μείωση φόρων; Επειδή έχασε την εμπιστοσύνη των αγορών. Εξήγγειλε ενίσχυση της οικονομίας ενώ ο πληθωρισμός βρισκόταν ήδη στο 10% και η ανεργία ήταν χαμηλή. Το πρόγραμμα αυτό μπορούσε να χρηματοδοτηθεί μόνο με έκδοση νέων ομολόγων και αύξηση του δημοσίου χρέους. Και οι εκτιμήσεις αυτές έφεραν γρήγορη καταστροφή. Γιατί να κρατήσουν παλιά ομόλογα ενώ τα νέα θα είχαν καλύτερη απόδοση; Τα ομόλογα κατέρρευσαν, το νόμισμα υποτιμήθηκε. Η λαϊκίστικη ρητορική της κυβέρνησης υποχρέωσε την κεντρική τράπεζα να λάβει ισχυρά μέτρα προστασίας για να προλάβει τη γενίκευση της κρίσης.

Τα ασφαλιστικά ταμεία, που διαθέτουν μεγάλο όγκο μακροπρόθεσμων κρατικών ομολόγων, κάνουν συμφωνίες τοποθέτησης συχνά με παράγωγα ώστε να έχουν καλύτερη απόδοση. Η άλλη πλευρά που συναλλάσσεται και είναι συνήθως επενδυτές και παίκτες της αγοράς ξέρει ότι αν το στοίχημα του ασφαλιστικού ταμείου πετύχει θα πληρώσουν κάτι παραπάνω, αν δεν επιβεβαιωθεί κάτι θα κερδίσουν. Οταν όμως τα ομόλογα, που αποτελούν εγγύηση για τις συναλλαγές αυτές, εμφανίζουν αιφνίδια, ραγδαία πτώση, τα πράγματα είναι δραματικά. Η εγγύηση πρέπει να καλυφθεί είτε με περισσότερα ομόλογα είτε με άλλα περιουσιακά στοιχεία ή και ρευστότητα που είναι άμεσα διαθέσιμη. Αρχίζει η μετάδοση της «μόλυνσης» σε άλλες αγορές. Η κρίση επιταχύνεται και σαρώνει την οικονομία. Η κυβέρνηση Τρας ήρθε στην εξουσία με ακραία ρητορική Brexit, σύμφωνα με την οποία δημιουργεί την «παγκόσμια Βρετανία» που δεν έχει ανάγκη την Ευρωπαϊκή Ενωση, επιταχύνει την ανάπτυξη επειδή αυτό αποφασίζει, μειώνει τους φόρους, αυξάνει τις κρατικές δαπάνες. Ωστόσο, οι εύκολες συνταγές γρήγορα καίγονται.

Ενας μήνας διακυβέρνησης της χώρας αποδείχθηκε αρκετό διάστημα για να χαθεί η εμπιστοσύνη των αγορών, και το δίλημμα είναι να γίνουν θεαματικές διορθωτικές κινήσεις ή να συνεχίσουν τον δρόμο της περιπέτειας, φέρνοντας μεγαλύτερες καταστροφές.

Η κυβέρνηση Τρας ήρθε στην εξουσία με ακραία ρητορική Brexit· ωστόσο, οι εύκολες συνταγές γρήγορα καίγονται.