H ολιγοήμερη φυγή από την τύρβη του κόσμου, η «βαριά καλογερική», η ευφορία της ψυχής
Κύριε διευθυντά
Κάθε πρωί την ίδια περίπου ώρα όλες τις εποχές του χρόνου ξεκινάει το καραβάκι γεμάτο μόνο με άνδρες, κατά μόνας ή σε μικρές ομάδες, από την Ουρανούπολη της Χαλκιδικής για τη Δάφνη, το επίνειο των Καρυών, που είναι, ας πούμε, η πρωτεύουσα του Αγίου Ορους. Ολοι οι επιβάτες είναι ήρεμοι, σκεπτικοί και λιγομίλητοι προερχόμενοι από κάθε κοινωνικό και οικονομικό επίπεδο με ένα απλό σακίδιο και χωρίς άλλες αποσκευές, αφήνουν την οικογένεια, την εργασία, τα καθημερινά προβλήματα και τις κοινωνικές υποχρεώσεις του «σύγχρονου κόσμου», για να ζήσουν έστω και για λίγο σε ένα περιβάλλον διαφορετικό και απόκοσμο, σε μια μυστικιστική συμβίωση με το «Παν» γεμάτη ενδοσκόπηση και μοναξιά. Το ταξίδι αυτό κρατάει κάπου δύο ώρες δίπλα στις εντυπωσιακά όμορφες ακτές του Αθω, έρημες, πευκόφυτες και γαλήνιες, που διακόπτονται κάπου κάπου από εντυπωσιακά μοναστηριακά συγκροτήματα.
Στο γραφικό λιμανάκι της Δάφνης υπάρχουν λίγα απλά μαγαζάκια με αναμνηστικά, κεριά, λιβάνι, εικονίσματα, λίγα τρόφιμα, ένα ταβερνάκι και το τελωνείο. Οι επισκέπτες προσκυνητές, μετά τις τυπικές διατυπώσεις, μπαίνουν σε ένα παλαιό λεωφορείο για να ανέβουν στις Καρυές, στο Πρωτάτο και από εκεί ο καθένας με τα πόδια, με μουλάρι ή με το φορτηγάκι κάποιας μονής θα κατευθυνθεί στο μοναστήρι από το οποίον έχει ζητήσει να φιλοξενηθεί για λίγες μέρες. Είναι η στιγμή που αρχίζει να ξεχνά τις έγνοιες, τα προβλήματα και τις μικρότητες της καθημερινής ζωής. Εδώ πρόκειται για μια μικρή ή μεγάλη μοναχική πορεία στενά δεμένη με τη μοναχική ζωή, που φέρνει ανακούφιση στον οδοιπόρο, μέχρι να νιώσει τη μεγάλη αγαλλίαση, όταν δει να ξεπροβάλλει ξαφνικά μπροστά του η μονή, η σκήτη ή το κελί που διάλεξε για να μείνει για λίγο, ο καθένας παρέα με την απέραντη αλλά ζωογόνο και δημιουργική μοναξιά του.
«Στα ιερά και ευλογημένα άβατα», που ολοένα λιγοστεύουν, θα χαρεί κανείς για λίγο εσπερινούς, απόδειπνα, λειτουργίες, όρθρους, όλα με έναν δικό τους ιδιόρρυθμο τρόπο και μοναδικό τυπικό. Θα περπατήσει ξέγνοιαστα επάνω σε ξεχασμένα βυζαντινά καλντερίμια και θα ευφρανθεί στην ευλογημένη τράπεζα με την ουράνια δίαιτα: μυρωδάτη ντομάτα, τραγανό αγγουράκι, τρυφερό κρεμμυδάκι, σταρένιο ψωμί, θεσπέσια φασολάδα, τρυφερά αγριόχορτα και ένα κρασί πραγματικό αγίασμα!
Και μετά, τη νύχτα, μια εμπειρία μυστικιστική και μοναδική, γιατί εδώ, αν και κοιμάσαι, η ψυχή αγρυπνά... Η σημασία του Αγίου Ορους δεν βρίσκεται τόσο στην ιδιορρυθμία του όσο στη μοναδικότητά του. Στη μοναδική αυτή εν ενεργεία μοναστική πολιτεία, σε αυτό το περιβόλι και εργαστήρι της αγιότητας, στο καράβι αυτό με κατάρτι τον Αθωνα, που αρμενίζει στην αιωνιότητα, όπως λένε, σου δημιουργείται αμέσως η αίσθηση ότι υπάρχουν και άλλοι κόσμοι... Γιατί το Ορος δεν είναι το ορώμενο αλλά το νοούμενο. Κυρίως για αυτούς που εγκαταβιώνουν εδώ μόνιμα είναι τόπος πνευματικού βίου και διαρκούς άσκησης.
Εδώ η ημέρα αρχίζει με τη δύση του ήλιου. Ολόκληρη η ζωή του μοναχού είναι μια δύσκολη ανηφορική πορεία. Γι' αυτό οι μοναχοί χαρακτηρίζονται ασκητές, αθλητές, αγωνιστές της ευσέβειας και της πίστης. Βαριά η καλογερική! Γιατί «Μοναχός εστί βία φύσεως διηνεκής».
Καλυμμένοι οι μοναχοί με τα επιρριπτάριά τους κινούνται μυστηριακά σαν ευέλικτες σκιές μέσα στη νύχτα, σαν άυλες οντότητες επιδιώκοντας συνεχώς την άβυσσο της ταπείνωσης. Μέσα στην προσευχή τους λένε διαρκώς: «τίποτα δεν είναι δικό μας, εκτός από τις αμαρτίες μας». Η έλξη που ασκεί το Αγιον Ορος είναι μεγάλη, απόκοσμη και μεταφυσική, ανεξήγητη εν πολλοίς. Θρησκευόμενοι και μη, πιστοί, αλλόπιστοι ή άπιστοι, απλοί άνθρωποι ή γαλαζοαίματοι, περίεργοι και τουρίστες, ερευνητές, επιστήμονες, καλλιτέχνες κ.ά. κάτι βρίσκουν εδώ πάνω, που τους απασχολεί και τους ενδιαφέρει. Και αυτό το βλέπεις καθαρά στα μάτια τους, όταν βγαίνουν από το Ορος. Αλλωστε, «τοις ερημικοίς ζωή μακαρία εστί, θεϊκώ έρωτι πτερουμένοις»...
Εχω πολύ καιρό να ξανανέβω σε αυτό το «Περιβόλι της Παναγιάς». Ισως, επειδή αρκετά έχουν αλλάξει πολύ από τότε εκεί πάνω, όπως μου λένε... ΓΙΩΡΓΟΣ Α. ΚΟΥΡΜΟΥΣΗΣ