Ο αργός θάνατος του αττικού αμπελώνα
Γιατί εγκαταλείπεται η οινοποίηση
ΤΑΝΙΑΣ ΓΕΩΡΓΙΟΠΟΥΛΟΥ «Οταν ήμασταν παιδιά, η Κερατέα μόνο έκανε 2.500 τόνους σταφύλι για κρασί. Σήμερα, ζήτημα αν κάνουμε 1.000 τόνους. Στην Αττική τώρα έχουν μείνει 60.000 στρέμματα αμπέλια που κάνουν οινοστάφυλα. Και αυτά στα χαρτιά, στην πραγματικότητα είναι λιγότερα, γιατί πολλά αμπέλια είναι παρατημένα», λέει στην «Κ» ο Σταμάτης Μυλωνάς, οινοποιός και αμπελουργός στην Κερατέα. Δίπλα του ο Δημήτρης Λιέπουρης, συνάδελφος και συνοδοιπόρος στην προσπάθεια αναβάθμισης του σαββατιανού, της βασικής ιστορικά ποικιλίας της Αττικής. «Εγώ είμαι νεότερος», διευκρινίζει. «Ξεκίνησα να εμφιαλώνω κρασί το 2014, ενώ ο Σταμάτης έκανε την πρώτη εμφιάλωση το 2006».
Συναντηθήκαμε δύο μέρες μετά την ολοκλήρωση του φετινού τρύγου στην περιοχή. «Σε αυτούς να πας, κάνουν φοβερή δουλειά», με παρότρυναν οι... παροικούντες τον οίνο. Καθόμαστε στην είσοδο - αίθουσα υποδοχής του οινοποιείου και από το βάθος έρχεται ήδη η μυρωδιά του «χυμού» που βράζει στις δεξαμενές. Ο Σταμάτης Μυλωνάς σπούδασε χημεία και οινολογία και γύρισε στην περιοχή για να καλλιεργήσει τους οικογενειακούς αμπελώνες, περίπου 80 στρέμματα, αποφασισμένος να παράγει καλό κρασί, αλλάζοντας τη μοίρα του σαββατιανού, μιας ποικιλίας που για χρόνια έχει συνδεθεί με το χύμα και η οποία δίνει περιορισμένων
προσδοκιών και συχνά χαμηλής ποιότητας κρασί. «Γύρισα πίσω και είπα, “παιδιά πρέπει να αλλάξουμε τα πράγματα”. Φυσικά στην αρχή “έφαγα ξύλο” από τους δικούς μου. Τελικά όμως συμφώνησαν», διηγείται. Ο βασικός τους στόχος ήταν βέβαια να αλλάξουν τη δική τους μοίρα... «Δεν έχει νόημα να κάνεις χύμα. Πάντα θα υπάρχει ο πιο φθηνός και αφού είναι ανώνυμο δεν μπορείς να τον νικήσεις», λένε.
Στα Μεσόγεια λειτουργούν 108 οινοποιεία από τα οποία τα 82 δούλεψαν επισήμως τα δύο τελευταία χρόνια. Η πλειονότητα αυτών παράγει κρασί χύμα ή ασκό από ποσότητες σταφυλιών που πιθανότατα δεν προέρχονται καν από την περιοχή. Καθώς οι τιμές του σταφυλιού είναι πολύ χαμηλές, δεν μπορούν να εξασφαλίσουν εισόδημα, οπότε τα αμπέλια εγκαταλείπονται. Οι περισσότεροι αμπελουργοί στην περιοχή είναι μεγάλοι σε ηλικία και τα παιδιά τους δεν νοιάζονται καν προς τα πού πέφτουν τα αμπέλια. «Το σταφύλι δεν έχει χρήματα», μου είπε ο Απόστολος Κόντος, που παρακολουθούσε τον τρύγο από μακριά, αφού τα δικά του αμπέλια τα ξερίζωσε και τα έκανε καυσόξυλα για το τζάκι εδώ και μια δεκαετία. «Κάποια στιγμή θα πουλήσω τα κτήματα που μένουν χέρσα σε κάποιον που θα θέλει να χτίσει σπίτι». Δεν θέλησε να τον τραβήξω φωτογραφία. «Χωριό» μου είπε, «άσ' το».
«Περίπου 10-15 οινοποιεία προσπαθούμε να προάγουμε την
περιοχή και την ποικιλία», λέει ο Σταμάτης Μυλωνάς. Ο Δημήτρης Λιέπουρης ακολουθώντας τη «μόδα» της εποχής έχει εγκαταστήσει φωτοβολταϊκά. «Ετσι μπορώ να χρηματοδοτώ αυτά που κάνω με το κρασί», λέει.
Τα περισσότερα αμπέλια είναι φυτεμένα τη δεκαετία του '60 –μετά τη φυλλοξήρα–, είναι μεγάλα σε ηλικία και δεν είναι πολύ παραγωγικά. Ενα στρέμμα αμπέλι σαββατιανό στον αττικό αμπελώνα που δεν υπάρχει και
στρέμματα με οινοποιήσιμα σταφύλια
στρέμματα με οινοποιήσιμα σταφύλια
νερό δίνει 500 κιλά σταφύλι. Σε άλλες περιοχές η απόδοση μπορεί να φθάσει και τους 3-4 τόνους σταφύλι. «Τα αμπέλια εδώ όμως βγάζουν πολύ καλύτερης ποιότητας κρασί. Με συμπυκνωμένο φρούτο», εξηγούν οι δύο οινοποιοί. «Για τον ετεροεπαγγελματία δεν συμφέρει», εξηγούν.
Οι τιμές τα τελευταία χρόνια πέφτουν όλο και περισσότερο όταν τα οινοποιεία της περιοχής κάνουν μαζικές παραλαβές. Φέτος έφτασαν σε 0,30 ευρώ το κιλό. Οι δύο οινοποιοί δίνουν 0,40 ευρώ το κιλό στους αμπελουργούς με τους οποίους συνεργάζονται, με την προϋπόθεση να πάρουν βέβαια καλής ποιότητας σταφύλι. «Τα φυτά επειδή είναι μεγάλα έχουν ισορροπήσει στο terroiar της Αττικής, οπότε δεν θέλουν ιδιαίτερη φροντίδα. Ομως πρέπει να γίνονται όλα τη σωστή στιγμή», καταλήγει ο Δημήτρης Λιέπουρης.
Οι τιμές τα τελευταία χρόνια πέφτουν όλο και περισσότερο όταν τα οινοποιεία της περιοχής κάνουν μαζικές παραλαβές. Φέτος έφθασαν σε 0,30 ευρώ το κιλό.