Και αν η άκρα Δεξιά κατακτήσει την Ευρώπη;
Και ποιος σοβαρός άνθρωπος μπορεί να πάρει στα σοβαρά τέτοιες ανησυχίες, θα πείτε εσείς οι αισιόδοξοι. Η Ευρωπαϊκή Ενωση είναι ισχυρή και διαθέτει τα εργαλεία για να αποτρέψει την ανεξέλεγκτη εξάπλωση της άκρας Δεξιάς και την υπονόμευση των φιλελεύθερων-δημοκρατικών αξιών της, θα ισχυριστείτε. Αργά ή γρήγορα, δυνάμεις όπως αυτές που εκφράζει η Ιταλίδα Μελόνι θα συμβιβαστούν και θα ενσωματωθούν μέσα στο δαιδαλώδες σύστημα των μηχανισμών λήψης αποφάσεων της Ε.Ε. Εξάλλου, τα ανταλλάγματα δεν είναι αμελητέα.
Η αλήθεια είναι πως αυτό το σύστημα δεν αφήνει ιδιαίτερο χώρο σε εξτρεμισμούς. Οι διαπραγματεύσεις και οι συμβιβασμοί που ακολουθούν, ενσωματώνουν πιέσεις από κάθε δυνατή πλευρά, διαφορετικά συμφέροντα και ισχύ.
Μήπως η ιστορία των ευρωπαϊκών δημοκρατιών δεν είναι η ιστορία της ένταξης αντισυστημικών
δυνάμεων στο κοινοβουλευτικό παιχνίδι; Μήπως ο ευρωπαϊκός 19ος και 20ός αιώνας –ακόμη κι ο 21ος– δεν βρίθουν από παραδείγματα «τίγρεων» που έγιναν «γατάκια»;
Ομως αυτή η πλευρά της Ιστορίας είναι μόνο η μία πλευρά της ιστορίας της Ευρώπης. Η άλλη είναι τα αιματοκυλίσματα, οι δεκάδες εκατομμύρια νεκροί, τραυματίες, τα φουκαριάρικα ορφανά, τα εκατομμύρια προσφύγων και αναρίθμητες άλλες καταστροφές στον βωμό εθνικισμών σε κατάσταση παροξυσμού. Γιατί, δυστυχώς, αν το παρελθόν μας
ΝΙΚΟΥ ΜΑΡΑΝΤΖΙΔΗ*
Ο τρόπος που (δεν) παρουσιάζεται ο πόλεμος στις τηλεοράσεις συνιστά μια μεγάλη ώθηση στην παράνοια της άκρας Δεξιάς.
προσφέρει αισιόδοξα σενάρια και ιστορίες επιτυχίας και προόδου, μας προσφέρει επίσης τραγωδίες.
Αν θέλουμε να προσγειωθούμε στην πολύπλοκη πραγματικότητα ώστε να μπορούμε να αντιληφθούμε καλύτερα τους πιθανούς κινδύνους, χρειάζεται να σκεφτούμε πιο ταπεινά· ιδιαίτερα αυτές οι κοσμοπολίτικες ελίτ που βρίσκονται στα κέντρα λήψης των αποφάσεων και παριστάνουν πως όλα είναι υπό έλεγχο, ενώ η πραγματικότητα τις διαψεύδει διαρκώς και δεν μαθαίνουν τίποτε από αυτό.
Χρειάζεται να κατανοήσουμε πως οι άνθρωποι που έζησαν σε προηγούμενες εποχές δεν ήταν περισσότερο ανόητοι ή λιγότερο σοφοί. Δεν υπάρχει τίποτε πιο αλαζονικό και αφελές ταυτόχρονα να μη φοβόμαστε να επαναλάβουμε τα ίδια λάθη.
Ας συμφωνήσουμε, λοιπόν, κατ' αρχήν σε κάτι απλό: εφόσον κάτι είναι κακό, να το ονομάζουμε κακό και να μην προσπαθούμε
να σκεφτούμε επιχειρήματα για να το ωραιοποιήσουμε. Η άνοδος, λοιπόν, της άκρας Δεξιάς και της ρητορικής του τύπου «πρώτα η χώρα μου», καθώς και η συμμετοχή της στη διακυβέρνηση, είναι ένα εξαιρετικά δυσάρεστο νέο. Υποδηλώνει την κυριαρχία του φόβου, της οργής και του μίσους σε ένα σημαντικό κομμάτι του εκλογικού σώματος σε συνδυασμό με αντι-ανθρωπιστικές αξίες όπως είναι ο σοβινισμός και η αντιπάθεια για τον ξένο.
Η άνοδος της άκρας Δεξιάς είναι μεταδοτική και, δυστυχώς, εξελίσσεται σε «μόδα». Δεν πρόκειται για ένα φαινόμενο που κινείται κόντρα στη ροή της συγκυρίας. Τουναντίον, ο τρόπος που διαμορφώνονται οι καταστάσεις στη διεθνή σκηνή, αλλά και στα εθνικά ακροατήρια, αυτήν την περίοδο συμβάλλει καθοριστικά στην ενίσχυση της ακροδεξιάς σοβινιστικής παράνοιας. Οι καθοριστικοί παράγοντες είναι: ο πόλεμος και η νέα κούρσα των
εξοπλισμών παγκοσμίως, η ενεργειακή κρίση, ο πληθωρισμός και η δυσκολία των ανθρώπων να αντεπεξέλθουν στην ακρίβεια, και τέλος η εντεινόμενη τάση για επιστροφή στην «ασφάλεια» των κλειστών συνόρων του εθνικού κράτους.
Και το χειρότερο; Κάθε χώρα έχει γεμίσει από πολιτικούς που υποβαθμίζουν τον κίνδυνο του ολέθρου και, ηθελημένα ή αθέλητα, εθίζουν τα ακροατήρια πως ο πόλεμος είναι μια «κανονικότητα». Γεμίσαμε από πολιτικούς που με ευκολία λένε «έχουμε πόλεμο» απλώς για να συσπειρώσουν τα ακροατήριά τους και να αυξήσουν την πολιτική τους επιρροή.
Οι τηλεοπτικές εικόνες για να απεικονίσουν τον πόλεμο μας δείχνουν ηγέτες με φόρμες εκστρατείας πίσω από τα γραφεία τους. Αλλά γιατί δεν επιλέγουν να δείξουν τον πραγματικό πόλεμο; Τα αίματα, τα κομμένα κεφάλια, τα χυμένα και σκορπισμένα στο έδαφος όργανα, τους ακρωτηριασμένους ανθρώπους, τα διαμελισμένα πτώματα, τον φόβο στα μάτια των ανθρώπων όταν ακούνε τις οβίδες που σκάνε δίπλα τους; Γιατί δεν ψάχνουν να πάρουν συνεντεύξεις από πανικόβλητους φυγάδες, που οι στρατοί αποκαλούν περιφρονητικά λιποτάκτες; Γιατί δεν βλέπουμε τις μαζικές κηδείες στρατιωτών και τους γονείς να καταρρέουν μπροστά στα φέρετρα των παιδιών τους. Ο τρόπος που (δεν) παρουσιάζεται ο πόλεμος στις τηλεοράσεις συνιστά μια μεγάλη ώθηση στην παράνοια της άκρας Δεξιάς.
Και αν αύριο-μεθαύριο η άκρα Δεξιά κερδίσει τις εκλογές στη Γαλλία; Και μεθαύριο στη Γερμανία ή στην Ολλανδία; Και αν κατακτήσει όλη την Ευρώπη; Εναν τέτοιο εφιάλτη δεν θα ήθελα να τον ζήσω.