Ο Βέρνερ Χέρτζογκ σε μια ζώνη του λυκόφωτος
Ο κύριος Γκρι ακόμα θυμάται το ντοκιμαντέρ «Επαφές στο τέλος του κόσμου» (Encounters at the End of the World, 2007) που ο Βέρνερ Χέρτζογκ γύρισε στην Ανταρκτική. Δεν ήταν απλώς ντοκιμαντέρ, αλλά στοχαστικό/ποιητικό βλέμμα πάνω σε ένα τοπίο (και μια θάλασσα) όπου όλα μοιάζουν να είναι εξωγήινα και, την ίδια στιγμή, ανασυρμένα από το βαθύ παρελθόν της Γης.
Ο Χέρτζογκ, με ό,τι καταπιάνεται, αποδεικνύει πως είναι κάτι πολύ περισσότερο από σκηνοθέτης ή σεναριογράφος ή φωτογράφος ή συγγραφέας. Γι' αυτό και ενθουσιάστηκε όταν είδε ότι ο απίθανος αυτός Γερμανός (πόσο ενδιαφέρον θα είχε αν αυτός ο τύπος δοκίμαζε να μεταφέρει στο σινεμά ένα βιβλίο του συμπατριώτη του Ζέμπαλντ) εξέδωσε πριν από λίγους μήνες το πρώτο του μυθιστόρημα (στα ελληνικά ακόμη δεν έχει κυκλοφορήσει). Τίτλος: «Ο κόσμος του λυκόφωτος» (The Twilight World, εκδ. The Bodley Head, Λονδίνο, μτφρ. Μάικλ Χόφμαν, σελ. 134).
Η ιστορία είναι αληθινή, αλλά έχει όλη εκείνη την ευφάνταστη υπερβολή που απαντά στο μυαλό ενός μυθιστοριογράφου: βαθιά μέσα στις ζούγκλες ενός νησιού των Φιλιππίνων, το 1944, ο Ιάπωνας υπολοχαγός Χίρου Ονόντα δέχεται μια εντολή από τον διοικητή του: «Κράτα το νησί έως
ότου επιστρέψει ο Αυτοκρατορικός Στρατός». Οι πάντες υποχωρούν. Ο Ονόντα απομένει αμετακίνητος στη θέση του. Μαζί του θα έχει αρχικά άλλους δύο συντρόφους που ξέμειναν πίσω. Ο Ονόντα τους καθιστά σαφές ότι ο πόλεμος δεν έχει τελειώσει.
Μάρτιος 1974: Ο Ονόντα ακόμη κρύβεται, περιμένοντας τη μεγάλη αντεπίθεση του Αυτοκρατορικού Στρατού. Αντ' αυτού, θα εμφανιστεί με πολιτικά ρούχα ο παλιός του διοικητής. Τον καλεί με τηλεβόα να παραδοθεί. Εκανε το καθήκον του ως στρατιώτης και με το παραπάνω, τώρα πια μπορεί να ησυχάσει. Ο Ονόντα υπακούει.
Η ιστορία μοιάζει εξωπραγματική, αλλά είναι πέρα για πέρα αληθινή και ο Χέρτζογκ αναλαμβάνει να «γεμίσει» αυτό το κενό των τριάντα χρόνων, που μοιάζει να είναι ένα παράλληλο σύμπαν στο οποίο ο πόλεμος δεν έληξε το 1945.
Χαμένος στις μνήμες του πολέμου, αλλά κυρίως της προπολεμικής οικογενειακής του ζωής, βυθισμένος μέσα σε έναν κόσμο ονείρου και εφιάλτη, ο Ονόντα μοιάζει να εξαϋλώνεται μέσα σε ένα φυσικό περιβάλλον αρχετυπικά χερτζογκικό: προέκταση της ψυχής του ήρωα, είναι φωλιά και τάφος ταυτόχρονα, πραγματικότητα και φαντασία, καταδίκη και λύτρωση.
Ο Χέρτζογκ θα προλάβει εν ζωή τον Ονόντα (κορακοζώητος, θα πεθάνει το 2014 στα 91 του). Του διάβασε ένα τραγούδι που έλεγε στον εαυτό του μέσα στη ζούγκλα: «Σιωπηρό φεγγάρι, μπορεί να μοιάζω με αλήτη ή με ζητιάνο/ Εσύ όμως βλέπεις τη δόξα της ψυχής μου».