Η φθίνουσα πορεία της στερλίνας, καθρέφτης της βρετανικής οικονομικής παρακμής
ΠΑΤΡΙΤΣΙΑ ΚΟΕΝ THE NEW YORK TIMES
Μια στερλίνα με την ανάγλυφη εικόνα της βασίλισσας Ελισάβετ είχε ανέκαθεν μεγαλύτερη αξία από το δολάριο. Αυτό το στοιχείο υπεροχής, όμως, εξέλιπε μέσα στην εβδομάδα όταν η αξία της λίρας Αγγλίας βυθίστηκε στα χαμηλότερα επίπεδα της ιστορίας της έπειτα από υποχώρηση 20% στη διάρκεια το έτους. Η διολίσθησή της σε 1:1 ισοτιμία με το δολάριο φάνηκε να κλείνει ένα κεφάλαιο στην ιστορία της Βρετανίας παρόμοιο με τον τελετουργικό βηματισμό στην κηδεία της βασίλισσας. Οπως σχολίασε ο Ιαν Γκόλντιν, καθηγητής
στην Οξφόρδη, «ο θάνατος της βασίλισσας σήμανε για πολλούς το τέλος της ήπιας κυριαρχίας της Βρετανίας και η κατάρρευση της στερλίνας την ευρύτερη παρακμή της σε πολλά επίπεδα».
Για τον κ. Γκόλντιν η πορεία της στερλίνας αντανακλά την πτώση της οικονομικής και πολιτικής επιρροής της Βρετανίας που επιταχύνθηκε με την απόφαση για Brexit το 2016. Από πολλές απόψεις, η Βρετανία εμφάνιζε ήδη τη χειρότερη οικονομική πορεία ανάμεσα στα 38 κράτη-μέλη του ΟΟΣΑ, πλην της Ρωσίας. Ο ίδιος εκτιμά πως «είναι θέμα χρόνου να μην ανήκει πια στις 10 μεγαλύτερες οικονομίες του κόσμου». Ηδη την έχει ξεπεράσει η Ινδία και βρίσκεται μόλις στην έκτη θέση. Ο Εσουάρ Πρασάντ, οικονομολόγος του Πανεπιστημίου του Κορνέλ, επισημαίνει πως η πτώση της στερλίνας έχει καταφέρει πλήγμα στη θέση της Βρετανίας. Μια σειρά «αυτοτραυματισμών», συμπεριλαμβανομένων του Brexit και του επίμαχου προγράμματος δαπανών, επιτάχυναν την υποχώρηση της στερλίνας και υπονόμευσαν περαιτέρω το κύρος του Λονδίνου ως παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού κέντρου. Δεκάδες νομίσματα έχουν υποχωρήσει έναντι του δολαρίου τις τελευταίες εβδομάδες εξαιτίας των αυξήσεων επιτοκίων και των επιδόσεων της αμερικανικής οικονομίας.
Ομως η επαναφορά μιας ακραίας εκδοχής της οικονομικής πολιτικής των Θάτσερ και Ρέιγκαν ευθύνεται για τη βίαιη αντίδραση της αγοράς. Σύμφωνα με τον Ντάριο Πέρκινς, διευθυντικό στέλεχος της TS Lombard, «το πρόβλημα δεν είναι πως ο προϋπολογισμός της Βρετανίας οδηγεί σε επιτάχυνση του πληθωρισμού, αλλά ότι είναι βλακώδης».
Στα 1.000 και πλέον χρόνια που κυριάρχησε ως εθνικό νόμισμα της Βρετανίας, η στερλίνα είχε τα πάνω της και τα κάτω της. Η αξία της στη σύγχρονη εποχή, όμως, δεν συγκρίνεται με εκείνη της αργυρής στερλίνας που τον δέκατο αιώνα αγόραζε 15 αγελάδες. Στην πάροδο
των αιώνων, οι ηγέτες της Βρετανίας κατέφυγαν σε ακραία μέτρα για να προστατεύσουν την αξία της καθώς τη θεωρούσαν αντανάκλαση της οικονομικής ισχύος και επιρροής της χώρας. Το 1125 ο Ερρίκος ο Α΄ απείλησε όσους θα εξέδιδαν υποτιμημένο το νόμισμα με «ακρωτηριασμό του δεξιού χεριού και ευνουχισμό». Τη δεκαετία του 1960 κυβέρνηση Εργατικών υπό τον Χάρολντ Γουίλσον καθόρισε σταθερή ισοτιμία 2,80 δολ., αρκετά υψηλή για να αποτρέψει κάθε ανάπτυξη της βρετανικής οικονομίας. Το 1967 η κυβέρνηση υποτίμησε τελικά το νόμισμα κατά 14% στα 2,40 δολ. Τη δεκαετία του 1970, όταν εκτοξεύθηκαν
οι τιμές του πετρελαίου και ο πληθωρισμός έφτασε στο 25%, η κυβέρνηση αναγκάστηκε να προσφύγει στο ΔΝΤ που της χορήγησε δάνειο 3,9 δισ. δολ. Στα μέσα της δεκαετίας του 1980 όταν τα υψηλά επιτόκια στις ΗΠΑ και οι εκτεταμένες δαπάνες της κυβέρνησης Ρέιγκαν οδήγησαν το δολάριο στα ύψη, η στερλίνα υποχώρησε στο τότε ιστορικό της χαμηλό. Η κυριαρχία της στερλίνας φθίνει σταθερά μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Και η Τράπεζα της Αγγλίας ετοιμάζεται να εκδώσει χαρτονομίσματα και κέρματα με το πρόσωπο του Καρόλου Γ΄ τώρα που η στερλίνα βρίσκεται στο χαμηλότερο επίπεδο της ιστορίας της.*