Προϋπολογισμός μεγάλων αβεβαιοτήτων
Δύσκολες ισορροπίες μεταξύ στήριξης των νοικοκυριών έναντι της ακρίβειας και επιστροφής στα πρωτογενή πλεονάσματα
ΕΙΡΉΝΉΣ ΧΡΥΣΟΛΩΡΆ Ενα προσχέδιο προϋπολογισμού μεγάλων αβεβαιοτήτων, λόγω της ενεργειακής κρίσης, της γεωπολιτικής αστάθειας και της πιθανής ύφεσης στην Ευρώπη, είναι αυτό που κατατέθηκε χθες στη Βουλή, ισορροπώντας οριακά ανάμεσα στην ανάγκη συνέχισης της στήριξης νοικοκυριών και επιχειρήσεων και στον στόχο επιστροφής στα πρωτογενή πλεονάσματα. Οι εκλογές, το πρώτο εξάμηνο του 2023, προστίθενται και αυτές στην αβεβαιότητα.
Το προσχέδιο προβλέπει για το 2023 πρωτογενές πλεόνασμα 0,7% του ΑΕΠ, λίγο χαμηλότερα από το 1,1% του ΑΕΠ του Προγράμματος Σταθερότητας. Αυτή η «διολίσθηση» εξασφάλισε χώρο για δαπάνη ύψους 1 δισ. ευρώ, ώστε να συνεχισθεί και το 2023 η επιδότηση των τιμολογίων του ρεύματος. Κάτι που δεν προέβλεπε το Πρόγραμμα Σταθερότητας τον περασμένο Απρίλιο.
Το 2022, αντίθετα, προβλέπεται να κλείσει με πρωτογενές έλλειμμα 1,7% του ΑΕΠ, μικρότερο από το προβλεπόμενο 2% του ΑΕΠ στο Πρόγραμμα Σταθερότητας.
Η κυβέρνηση θέλει έτσι να στείλει ένα μήνυμα σε θεσμούς και αγορές ότι το συνολικό μέγεθος της προσαρμογής τη διετία παραμένει ίδιο και επομένως δεν κάνει πίσω στους στόχους της για δημοσιονομική σταθερότητα. Αλλωστε, το διακύβευμα, που είναι η εξασφάλιση της επενδυτικής βαθμίδας, είναι μεγάλο για να τεθεί σε κίνδυνο. Οπως παρατηρούν ο υπουργός Οικονομικών Χρήστος Σταϊκούρας και ο αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών Θόδωρος Σκυλακάκης, «η τήρηση των ρεαλιστικών δημοσιονομικών στόχων είναι
το διαβατήριο για την πρόσβαση στις αγορές, τη διασφάλιση της βιωσιμότητας του χρέους και την επίτευξη επενδυτικής βαθμίδας, έτσι ώστε να διατηρηθεί η θετική οικονομική προοπτική της χώρας για τα επόμενα έτη».
Ο ρυθμός ανάπτυξης είναι φυσικά ο αποφασιστικός παράγοντας στο στοίχημα του προϋπολογισμού.
Η κυβέρνηση προβλέπει φέτος αύξηση του ΑΕΠ κατά 5,3% και το 2023 κατά 2,1%. Για φέτος, καθοριστικό ρόλο παίζουν ο τουρισμός (με τις εξαγωγές
αγαθών και υπηρεσιών να προβλέπονται αυξημένες κατά 10,3%) και η κατανάλωση (αύξηση 7,2%). Για το 2023, πρωταγωνιστής στις κυβερνητικές προβλέψεις είναι οι επενδύσεις, που προβλέπεται να πραγματοποιήσουν άλμα 16%, έναντι 10% φέτος, με τη βοήθεια φυσικά του Ταμείου Ανάκαμψης. Συγκεκριμένα προβλέπεται η διάθεση 8,3 δισ. από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων και 5,6 δισ. από το Ταμείο Ανάκαμψης. Πάντως, όπως παρατηρεί το Ελληνικό Δημοσιονομικό Συμβούλιο, υπάρχει κίνδυνος να υποχωρήσει η επενδυτική δυναμική εξαιτίας της αύξησης των επιτοκίων από την ΕΚΤ.
Ο πληθωρισμός εκτιμάται στο 8,8% φέτος και στο 3% το 2023, μια υποχώρηση που θεωρείται μάλλον αισιόδοξη από τους αναλυτές, με βάση τα τελευταία δεδομένα.
Ο υψηλός ρυθμός ανάπτυξης σε συνδυασμό με τον υψηλό πληθωρισμό δίνουν, πάντως, καλά αποτελέσματα στο χρέος, που προβλέπεται να κάνει βουτιά από το 193,3% του ΑΕΠ το 2021 στο 169,1% φέτος και στο 161,6%
το 2023. Αυτά τα μεγέθη, όμως, αναμένεται να αναθεωρηθούν κατά 7-8 ποσοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ προς τα πάνω, όταν η Eurostat ανακοινώσει τη γνώμη της για επιβάρυνση του χρέους με τις δαπάνες των εγγυήσεων του «Ηρακλή».
Η δαπάνη του προϋπολογισμού για τη στήριξη των τιμολογίων ρεύματος, το 1 δισ. ευρώ, κατανέμεται μεταξύ νοικοκυριών κατά 700 εκατ. ευρώ και γενικής κυβέρνησης κατά 300 εκατ. ευρώ. Η δαπάνη για τα νοικοκυριά, σύμφωνα με πηγές του υπουργείου Οικονομικών, αντιστοιχεί περίπου στο 1/3 της φετινής, αλλά στην κυβέρνηση υποστηρίζουν ότι αυτό είναι ρεαλιστικό, αφού, όπως λένε, αφενός τα έσοδα του Ταμείου Ενεργειακής Μετάβασης το 2023 θα είναι περισσότερα, οπότε θα καλύψουν μεγαλύτερο μέρος της συνολικής δαπάνης στήριξης, και αφετέρου δεν θα υπάρχουν μέτρα όπως το power pass φέτος, οπότε η δαπάνη θα είναι μικρότερη. Η παραδοχή στην οποία βασίζεται ο προϋπολογισμός είναι για τιμή φυσικού αερίου 190 ευρώ κατά μέσον όρο το 2023.
Ενεργειακή κρίση, γεωπολιτική αστάθεια, ύφεση στην Ευρώπη και εκλογές συνθέτουν μια δύσκολη χρονιά.