Πολύ μαστίγιο και λίγο καρότο στη Σερβία για το Κόσοβο

Οι όροι της συμφωνίας που προτείνουν οι Δυτικοί και οι ελιγμοί του προέδρου Aλεξάνταρ Βούτσιτς

ΣΤΑΥΡΟΥ ΤΖΙΜΑ Την περασμένη εβδομάδα μετέβη στο Βελιγράδι πενταμελής αντιπροσωπεία Ευρωπαίων και Aμερικανών διπλωματών και παρουσίασε στον Σέρβο πρόεδρο Αλεξάνταρ Βούτσιτς σχέδιο με δέκα σημεία, επί των οποίων καλείται σε διάλογο με τους Αλβανούς για την εξομάλυνση των σχέσεων με το Κόσοβο. Ο ίδιος παραδέχθηκε ότι δεν του άφησαν κανένα περιθώριο απόρριψης. «Μου είπαν: “Θα αντιμετωπίσετε (σ.σ. αν δεν το δεχθείτε), πρώτον, τη διακοπή της διαδικασίας ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, δεύτερον, τη διακοπή και την απόσυρση των επενδύσεων και, τρίτον, θα ληφθούν ολοκληρωτικά μέτρα σε πολιτικό και οικονομικό επίπεδο που θα βλάψουν τη Σερβία”. Αυτό μου επαναλήφθηκε τρεις φορές κατά τη διάρκεια της συνομιλίας και κάθε φορά αντιδρούσα...» δήλωσε αμέσως μετά στους δημοσιογράφους.

Και ποια ήταν η απάντησή του στις ασφυκτικές πιέσεις; «Τους εξέφρασα την πρόθεσή μου να συμμετάσχω στον διάλογο επ' αυτού

του σχεδίου», είπε, ενώ ερωτηθείς για τα ανταλλάγματα που έλαβε, απάντησε πως «αυτή τη φορά έφεραν μόνο το μαστίγιο», προσθέτοντας ότι «τους ζήτησα και εγώ διάφορα πράγματα, υποστήριξη και βοήθεια από την Ευρωπαϊκή Ενωση κ.ά.».

Ο Σέρβος ηγέτης βρίσκεται με την πλάτη στον τοίχο. Οι Δυτικοί έθεσαν ενώπιόν του, ως μοναδική πλέον επιλογή, το γαλλογερμανικό σχέδιο, το οποίο εδράζεται στο λεγόμενο «μοντέλο των δύο Γερμανιών». Με βάση αυτό, το Βελιγράδι δεν θα αναγνωρίσει το Κόσοβο, ούτε όμως θα το εμποδίσει να ενταχθεί στον ΟΗΕ και σε άλλους διεθνείς οργανισμούς ως κρατική οντότητα στα σημερινά της σύνορα. Σε αντάλλαγμα, οι Σέρβοι του Κοσόβου θα λάβουν καθεστώς μιας διευρυμένης αυτονομίας υπό αυτοδιοικητική στέγη και βεβαίως το Βελιγράδι θα συνεχίσει να απολαμβάνει τη βοήθεια της Δύσης σε επενδύσεις και η ευρωπαϊκή του πορεία θα επιταχυνθεί. Οι εξελίξεις αναμένεται να προκαλέσουν ισχυρές αναταράξεις στους Σέρβους, που βλέπουν τους ηγέτες τους έτοιμους να προσυπογράψουν την απώλεια του «ιερού δισκοπότηρου» του έθνους τους.

Οταν ο Βούτσιτς, μετά τη συνάντηση με την ομάδα των ξένων διαπραγματευτών, θέλησε να ενημερώσει την ηγεσία του κόμματός του για την ανάγκη

συμβιβασμού, καθώς, όπως τους επισήμανε, «η διατήρηση μιας “παγωμένης” διένεξης αποτελεί τη χειρότερη επιλογή», δέχθηκε σφοδρές επικρίσεις που τον ανάγκασαν να αποχωρήσει από την αίθουσα, απειλώντας μάλιστα με παραίτηση. «Εάν κάποιος νομίζει ότι μπορεί να κυβερνήσει καλύτερα τη Σερβία, θα αποσυρθώ. Εάν κάποιος πιστεύει ότι είναι προτιμότερο να καταστραφεί οικονομικά η χώρα, τότε παραδίδω τη διακυβέρνηση σε όποιον είναι εξυπνότερος από εμένα», φέρεται να είπε προτού αποχωρήσει εκνευρισμένος. Θεατρινισμούς του είδους ο δημοφιλής Βούτσιτς τους συνηθίζει στα δύσκολα, όμως τώρα η ώρα της κρίσης πλησιάζει και θα πρέπει να ληφθούν ιστορικές για τους Σέρβους αποφάσεις. Ο Βούτσιτς αντιλαμβάνεται το δράμα που βιώνει ο ίδιος και η χώρα του. Αν απορρίψει τον συμβιβασμό στο Κόσοβο και επιμείνει να μη συμμετάσχει στις κυρώσεις απέναντι στη Ρωσία, η Σερβία, όπως του ξεκαθάρισαν και οι διπλωμάτες τους, θα τεθεί σε καραντίνα από Ευρωπαίους και Αμερικανούς που συντηρούν με επενδύσεις και προγράμματα την οικονομία της και το βιοτικό επίπεδο θα κινδυνεύσει με κατάρρευση. Ξέρει επίσης ότι από τον Πούτιν πλέον δεν έχει να περιμένει πολλά, ούτε στην οικονομία ούτε, κυρίως, στο Κόσοβο. Οι Ρώσοι έδιναν και εξακολουθούν να δίνουν στους Σέρβους φθηνό φυσικό αέριο, πετρέλαιο και

όπλα και τους βοηθούσαν γεωπολιτικά στον ΟΗΕ, όπου εμπόδιζαν με απειλή βέτο στο Συμβούλιο Ασφαλείας την αναγνώριση του Κοσόβου ως ανεξάρτητου κράτους. Τώρα, με την ουκρανική κρίση αλλάζουν όλα αυτά. Οι Σέρβοι θα έχουν τη δυνατότητα τροφοδοσίας δυτικού αερίου και πετρελαίου μέσω του νέου ενεργειακού χάρτη στη ΝΑ Ευρώπη που θα τους απεξαρτήσει σταδιακά από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα, ενώ στο θέμα του Κοσόβου ο Πούτιν εμφανίζεται πρόθυμος να τους «πουλήσει», ώστε να νομιμοποιήσει την απόσχιση των ουκρανικών εδαφών στο Ντονμπάς. Οι δηλώσεις του Ρώσου ηγέτη –κατά την τελευταία συνάντησή του με τον γ.γ. του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες–, που συσχέτισε το Κόσοβο με το Ντονμπάς, προκάλεσαν μεγάλη ανησυχία στο Βελιγράδι. «Η στάση της Ρωσίας, η οποία αναφέρεται συχνά στην περίπτωση του Κοσόβου όταν μιλάει για το δικαίωμα απόσχισης ορισμένων περιοχών της Ουκρανίας, δεν μας βοηθάει καθόλου», σχολίασε ο Σέρβος υπ. Εξωτερικών Ιβιτσα Ντάτσιτς.

Ολα δείχνουν ότι στα (Δυτικά) Βαλκάνια επίκειται «κάτι μεγάλο», όπως είχε υπαινιχθεί προ ημερών και ο Βούτσιτς, και κατά τα φαινόμενα αυτό θα αφορά ένα συμβιβασμό Σέρβων και Αλβανών στο Κόσοβο. Μόνο που μια τέτοια «γέννα» δεν μπορεί παρά να προκαλέσει σεισμό τόσο στον σερβικό όσο και (λιγότερο ίσως) στον αλβανικό εθνικισμό, που γαλουχήθηκαν χρόνια τώρα από τους ταγούς τους με το εθνικό ανυποχώρητο, καθώς και στη γεωπολιτική της περιοχής. Ηδη σχεδιάζονται οι πρώτες λιτανείες και διαδηλώσεις ακροδεξιών κομμάτων στο Βελιγράδι.

Εως τώρα ο Βούτσιτς για Ευρωπαίους και Αμερικανούς είναι ένας εθνικιστής ηγέτης, οπορτουνιστής και ερωτευμένος με τον Πούτιν. Η εικόνα του μπορεί να αλλάξει αν ρυθμίσει τα του Κοσόβου και απαγκιστρωθεί από τη ρωσική αγκαλιά. Κάπως έτσι δεν είχε γίνει και με τον Μιλόσεβιτς; Μέχρι το Ντέιτον ήταν ο «χασάπης των Βαλκανίων». Με το που υπέγραψε τη συμφωνία έγινε ο «ηγέτης της ειρήνης» στα Βαλκάνια. Και μετά πήγε φυλακή.

Οι Δυτικοί έθεσαν στον Σέρβο πρόεδρο ως μονόδρομο το γαλλογερμανικό σχέδιο, το οποίο εδράζεται στο λεγόμενο «μοντέλο των δύο Γερμανιών».