Πιάνω στα χέρια μου τον κόπο αρχαίων μαστόρων

Το Εργαστήριο Δομικών Υλικών του ΑΠΘ εντοπίζει όλες τις αλλαγές και τις φθορές, διαθέτοντας εξειδικευμένο εξοπλισμό. Φοιτητές και φοιτήτριες δραστηριοποιούνται σχεδόν σε κάθε στάδιο αυτής της μελέτης. Κάθε κίνησή τους, από τον προσδιορισμό του χρώματος ενός θραύσματος μνημείου μέχρι την επεξεργασία του στο χημείο, είναι αργή και προσεκτική, αποπνέοντας τον σεβασμό με τον οποίο χειρίζονται αυτά τα μοναδικά κομμάτια που έχουν στα χέρια τους. «Είμαστε ενθουσιασμένοι. Εγώ ασχολούμαι 30 χρόνια με αυτή τη μελέτη και πιάνω στα χέρια μου υλικά που έχουν φτιαχτεί από μάστορες, τεχνίτες, συντηρητές ανά τους αιώνες. Και είναι συγκλονιστικό κάθε φορά, γιατί κάθε φορά μαθαίνεις κάτι διαφορετικό», τονίζει η διευθύντρια του εργαστηρίου.

Στο εργαστήριο φτάνει πρώτα ένα δείγμα από ένα μνημείο ή ένα κτίριο, το οποίο λαμβάνεται με τη βοήθεια αρχαιολόγων και συντηρητών. Μετά την εξέταση στο μικροσκόπιο, οι ερευνητές σπάνε σε μια επίπονη διαδικασία

το δείγμα σε ένα γουδί και το μετατρέπουν σε κόκκους, το μέγεθος των οποίων μετράνε. Επειτα, η «πούδρα» η οποία απομένει οδηγείται στο χημείο, όπου μέσα από μια σειρά διαδικασιών

γίνεται η ανάλυσή της. Το αποτέλεσμα που εξάγεται καταγράφεται στην καρτέλα του κάθε μνημείου.

Η καταγραφή βοηθάει ώστε να προλάβουν οι ερευνητές να

επέμβουν εάν χρειαστεί, όταν η φθορά ή η βλάβη είναι μικρή, για να μην προκληθούν μετά, στην περίπτωση ενός σεισμού ή ενός έντονου καιρικού φαινομένου, μεγαλύτερα προβλήματα,

των οποίων η αποκατάσταση θα είναι πιο δαπανηρή. Με στόχο ακριβώς αυτό, το εργαστήριο συνεργάζεται με διάφορες εφορείες αρχαιοτήτων ανά τη χώρα.

Η Ειρήνη Τσαρδάκα, υποψήφια διδάκτωρ στο Τμήμα Πολιτικών Μηχανικών, έχει περάσει από κάθε στάδιο της παραπάνω διαδικασίας και πλέον έχει επικεντρωθεί στο χημείο, όπου κάνει αναλύσεις. Για να πάει στο εργαστήριο, περνάει κάθε μέρα από τα Κάστρα. «Αυτό που βλέπω, για εμένα δεν είναι νεκρό. Τα δομικά υλικά των μνημείων είναι ζωντανά. Είναι σαν να έχεις πέντε παιδιά και τα δύο να είναι πιο ευαίσθητα και να χρειάζονται περισσότερη φροντίδα», εξηγεί. Η κ. Τσαρδάκα εκτελεί κάθε φορά με προσοχή και συνέπεια τη χημική ανάλυση, ώστε να ξέρει με ακρίβεια τι υλικό χρησιμοποίησαν εκείνοι

που τα έχτισαν. Η μελέτη αυτή βοηθάει, όπως λέει, στο να δώσει στα «ευαίσθητα παιδιά» ένα κατάλληλο αδελφάκι: ένα συμβατό υλικό αποκατάστασης δηλαδή, που θα επιτρέψει στα μνημεία που επλήγησαν να συνεχίζουν να ζουν. Αυτή αποτελεί και μία από τις πιο δημιουργικές διαδικασίες που αναλαμβάνουν οι επιστήμονες του εργαστηρίου.

«Σε κάθε μνημείο, κάποιος έβαλε εκεί μια μαστοριά, μια τέχνη και έχει φτάσει μετά τόσους αιώνες σε εσένα, και τώρα καλείσαι εσύ να κάνεις κάτι αντίστοιχο. Η ευθύνη είναι τεράστια. Είμαστε επιφορτισμένοι να δώσουμε στις επόμενες γενιές αυτό που εισπράξαμε και ίσως να συνεχίσουμε μια ιστορία εκπληκτική: την κατασκευαστική τεχνολογία της Ελλάδας», καταλήγει η κ. Στεφανίδου.

«Είμαστε επιφορτισμένοι να συνεχίσουμε μια ιστορία εκπληκτική: την κατασκευαστική τεχνολογία της Ελλάδας».

Η μεταπτυχιακή φοιτήτρια Κωνσταντίνα Σουγιουλτζή χρησιμοποιεί το χρωματόμετρο για τον προσδιορισμό του χρώματος του μνημείου που μελετάει.