Ο κανόνας του 5% και τα άλλα φίλτρα αξιολόγησης

«Σε ΑΕΙ του εξωτερικού, αποτυχία σε εξετάσεις μεγαλύτερη ενός ποσοστού, για παράδειγμα του 5%, προκαλεί πονοκέφαλο στο ίδρυμα και στους διδάσκοντες, που πρέπει να αιτιολογήσουν στα αρμόδια όργανα το τι έφταιξε. Για παράδειγμα, στις εξετάσεις μπήκαν θέματα που δεν είχαν διδαχθεί επαρκώς, υπάρχει έλλειψη μεταδοτικότητας και επικοινωνίας του διδάσκοντος κ.λπ. Αυτές οι πληροφορίες αντλούνται από τις κρίσεις των φοιτητών που αξιολογούν τους διδάσκοντες και εμμέσως χρησιμοποιούνται ως μοχλός για τη βελτίωση της ποιότητας της εκπαίδευσης. Παράλληλα, ο διδάσκων πρωτίστως αναζητεί τα αίτια στον τρόπο και το είδος της διδασκαλίας του, τις απαιτήσεις του μαθήματος, το επίπεδο της μαθησιακής ικανότητας του ακροατηρίου του και προσαρμόζει ανάλογα τη βαθμολογία. Για παράδειγμα, γίνεται κατανομή της βαθμολογίας με βάση τον μεγαλύτερο και τον μικρότερο βαθμό», παρατηρεί στην «Κ» ο Γεώργιος-Ιωάννης Νυχάς, μέλος της Εθνικής Αρχής Ανώτατης Εκπαίδευσης. Αντίθετα, στην Ελλάδα το θέμα των μαθημάτων με υψηλά ποσοστά αποτυχίας μοιάζει σαν να μην υπάρχει, τουλάχιστον δεν καταγράφεται στις εκθέσεις πιστοποίησης των σχολών των ΑΕΙ. Σε αυτό συμβάλλει το γεγονός ότι δεν υπάρχουν αναφορές φοιτητών που να διαμαρτύρονται για το υψηλό ποσοστό αποτυχίας ή επειδή οι ίδιοι έχουν κοπεί πολλές φορές στο ίδιο μάθημα.

«Στο εξωτερικό οι φοιτητές απαιτούν εξηγήσεις και πλήρη αιτιολόγηση της αποτυχίας τους, μέσω θεσμικών διαδικασιών που καταγράφονται και ερευνώνται. Οι αξιολογήσεις των φοιτητών λαμβάνονται σοβαρά υπόψη, σε αντίθεση με τα πανεπιστημιακά τμήματα στη χώρα μας, όπου οι κρίσεις - αξιολογήσεις των φοιτητών δεν λαμβάνονται σχεδόν καθόλου υπόψη», λέει ο κ. Νυχάς. Στην Ελλάδα βέβαια οι φοιτητικοί σύλλογοι και παρατάξεις είθισται να αναλαμβάνουν να παραπονεθούν –συχνά με... τσαμπουκά– στους διδάσκοντες για τη μεγάλη αποτυχία στις εξετάσεις του μαθήματός τους.

«Στην Ελλάδα ελάχιστα τμήματα διερευνούν οργανωμένα και συστηματικά την αποτυχία σε κάποιο μάθημα. Στα περισσότερα το θέμα δικαιολογείται από την ακαδημαϊκή ελευθερία του διδάσκοντος»,

τονίζει μιλώντας στην «Κ» για το θέμα ο πρόεδρος της ΕΘΑΑΕ Περικλής Μήτκας. «Ακόμη θυμάμαι ονόματα καθηγητών, τα μαθήματα των οποίων θεωρούνταν πολύ δύσκολα. Βέβαια, υπάρχουν δικλίδες αξιολόγησης, αλλά κανείς δεν μπορεί να υποχρεώσει κάποιον πανεπιστημιακό να κάνει κάτι», δήλωσε στην «Κ» η Συνήγορος του Φοιτητή στο ΑΠΘ, καθηγήτρια Νομικής Θεοφανώ Παπαζήση.

Ενδιάμεσες εξετάσεις

Ο κ. Μήτκας προσθέτει ότι «η αποτυχία των φοιτητών αυξάνεται όταν ο βαθμός κρίνεται μόνο από την εξέταση στο τέλος του εξαμήνου. Ουσιαστικά όλοι συμφωνούν πως αποδοτικότερος τρόπος για την αξιολόγηση ενός φοιτητή είναι να γίνονται ενδιάμεσες εξετάσεις κατά τη διάρκεια του εξαμήνου και να συντάσσει εργασίες. Αυτά βοηθούν τους φοιτητές που συνήθως –ιδίως μάλιστα όταν η

παρακολούθηση του μαθήματος δεν είναι υποχρεωτική– μελετούν το μάθημα λίγες μέρες πριν εξετασθούν σε αυτό». Κάτι τέτοιο πάντως απαιτεί επιπλέον βοηθητικό, διδακτικό προσωπικό. Σε ακραίες περιπτώσεις, όπως εξηγεί ο πρύτανης του ΕΜΠ Ανδρέας Μπουντουβής, «μια σχολή μπορεί να αναθέσει σε κάποιον άλλον –ή και σε κάποιον άλλον– διδάσκοντα τη διδασκαλία ενός συγκεκριμένου μαθήματος για να διαπιστωθεί αν θα προκύψει κάποια διαφοροποίηση στα ποσοστά αποτυχίας. Για παράδειγμα, το δεύτερο μπορεί να γίνει στο πλαίσιο διδασκαλίας σε παράλληλα τμήματα με διαφορετικό διδάσκοντα το καθένα, κάτι που είναι έτσι κι αλλιώς χρήσιμο σε περιπτώσεις βασικών μαθημάτων με μεγάλα ακροατήρια. Αν και αυτό μπορεί να θεωρηθεί υποτιμητικό για έναν διδάσκοντα, εντούτοις οι πανεπιστημιακοί θα πρέπει να έχουν τη

δυνατότητα να διδάσκουν γκάμα μαθημάτων του προπτυχιακού προγράμματος σπουδών και όχι μόνο 1-2 συγκεκριμένα για όλη τους την ακαδημαϊκή ζωή, όταν μάλιστα ο αριθμός των μελών ΔΕΠ βαίνει σταθερά μειούμενος. Το “rotation” στη διδασκαλία είναι καθιερωμένη πρακτική στα καλά πανεπιστήμια του κόσμου».

Ο νόμος πάντως δίνει τη δυνατότητα σε κάποιον φοιτητή που έχει αποτύχει πάνω από 3 φορές σε ένα μάθημα να ζητήσει να εξεταστεί από επιτροπή άλλων καθηγητών, πλην του διδάσκοντος. «Εξ όσων γνωρίζω, σπανιότατα η επιτροπή διαφοροποιήθηκε αισθητά από τον προηγούμενο διδάσκοντα», παρατηρεί ο κ. Μπουντουβής. Αλλωστε, καθώς ο φοιτητής μπορεί να εξεταστεί στο μάθημα όσες φορές θέλει, γιατί να τολμήσει να «τα βάλει» με τον καθηγητή; Κάποια στιγμή, θα γυρίσει ο τροχός...