Το θαυμαστό μέτωπο του Μεσοπολέμου στην οδό Ασκληπιού
Στη βαθιά Αθήνα, εκεί όπου εκβάλλουν νοεροί παραπόταμοι μνήμης και βιωμάτων, νιώθει κανείς τους κύκλους του χρόνου. Εχω περπατήσει κατά μήκος της οδού Σόλωνος από το Κολωνάκι προς τα Εξάρχεια και έχω σταθεί μετά τη Σίνα να μελετήσω με το βλέμμα τις παλιωμένες προσόψεις των πολυκατοικιών.
Τη γαλάζια ναυαρχίδα, γωνία με Μασσαλίας, πιο κάτω την πολυκατοικία που σχεδίασε ο Ισαάκ Σαπόρτα πάνω στη Σόλωνος και ακόμη πιο κάτω, έως τη στροφή της Ασκληπιού, οι μνήμες σχηματίζουν ένα παλίμψηστο ανθρώπων, σπιτιών, ιατρείων, μαγαζιών, βιβλίων. Από κοντά εισβάλλουν θραυσματικές αισθήσεις από υφάσματα ρούχων, χροιές φωνών, σκιές φίλων. Αυτός ο
περίπατος, μέσα στην τόσο κεντρική Αθήνα, έχει λάβει αθέλητα ένα χαρακτήρα προσκυνήματος. Και το προσκύνημα αυτό γίνεται βουβά, χωρίς δράμα, χωρίς αλλαγή ρυθμού. Το εκκλησάκι των Αγίων Αναργύρων στη Σόλωνος κρύβει πολύτιμες αγιογραφίες, οι βάσεις με τις λεηλατημένες προτομές λογοτεχνών μοιάζουν με φάρσα, η πλάτη του Πνευματικού Κέντρου μάς θυμίζει ότι από εδώ άρχιζε η Νεάπολη, ήδη στον 19ο αιώνα.
Αλλά, έως την Ασκληπιού, τα πνευμόνια έχουν γεμίσει Αθήνα. Στέκομαι στη γωνία με τη Σόλωνος και κοιτάω προς τα πάνω να νιώσω την πυκνότητα του αστικού αποθέματος. Στη σειρά, στέκονται σε παράταξη οι πολυκατοικίες του Μεσοπολέμου.
Σόλωνος και Ασκληπιού, η πολυκατοικία με την ημικυκλική απόληξη είναι του 1937, όπως και η αμέσως επόμενη στον αριθμό 17. Στον αριθμό 19, η ωραιότερη πολυκατοικία της περιοχής. Η πολυκατοικία που είχε σχεδιάσει ο αρχιτέκτων Κωνσταντίνος Κυριακίδης (1881-1942), γνωστός και από τις αρ νουβό πολυκατοικίες που είχε σχεδιάσει στη γενέθλια Κωνσταντινούπολη.
Η πολυκατοικία της Ασκληπιού 19, χτισμένη το 1934, συνομιλεί με την επίσης έξοχη πολυκατοικία του Κυριακίδη στο Κολωνάκι (Υψηλάντου και Πλουτάρχου). Μας δείχνει το επίπεδο του αστικού πολιτισμού σε κάποια σημεία της Αθήνας στα χρόνια του Μεσοπολέμου, αλλά, χωρίς αμφιβολία, στη Νεάπολη
(και όχι μόνο στο Κολωνάκι) όπως και στα Εξάρχεια, οι παλιές πολυκατοικίες είναι μάρτυρες αστικού πολιτισμού, με βάθος και ποιότητες. Το 19 της Ασκληπιού θα έπρεπε να κηρυχθεί νεότερο μνημείο και να βρεθούν πόροι για την αποκατάσταση της πρόσοψης που είναι σε πολύ κακή κατάσταση.
Παρά ταύτα, αν σταθεί κανείς με την πλάτη στην επίσης καλή, μεσοπολεμική πολυκατοικία της Ασκληπιού 6, θα δει το ιδιαίτερο στυλιστικό λεξιλόγιο του Κωνσταντίνου Κυριακίδη, το διακριτό αισθητικό του σύμπαν (ο ίδιος είχε σχεδιάσει το κτίριο με τον τρούλο, Πανεπιστημίου και Κοραή, που καθαιρέθηκε περί το 1934 για να γίνει το Λογιστήριο του Κράτους). Μια Αθήνα ξεχασμένη, αλλά, παραδόξως, παρούσα και ενεργή, αν σταθεί κανείς απέναντί της με ανοικτό μυαλό.
Εκεί γύρω, Ασκληπιού, Σκουφά, Γριβαίων, Μασσαλίας, Καπλανών, Σίνα, Σταθά, Μαντζάρου, ένας κόσμος πυκνός, αειφόρος, κατά τόπους ταριχευμένος, κατά τόπους ζωντανεμένος, διαρκώς αναβλύζων. Η σκιά και η αύρα των παλιών πολυκατοικιών είναι ένα διαρκές πειστήριο για τη βαθιά αστική κουλτούρα της Νεάπολης. Αλλά και μια υπενθύμιση για το πόσο πολλά αμελήσαμε και αφήσαμε στη φθορά του χρόνου. Αν ξαναπερπατήσει κανείς στους δρόμους αυτούς με γνώμονα να συνθέσει και πάλι έναν αστικό χάρτη, θα βρεθεί προ εκπλήξεως. Τέτοιος είναι ο πλούτος. Το μέτωπο της οδού Ασκληπιού μένει ως κορωνίδα.