Μας αφορά το πακέτο Μπάιντεν;
Η αμερικανική οικονομία ζεσταίνεται για μια νέα κούρσα φέτος, με κινητήρα τις επενδύσεις στη βιομηχανία και καύσιμο το πακέτο Μπάιντεν «για τη μείωση του πληθωρισμού» – στα αλήθεια, για τον πράσινο εκσυγχρονισμό και την ενδυνάμωση της παραγωγικής βάσης της αμερικανικής οικονομίας. Με κρατικές ενισχύσεις (κυρίως εκπτώσεις φόρου) 737 δισ. δολ. σε βάθος 10ετίας, εκ των οποίων τα 369 δισ. δολ. προορίζονται για προστασία του περιβάλλοντος και ενέργεια, οι ΗΠΑ διεκδικούν να βγουν μπροστά στον ανταγωνισμό με την Κίνα.
Το σχέδιο είναι φιλόδοξο, υπολογίζεται ότι θα προσελκύσει ιδιωτικές επενδύσεις αρκετών τρισ. δολ. και με τη μαζική επιδότηση των νοικοκυριών θα πυροδοτήσει την αγορά πράσινων συσκευών που θα έχουν παραχθεί στις ΗΠΑ. Η αμερικανική οικονομία, έχοντας πολύ φθηνότερη ενέργεια και άφθονες κρατικές ενισχύσεις, γίνεται μαγνήτης για κεφάλαια από όλο τον κόσμο, πρώτα πρώτα από την Ευρωπαϊκή Ενωση. Η γερμανική BMW θα επενδύσει 2 δισ. δολ., η νορβηγική Freyr 1,7 δισ., η ιταλική Enel, πάνω από 20 μεγάλες πράσινες επενδύσεις έχουν ανακοινωθεί το τελευταίο 6μηνο. Η πρώτη αντίδραση της Ευρώπης ήταν συντηρητική και παραπονιάρικη: Στρεβλώνετε τον ανταγωνισμό εις βάρος μας. Μετά, σκέφτηκε ότι η ζωή αλλάζει δίχως να κοιτάζει τη δική της μελαγχολία.
Και μπροστά στην απειλή (όχι να πέσει σε απλή ύφεση, αλλά) να κατερειπωθεί η βιομηχανική βάση και να περιπέσει σε ιστορικό μαρασμό η οικονομία της, άρχισε να αναζητά τρόπους αντίδρασης. Την ιδέα μιας πανευρωπαϊκής πρωτοβουλίας με δύο σκέλη, τη διευκόλυνση
των κρατικών ενισχύσεων και τη δημιουργία ενός κοινού Ταμείου με δικούς του πόρους, εν αρχή διατύπωσε ο Γάλλος πρόεδρος Μακρόν. Ακολούθησε ο καγκελάριος Σολτς, την ασπάστηκε η Φον ντερ Λάιεν, πρόθυμα ακολούθησε η επίτροπος Βεστάγκερ και πρότεινε αλλαγές στο πλαίσιο των κρατικών ενισχύσεων ώστε να μπορούν οι κυβερνήσεις να τις δίνουν ταχύτερα και ευκολότερα – όπως οι ΗΠΑ. Αλλά η Ε.Ε. δεν είναι ένα κράτος, και αυτό δεν είναι απλό ούτε τόσο αθώο.
Το καθεστώς των κρατικών ενισχύσεων στην Ε.E. χαλάρωσε πρώτη φορά το 2020, στην περίοδο της πανδημίας. Ως αποτέλεσμα, οι χώρες που διέθεταν δημοσιονομικά περιθώρια ενίσχυσαν κεφαλαιακά τις επιχειρήσεις τους με ζεστό χρήμα, δυναμώνοντάς τες έναντι των ανταγωνιστών τους από τις άλλες, φτωχότερες χώρες. Αυτή η εμπειρία ξύπνησε φόβους. Είναι σημαντικό να αποκατασταθούν οι κανόνες για τις κρατικές ενισχύσεις, όσο αυτό καθυστερεί τόσο δυσκολότερο γίνεται – παρενέβη ο Μ. Μόντι, πρώην υπεύθυνος για τον ανταγωνισμό. Και δεν έχει νόημα να κυνηγάμε τις επιχειρήσεις για να μην παραβιάζουν τον ανταγωνισμό – κατέληξε– αν συμφωνήσουμε να τον παραβιάζουν τα κράτη.
Πόσο μας αφορούν όλα αυτά; Πολύ, πάρα πολύ. Οι ελληνικές επιχειρήσεις δεν είχαν
τη στήριξη που ευνόησε τους ανταγωνιστές τους από τις ισχυρές ευρωπαϊκές χώρες, από την πανδημία και μετά. Επιπλέον, έχουν ένα μεγάλο μειονέκτημα έναντι των άλλων ευρωπαϊκών: τη συγκριτικά πολύ ακριβότερη ενέργεια. Η Ελλάδα έχει συμφέρον να μπουν κάποια φίλτρα, ώστε (α) η διευκόλυνση των κρατικών ενισχύσεων να μην καταλήγει σε άγρια νόθευση του ανταγωνισμού εις βάρος μας και (β) να δημιουργηθεί ένα ευρωπαϊκό Ταμείο με κοινούς, νέους πόρους για την ενίσχυση και των ισχυρών και των λιγότερο ισχυρών χωρών. Γι' αυτό, μια σοβαρή ελληνική κυβέρνηση θα έπαιρνε πρωτοβουλίες – πριν όλα αποφασιστούν χωρίς εμάς. Κάποια πρωτοβουλία θα έπαιρνε και μια σοβαρή αντιπολίτευση.
Οι ελληνικές επιχειρήσεις έχουν πανάκριβη ενέργεια, δεν έχουν τη στήριξη που απολαμβάνουν οι ανταγωνιστές τους.