Η γυναίκα που έφερε τη γιόγκα στην Ελλάδα
Η Σουάμι Σ. Σαρασουάτι στην «Κ»
Το πρώτο πράγμα που προσέχει κανείς στη Σουάμι Σιβαμούρτι Σαρασουάτι είναι τα μάτια της. Κατά τη διάρκεια της συνέντευξης, εκτός από στιγμές που πίνει το τσάι της, είναι σχεδόν ακίνητη, αποπνέοντας μια διαρκή κατάσταση γαλήνης. Τα καταγάλανα, διαπεραστικά της μάτια όμως είναι γεμάτα ένταση. Αυτή είναι η γυναίκα που, πριν από 45 χρόνια, έφερε τη γιόγκα στην Ελλάδα. Η Σουάμι Σιβαμούρτι Σαρασουάτι γεννήθηκε στην Αυστραλία, και, παρόλο που φαινομενικά δεν είχε καμία σχέση με την Ελλάδα, η χώρα και ο αρχαιοελληνικός πολιτισμός την είλκυαν από όταν ήταν παιδί. «Μεγαλώνοντας είχα πάντα πάθος με την Ελλάδα», λέει η ίδια στην «Κ». Ξεκίνησε να κάνει γιόγκα στην Αυστραλία, και το 1975 πήγε στην Ινδία, όπου μαθήτευσε με τον διάσημο Ινδό γκουρού Παραμαχάμσα Σατυανάντα, ο οποίος, γνωρίζοντας την αγάπη της για την Ελλάδα, την προέτρεψε να έρθει εδώ. «Δες αν οι Ελληνες ενδιαφέρονται για τη γιόγκα, και προετοιμάσου για τα πάντα – ομιλίες, συνεντεύξεις, κατασκηνώσεις γιόγκα», της είπε. Πρώτη της στάση η Καλαμάτα το 1978.
Στη Μάνη
«Νομίζω πως η Καλαμάτα με διάλεξε», δηλώνει, τονίζοντας ότι η Πελοπόννησος εν γένει έχει ιδιαίτερη ενέργεια – «την πρώτη φορά που πήγα στη Μάνη, ένιωσα σαν να είμαι στο σπίτι μου», εξομολογείται. Στην Καλαμάτα γνώρισε ανθρώπους που υποστήριξαν τη γιόγκα και τη βοήθησαν να ανοίξει το πρώτο κέντρο της. Στην αρχή, υπήρχαν δυσκολίες. Εκείνη δεν μιλούσε ελληνικά –«μια γυναίκα από την Αλεξάνδρεια μετέφραζε όλα τα μαθήματα, και εγώ τα διάβαζα», θυμάται– και η κοινωνία των late '70s τονίζει ότι ήταν πολύ συντηρητική. «Επρεπε να διαχωρίζω τους άνδρες από τις γυναίκες», λέει, ενώ έδινε ιδιαίτερα μαθήματα γιατί ορισμένοι δεν ήθελαν να μαθευτεί ότι έκαναν γιόγκα. Η επιρροή της εκκλησίας ήταν πολύ μεγάλη «και ήταν ενάντια σε αυτά που δίδασκα», τονίζει η Σουάμι.
Δύο χρόνια αργότερα, πήγε στην Αθήνα – όπου άνοιξε το πρώτο άσραμ της Ευρώπης στην Παιανία, το οποίο λειτουργεί ακόμα, μαθαίνοντας αργότερα ότι σε εκείνο το σημείο λέγεται ότι τελούνταν διονυσιακά μυστήρια. Ακολούθησε η Θεσσαλονίκη, όπου διατηρεί κέντρο από το 1981 μέχρι σήμερα. «Βρήκα τους ανθρώπους της Θεσσαλονίκης πολύ ζεστούς και δεκτικούς – έτσι είναι ακόμα», σημειώνει και εξηγεί ότι εκτός από γιόγκα, εδώ και περίπου 10 χρόνια, άνθρωποι που πηγαίνουν στο κέντρο της έχουν δημιουργήσει μια ομάδα εθελοντών και μαγειρεύουν κάθε Κυριακή για αστέγους, μεταξύ άλλων ενεργειών. Το εθελοντικό έργο όμως δεν εξαντλείται μόνο στη Θεσσαλονίκη. Γύρω από τη Σουάμι, έχουν δημιουργηθεί ομάδες γυναικών σε διαφορετικές πόλεις της Ελλάδας, οι οποίες, πέραν της γιόγκα, πράττουν εθελοντικό έργο, βοηθώντας ανθρώπους σε ιδρύματα, κακοποιημένες γυναίκες ή παιδιά.
«Οταν ο Παραμαχάμσα Σατυανάντα με παρότρυνε να έρθω στην Ελλάδα, είπε “όλα θα γίνουν για το καλό σου, δεν θα υπάρξει τίποτα αρνητικό” – το οποίο θεώρησα πως ήταν μια ασυνήθιστη δήλωση, η οποία όμως με βοήθησε στις δυσκολίες», θυμάται. «Μου είπε επίσης να περιβάλλω τον εαυτό μου με γυναίκες – πίστευε πολύ στις γυναίκες και στη δύναμή τους», τονίζει η Σουάμι. «Πίστευε πως θα πρέπει να σπουδάζουν, να μαθαίνουν για τον κόσμο, να μαθαίνουν πώς να διαχειρίζονται καταστάσεις», λέει για τον δάσκαλό της.
100 χρόνια
Φέτος, καθώς ολοκληρώνονται 100 χρόνια από τη γέννηση του Παραμαχάμσα Σατυανάντα, το πρόγραμμα του κέντρου αφιερώνεται στα διδάγματα της ζωής του, λέει στην «Κ» η Σουάμι, τα οποία δεν αφορούσαν μόνο στη γιόγκα, αλλά και στην κοινωνική προσφορά, στη ζωή γενικότερα. Στο πλαίσιο των εορτασμών, η Σουάμι δίνει τρεις διαδικτυακές συνεδρίες με τίτλο «Γιογκικά Εργαλεία για την Απόλυτη Υγεία». «Δίνουμε έμφαση στην υγεία γιατί μετά την πανδημία είναι κάτι στο οποίο όλοι θα πρέπει να εστιάσουμε – στην ψυχική, σωματική, και συναισθηματική υγεία», λέει η Σουάμι. «Σύμφωνα με τη γιόγκα, η ασθένεια προκύπτει από το μυαλό», αναφέρει, «και η γιόγκα δουλεύει με το μυαλό, βοηθάει στο να μειώσει το στρες, την ένταση, το άγχος». Πάνω από όλα, το βασικό μάθημα της γιόγκα, τονίζει, έχει να κάνει με το πώς μπορεί κάποιος να διαχειριστεί το μυαλό του, πώς να μετατρέπει τα αρνητικά συναισθήματα σε θετικά.
«Η γιόγκα δουλεύει σε τρία πεδία – στη διατήρηση της υγείας, στη γαλήνευση του μυαλού, και στην επαγρύπνηση του ανενεργού δυναμικού. Ολοι έχουμε δυνατότητες που δεν χρησιμοποιούμε, και υπάρχουν τεχνικές που βοηθούν στην επαγρύπνηση των τσάκρα, για να έχουμε μεγαλύτερη επίγνωση, να είμαστε πιο ικανοί να αντιληφθούμε τα πράγματα όπως είναι πραγματικά και όχι όπως φαίνονται», δηλώνει.
Η γιόγκα, τονίζει, είναι μια φιλοσοφία ζωής – πώς να ζεις καλά, πώς να μάθεις τον εαυτό σου και τους άλλους, πώς να μπορείς να διαχειρίζεσαι διαφορετικές καταστάσεις, να έχεις μια επιτυχημένη ζωή, και όχι μόνο σε πνευματικό αλλά και σε υλικό επίπεδο. «Διδάσκει τρόπους, δίνει έμφαση στις ανθρώπινες αξίες, στο να χτίζει κανείς χαρακτήρα, σεβασμό προς το σώμα μας και προς τους άλλους», λέει η Σουάμι. Είναι μια θρησκεία αυτό που περιγράφει;
«Οχι δεν έχει καμία σχέση με τη θρησκεία – μπορείς να κάνεις γιόγκα και να ανήκεις σε οποιαδήποτε θρησκεία, ή σε καμία, δεν κάνει καμία διαφορά», λέει η Σουάμι, τονίζοντας πως δεν παίζει ρόλο ούτε η ηλικία, ο σωματότυπος, τα κιλά, ή ο τρόπος ζωής. «Δεν πρέπει να αλλάξεις τίποτα, απλά ξεκινάς γιόγκα και μετά το σώμα σου έλκει διαφορετικά πράγματα», αναφέρει.
Η ίδια πιστεύει πως οι γιόγκι και οι αρχαίοι Ελληνες δίδασκαν ακριβώς τα ίδια πράγματα. «Οι αρχαίοι Ελληνες έλεγαν “γνώθι σαυτόν” – αυτό είναι το θέμα της γιόγκα, το να μάθεις τον εαυτό σου πέρα από το σώμα, το μυαλό και τις αισθήσεις», τονίζει. Η συμβουλή της στον κόσμο είναι να ξεκινήσει γιόγκα. «Θα καταλάβετε πως υπάρχει κάτι ακόμα να μάθεις, κάτι ακόμα να δώσεις, και τίποτα να χάσεις», σημειώνει.
Τα τελευταία 45 χρόνια που βρίσκεται στην Ελλάδα, η διδασκαλία της έχει παραμείνει ίδια, αλλά θεωρεί πως οι άνθρωποι έχουν αλλάξει. «Οταν πρωτοήρθα, βρήκα τους ανθρώπους πολύ αθώους – δεν τους βρίσκω αθώους τώρα», αναφέρει. «Η Ελλάδα έγινε εύπορη κάποια στιγμή, ίσως τότε χάθηκε η αθωότητα».
Την πρώτη φορά που πήγα στη Μάνη, ένιωσα σαν να είμαι στο σπίτι μου. Παρ' όλα αυτά, υπήρχαν δυσκολίες στην αρχή. Επρεπε να διαχωρίζω τους άνδρες από τις γυναίκες.
«Το δουλεύω ακόμα»
Οσον αφορά τον βασικό στόχο της γιόγκα, στη διαχείριση του μυαλού, των σκέψεων και των συναισθημάτων, εξηγεί πως είναι κάτι που θέλει δουλειά, εξάσκηση και υπομονή. Η ίδια πιστεύει ότι το έχει καταφέρει; «Το δουλεύω ακόμα», απαντάει γελώντας. «Αυτό που είπε ο Σωκράτης και ήταν πολύ σοφότερος από όλους μας, είναι αλήθεια – στην πραγματικότητα, δεν ξέρεις τίποτα», λέει η Σουάμι. «Εχει τόσα να μάθει κανείς», συμπληρώνει, «η ζωή είναι μια συνεχής εμπειρία εκμάθησης».