Το ανάκτορο στον λόφο
Η Μαρία Βλαζάκη μιλάει για τα πρόσφατα ανασκαφικά ευρήματα στα Χανιά
ΝΙΚΟΛΑ ΖΩΗ Μια πρώτη ένδειξη, ήδη από τη δεκαετία του 1980, ήταν το «Σφράγισμα του Δεσπότη»: χρονολογείται τον 15ο αιώνα π.Χ. και απεικονίζει ένα εντυπωσιακό, χτισμένο σε παραθαλάσσιο λόφο οικοδόμημα, πάνω στο οποίο στέκεται ένας αγέρωχος σκηπτροφόρος άνδρας. Επειτα, ήρθαν στο φως τα κατάλοιπα μιας μεγάλης θυσίας, που εκτός από πλήθος ζώων, περιλάμβανε την ανθρωποθυσία μιας νέας γυναίκας και έγινε μετά τον μεγάλο σεισμό του 13ου αιώνα, προκειμένου να κατευναστούν οι θεοί.
Πλέον, με τα ευρήματα της πρόσφατης ανασκαφής που διεξήγαγε τον Οκτώβριο και τον Νοέμβριο η Εφορεία Αρχαιοτήτων Χανίων στον λόφο Καστέλλι στην Παλιά Πόλη, ισχυροποιείται η πεποίθηση ότι εκεί βρισκόταν το ανακτορικό κέντρο, αλλά και τμήμα του ίδιου του ανακτόρου που δέσποζε στα Χανιά του 14ου και 13ου αιώνα π.Χ. και στην αρχαία Κυδωνία των μινωικών και κρητομυκηναϊκών χρόνων: η μεγάλη,
Μεταξύ των δύο κιονοστοιχιών της αίθουσας του ανακτόρου φαίνεται πως υπήρχε και ένα ξύλινο έπιπλο, που ήταν τοποθετημένο σε λίθινη πλάκα.
υπόστυλη αίθουσα που έχει εντοπιστεί, παραπέμπει σε δημόσιο χώρο διοικητικού ή θρησκευτικού χαρακτήρα.
Κιονοστοιχίες
«Βρήκαμε περισσότερες βάσεις ξύλινων κιόνων, που δείχνουν ότι η αίθουσα χωριζόταν από δύο κιονοστοιχίες σε τρία κλίτη και είχε έκταση τουλάχιστον 200 τετραγωνικά μέτρα», λέει η Μαρία Ανδρεαδάκη-Βλαζάκη, διευθύντρια των συστηματικών ανασκαφών στο Καστέλλι και επίτιμη γενική διευθύντρια αρχαιοτήτων και πολιτιστικής κληρονομιάς. «Η αίθουσα», συνεχίζει, «δεν μπορεί να ανήκε σε μια απλή κατοικία, αλλά πιθανότατα σε χώρο συγκέντρωσης πλήθους, ο οποίος ήταν διοικητικό ή θρησκευτικό τμήμα του ανακτόρου που ξέρουμε ότι πρέπει να υπήρχε πάνω
στον λόφο».
Μεταξύ των δύο κιονοστοιχιών της αίθουσας, φαίνεται πως υπήρχε και ένα ξύλινο έπιπλο, ενδεχομένως κάθισμα, που ήταν τοποθετημένο σε λίθινη πλάκα. Η κ. Βλαζάκη δεν προσυπογράφει τον χαρακτηρισμό «θρόνος», καθώς απαιτούνται περαιτέρω έρευνες για να διευκρινιστεί κάτι τέτοιο. Για τα γενικότερα ωστόσο χαρακτηριστικά του ανακτορικού κέντρου, κάποια πράγματα μπορούν να ειπωθούν με ασφάλεια.
Για παράδειγμα, η Κρήτη έχει μινωικά ανάκτορα στην Κνωσό, τη Φαιστό, τη Ζάκρο, τα Μάλια, αλλά και στο Καστέλλι Πεδιάδος, τη Ζώμινθο, τις Αρχάνες. «Το ανάκτορο της Κυδωνίας συγκαταλέγεται
στα μεγαλύτερα από αυτά», λέει η κ. Βλαζάκη και προσθέτει: «Πρέπει να ήταν το πιο σημαντικό της δυτικής Κρήτης, ειδικά στα κρητομυκηναϊκά χρόνια, όταν οι Μυκηναίοι είχαν ισχυρό λόγο στο νησί. Κάποια στιγμή το ανάκτορο θα είχε πρωτεύοντα ρόλο. Η διαφορά με τα υπόλοιπα είναι ότι εδώ βρισκόμαστε όχι στην ύπαιθρο, αλλά σε μια κατοικημένη περιοχή και μάλιστα όχι μόνο τώρα, αλλά από την 4η χιλιετία». Η σύγχρονη κατοίκηση των Χανίων, σε συνδυασμό με τα πολλά και λεπτά αρχαία στρώματα της πόλης (που απαιτούν το καθένα ιδιαίτερο σεβασμό), δυσκολεύει τις ανασκαφές που ξεκίνησαν
από τουλάχιστον δεκατρείς πόλεις της Κρήτης. Μια τέτοια συγκέντρωση δεν την συναντάς συχνά. Ισως έχουμε να κάνουμε με συγκέντρωση πλούτου από δραστηριότητες σε όλο το νησί και απόκρυψη λόγω έκτακτης ανάγκης. Είναι ακριβά νομίσματα και λόγω της καλής τους διατήρησης αναγνωρίζονται εύκολα οι παραστάσεις τους».
Η ανασκαφή, που διεξάγεται με απώτερο σκοπό να αναδειχθεί και να γίνει επισκέψιμη, χρηματοδοτήθηκε από το Ινστιτούτο Αιγαιακής Προϊστορίας και στηρίχθηκε από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Χανίων. Συμμετείχαν η Ε. Πρωτοπαπαδάκη, Η. Τσιριντουλάκη, Ε. Σταθάκη, Ε. Καραλέκα, εθελοντές, αρχιτεχνίτες, συντηρητές, ο γεωλόγος Ε. Μανούτσογλου, η αρχαιοβοτανολόγος Α. Σαρπάκη κ.ά.